Πούτιν: Γιατί δωρίζει σιτηρά στην Αφρική

Τον περασμένο μήνα, η Μόσχα έστειλε 25.000 τόνους σιταριού με προορισμό το Μάλι, μια γειτονική χώρα που αντιμετωπίζει σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια.

Ήταν μέρος των δωρεάν σιτηρών που υποσχέθηκε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν σε έξι αφρικανικές χώρες. Αλλά η γενναιοδωρία έχει το αντίτιμο της.

Ρωσία: Το παιχνίδι με τα σιτηρά και ο πόλεμος στην Ουκρανία

Μαζί με τη βοήθεια ασφαλείας, τις προμήθειες όπλων και τα καλλιστεία που χρηματοδοτούνται από τη Ρωσία, οι δωρεές αποτελούν μέρος των προσπαθειών του Κρεμλίνου για στενότερους δεσμούς με την Αφρική. Αυτό που λαμβάνει η Ρωσία σε αντάλλαγμα είναι η υποστήριξη για τις φιλοδοξίες της και πρόσβαση σε αγορές.

Το Κρεμλίνο δημιουργεί σταθερά προσβάσεις, εκμεταλλευόμενο την αστάθεια σε χώρες που βασίζονταν σε πρώην αποικιακούς δεσμούς με την Ευρώπη.

Δωρεάν σιτηρά από τον Πούτιν

Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής Ρωσίας-Αφρικής πέρυσι, ο Πούτιν υποσχέθηκε έως και 50.000 τόνους δωρεάν σιτηρά για την Μπουρκίνα Φάσο, τη Ζιμπάμπουε, το Μάλι, τη Σομαλία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Ερυθραία, ορισμένες από τις οποίες έκτοτε ενίσχυσαν τους δεσμούς τους με τη Μόσχα.

Τους τελευταίους μήνες, η Μπουρκίνα Φάσο φιλοξενεί ρωσικά στρατεύματα και η Μόσχα ανοίγει πρεσβεία. Το Μάλι, δεν άσκησε κριτική για τον πόλεμο στην Ουκρανία και αποκτά κέντρο επεξεργασίας χρυσού που χρηματοδοτείται από τη Ρωσία.

Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία σχεδιάζει να φιλοξενήσει ρωσική στρατιωτική βάση και έχει λάβει όπλα, τεχνογνωσία σε θέματα ασφάλειας και εκπαίδευση. Η Ερυθραία καταψήφισε ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που απαιτεί από τη Ρωσία να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Ουκρανία.

Η ρωσική βοήθεια δεν πηγαίνει απαραιτήτως στις χώρες που τη χρειάζονται περισσότερο, αλλά σε εκείνες που είναι οι «καλύτεροι σύμμαχοι της Ρωσίας», δήλωσε στο Bloomberg ο Σϊντίκ Αμπά, ο οποίος ηγείται της δεξαμενής σκέψης CIRES που επικεντρώνεται στην περιοχή Σαχέλ της Αφρικής.

Αναζωογόνηση σοβιετικών σχέσεων

Η Μόσχα σφυρηλάτησε σχέσεις με αφρικανικά κράτη κατά τη διάρκεια της αποαποικιοποίησης στις δεκαετίες του 1950 και του 1960.

Οι ηγέτες αυτών των χωρών τόνισαν αυτές τις πρώην σχέσεις καθώς κινήθηκαν για να διακόψουν τους δεσμούς με τη Δύση, κυρίως με τη Γαλλία, βασιζόμενοι και στο γεγονός ότι η Ρωσία δεν αποίκισε ποτέ αυτές τις χώρες.

Τώρα, ο κορυφαίος εξαγωγέας σίτου στον κόσμο, η Ρωσία είναι σε θέση να προσφέρει δωρεάν αυτό το πλεόνασμα σιτηρών.

