Φάρμακα αδυνατίσματος: Φουντώνει η μάχη για την πίτα των 3 δισ. ευρώ

Άλλαξαν άρδην τη ζωή των ανθρώπων και της φαρμακοβιομηχανίας άμα τη εμφανίσει τους στην αγορά πριν από τρία περίπου χρόνια. Και είναι λογικό εάν αναλογιστεί κανείς πως τα φάρμακα για την απώλεια βάρους που βασίζονται στα πεπτίδια GLP-1 βοηθούν τους χρήστες να χάσουν το λίπος και μαζί με αυτό τις αρνητικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία.

Ενδεικτικό είναι ότι από τον Ιούνιο του 2021, όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Αμερική το Wegovy, η πρώτη GLP-1 αγωγή αδυνατίσματος, η χρηματιστηριακή αξία της WW (πρώην Weight Watchers) κατέρρευσε κατά 90%. Στις 28 Φεβρουαρίου, μάλιστα, η Oprah Winfrey ανακοίνωσε ότι θα αποχωρήσει από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας που προωθεί τη διαιτητική διατροφή και θα πουλήσει όλες τις μετοχές της, προκειμένου να αποφύγει τη σύγκρουση συμφερόντων γύρω από τη χρήση των GLP-1.

Φάρμακα αδυνατίσματος: Η φρενίτιδα στα χρηματιστηριακά ταμπλό είναι μια… φούσκα

Απρόσμενο αποτύπωμα

Οι κολοσσοί των τροφίμων, όπως η Nestlé, σχεδιάζουν ήδη ένα μέλλον όπου τα φάρμακα θα μειώνουν τη ζήτηση για ζαχαρούχα σνακ. Ενώ οι επικεφαλής των εταιρειών καταναλωτικών αγαθών ανέφεραν τα φάρμακα για την απώλεια βάρους δύο φορές πιο συχνά στην τελευταία πλήρη σειρά τριμηνιαίων κλήσεων για κέρδη, στα τέλη του 2023, από ό,τι στην προηγούμενη

Όπως αναφέρει ο Economist, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος των φαρμάκων μέχρι στιγμής, ωστόσο, αφορά τους ίδιους τους παρασκευαστές τους. Οι πωλήσεις του Wegovy, που αναπτύχθηκε από τη δανέζικη εταιρεία Novo Nordisk, εκτοξεύθηκαν από 876 εκατ. δολάρια το 2022 σε 4,5 δισ. δολάρια το 2023. Ενώ η εταιρεία αναμένει διπλάσιες πωλήσεις φέτος.

Το Zepbound, που εισήχθη στην Αμερική τον Νοέμβριο από την Eli Lilly, τον αμερικανικό φαρμακευτικό κολοσσό, αναμένεται να αποφέρει πωλήσεις ύψους 2,9 δισ. δολαρίων κατά το πρώτο πλήρες έτος κυκλοφορίας του.

Το Bloomberg προβλέπει ότι μέχρι το 2030 οι ετήσιες πωλήσεις των φαρμάκων για την απώλεια βάρους θα φτάσουν το εντυπωσιακό ποσό των 80 δισ. δολαρίων, τοποθετώντας τα μεταξύ των μεγαλύτερων κατηγοριών φαρμάκων στην ιστορία.

Αξία

Η όρεξη των επενδυτών για τις μετοχές του φαρμακευτικού διδύμου ήταν τόσο ακόρεστη όσο και η όρεξη των διαιτολόγων για τα προϊόντα του. Τα τελευταία τρία χρόνια η κεφαλαιοποίηση της Novo Nordisk έχει υπερτριπλασιαστεί, στα 560 δισ. δολάρια, και έχει μετατραπεί στην πολυτιμότερη εταιρεία της Ευρώπης.

Η Eli Lilly αξίζει 740 δισ. δολάρια, υπερδιπλάσια από ό,τι στις αρχές του 2023.

Είναι πλέον οι δύο μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες παγκοσμίως με βάση την αξία αγοράς. Γίνεται συζήτηση για την πρώτη εταιρεία τρισεκατομμυρίων δολαρίων του κλάδου – και τη δεύτερη. Για να ανταποκριθούν σε αυτές τις υψηλές προσδοκίες, ωστόσο, η Eli Lilly και η Novo Nordisk πρέπει να παράγουν αρκετά φάρμακα για να καλύψουν τη ζήτηση, να διευρύνουν τη δεξαμενή των ασθενών και να αποκρούσουν μια ομάδα διεκδικητών.

Η φαρμακευτική πρωτοπορία

Οι ορμόνες GLP-1 είναι εκπληκτικά αποτελεσματικές και σχετικά ασφαλείς. Αρχικά εισήχθησαν για να βοηθήσουν τους διαβητικούς ασθενείς προάγοντας την παραγωγή ινσουλίνης, να ρυθμίζουν την αντίδραση του οργανισμού στο φαγητό και να δημιουργούν ένα αίσθημα πληρότητας που καταστέλλει την όρεξη.

Οι ασθενείς που τα λαμβάνουν χάνουν περισσότερα κιλά από τα άτομα που ακολουθούν άλλα προγράμματα διαχείρισης βάρους. Σε κλινικές δοκιμές οι χρήστες του Wegovy έχασαν περίπου 15% του σωματικού τους βάρους κατά μέσο όρο, ενώ εκείνοι που έπαιρναν το Zepbound έχασαν περίπου 20%.