«Η Ρωσία ακολουθεί μερικά από αυτά τα μοτίβα που συνήθιζαν να κάνουν οι μεγάλοι δωρητές», δήλωσε στο Bloomberg η Τζένιφερ Κλαπ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βατερλό στον Καναδά. «Δίνει μικροσκοπικά ποσά και προσπαθεί να αποκομίσει μεγάλο πολιτικό όφελος».

Η Ρωσία έχει πληθώρα σιτηρών, και το σύνολο που υποσχέθηκε ο Πούτιν είναι μικρό μερίδιο των 60 εκατομμυρίων τόνων εξαγωγών της Ρωσίας. Αλλά η δημοσιότητα βοήθησε να δοθεί η εντύπωση ότι η Ρωσία βρίσκεται στο πλευρό της Αφρικής.

Σχεδόν τα μισά αφρικανικά κράτη εισάγουν τουλάχιστον το 30% του σιταριού τους από τη Ρωσία και την Ουκρανία, σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Ανάπτυξης Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Οι τιμές των τροφίμων εκτοξεύτηκαν μετά την εισβολή του Πούτιν που διέκοψε τις εξαγωγές της Ουκρανίας δια θαλάσσης. Οι αποστολές διαταράχθηκαν περαιτέρω από την απόσυρση του Κρεμλίνου από τη συμφωνία εξαγωγών ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Τα τρόφιμα δεν υπόκεινται σε κυρώσεις

Τα τρόφιμα δεν αποτελούν στόχο κυρώσεων. Οι ρωσικές εξαγωγές σιταριού έχουν έκτοτε φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ και οι αποστολές λιπασμάτων έχουν επίσης ανακάμψει, μειώνοντας τις τιμές.

Τα σιτηρά για το Μάλι θα κάλυπταν τις ανάγκες για μόλις δύο εβδομάδες, σύμφωνα με τον Σογιάε Κονάτε, αξιωματούχο της κυβερνητικής υπηρεσίας σιτηρών. Επιπλέον, η αποστολή καθυστέρησε από έκρηξη στο λιμάνι της Γουινέας και επειδή τα τέλη δεν πληρώθηκαν εγκαίρως.

Ακόμα κι έτσι, η κυβέρνηση του Μάλι υπό την ηγεσία της χούντας έχει διακόψει τους στρατιωτικούς δεσμούς με τους πρώην δυτικούς συμμάχους της και πλησιάζει περισσότερο τη Ρωσία.

Στη Μπουρκίνα Φάσο, περίπου 100 Ρώσοι στρατιώτες έφτασαν στην πρωτεύουσα Ουαγκαντούγκου τον περασμένο μήνα, η πρώτη ανάπτυξη του Αφρικανικού Σώματος, για να αντικαταστήσει τους μισθοφόρους της ομάδας Βάγκνερ στην Αφρική.

Tractor harvest grains of wheat in a farm field. Original public domain image from Wikimedia Commons

Δώρο από τη Ρωσική Ομοσπονδία

Η ρωσική κρατική τηλεόραση τον περασμένο μήνα έδειξε σάκους με σιτάρι με την ένδειξη «δώρο από τη Ρωσική Ομοσπονδία στη Μπουρκίνα Φάσο» και τυπωμένες με τις σημαίες και των δύο χωρών.

Στη Σομαλία, η Ρωσία δεν ήταν παίκτης με επιρροή μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Τώρα ανταγωνίζεται με την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις δυτικές χώρες για μια βάση. Η χώρα έχει λάβει δύο δωρεάν αποστολές σιτηρών.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία και το τρέχον πολωμένο παγκόσμιο περιβάλλον μπορεί να διαδραματιστεί σε διάφορα μέρη της Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης της Σομαλίας», είπε ο Νισάρ Ματζίντ, ο οποίος διαχειρίζεται πρόγραμμα χώρας για τη Σομαλία στο London School of Economics. «Και η επισιτιστική βοήθεια γίνεται απλώς μέρος αυτού του παιχνιδιού».