Παραγωγή, προσφορά και ζήτηση

Δεδομένου ότι 2,7 δισ. άνθρωποι, ή το 38% των ατόμων ηλικίας άνω των πέντε ετών, είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας, τα φάρμακα έχουν επίσης μεγάλη ζήτηση. Σύμφωνα με τον Economist, επειδή οι ενέσεις πρέπει να λαμβάνονται εβδομαδιαίως και όχι μόνο μία φορά, όσο περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν τη θεραπεία, τόσο πιο γρήγορα αυξάνεται η συνολική ζήτηση. Και ήδη αυξάνεται τόσο γρήγορα που η Eli Lilly και η Novo Nordisk δυσκολεύονται να την καλύψουν.

Για την παρασκευή των φαρμάκων απαιτούνται δύο βασικά συστατικά, που είναι δύσκολο να βρεθούν. Ούτε η δανέζικη εταιρεία ούτε η αμερικανική ανταγωνίστριά της έχουν εξηγήσει γιατί δεν μπορούν να προμηθευτούν περισσότερα από τα απαραίτητα χημικά, αλλά πρόκειται σαφώς για πρόβλημα της φαρμακοβιομηχανίας.

Η έλλειψη σεμαγλουτίδης, η οποία δίνει στο Wegovy τις δυνάμεις του, ανάγκασε τη Novo Nordisk να αναβάλει την κυκλοφορία μιας έκδοσης του φαρμάκου σε χάπι, η οποία λειτουργεί εξίσου καλά με την ένεση, είναι ευκολότερη στην παρασκευή και λιγότερο δυσάρεστη στη χορήγηση, αλλά απαιτεί 20 φορές μεγαλύτερη ποσότητα του δραστικού αυτού συστατικού.

Η περιορισμένη παραγωγική ικανότητα βοήθησε τις εταιρείες με έναν τρόπο, καλύπτοντας ένα άλλο πρόβλημα. Μέχρι στιγμής μόνο οι μισοί από τους 110 εκατομμύρια παχύσαρκους Αμερικανούς έχουν πρόσβαση στα φάρμακα μέσω της ασφάλειάς τους. Για να πετύχουν τις προβλέψεις εσόδων, η Eli Lilly και η Novo Nordisk πρέπει να καταστήσουν τα φάρμακά τους διαθέσιμα σε μια ευρύτερη ομάδα ασθενών.

Οι εγκαταστάσεις της Novo Nordisk στο Hillerød της Δανίας

Ιδιωτική κάλυψη και ασφάλιση

Το Medicare, ένα κυβερνητικό πρόγραμμα υγειονομικής περίθαλψης για τους ηλικιωμένους στις ΗΠΑ, απαγορεύεται από το νόμο να καλύπτει τα φάρμακα για την απώλεια βάρους. Οι ιδιωτικοί ασφαλιστές υγείας αποτρέπονται από το κόστος των φαρμάκων.

Παρόλο που οι εκπτώσεις σημαίνουν ότι συνήθως πληρώνουν περίπου το 60% της τιμής καταλόγου του Wegovy στην Αμερική που είναι περίπου 16.000 δολάρια ετησίως, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες διστάζουν να καλύψουν ένα ακριβό φάρμακο που πρέπει να λαμβάνεται επ’ αόριστον.

Για να φέρουν τους ασφαλιστές στο παιχνίδι, οι δύο εταιρείες διεξάγουν δοκιμές για να αποδείξουν ότι τα GLP-1 κάνουν περισσότερα από το να βοηθούν τους ανθρώπους να χάσουν βάρος. Μια δοκιμή της Novo Nordisk διαπίστωσε ότι το Wegovy μειώνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιακών προβλημάτων κατά 20%.

Η Eli Lilly πάλι διεξάγει μια γιγαντιαία δοκιμή με 15.000 συμμετέχοντες, που θα ολοκληρωθεί το 2027, η οποία μελετά την επίδραση της τιρζεπατίδης, του δραστικού συστατικού του Zepbound και του Mounjaro, ενός συναφούς φαρμάκου για τον διαβήτη, στη συνολική υγεία και τη διάρκεια ζωής των παχύσαρκων ενηλίκων.

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα GLP-1 βοηθούν επίσης σε καταστάσεις όπως η άπνοια ύπνου, η χρόνια νεφρική νόσος, η νόσος του Αλτσχάιμερ και η λιπώδης ηπατική νόσος. Η χρήση των φαρμάκων GLP-1 για τη θεραπεία αυτών των ασθενειών δεν έχει ακόμη εγκριθεί από τις ρυθμιστικές αρχές. Όμως ο David Risinger της Leerink Partners, μιας επενδυτικής τράπεζας, πιστεύει ότι καθώς εμφανίζονται περισσότερα οφέλη για την υγεία, θα είναι δύσκολο για τους ασφαλιστές να αρνηθούν την κάλυψη.

Ο ανταγωνισμός

Όπως επισημαίνει ο Economist, η Eli Lilly και η Novo Nordisk μπορεί με τον καιρό να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα κάλυψης, ανοίγοντας δρόμο για τον ανταγωνισμό τους, από επίδοξους φαρμακοβιομήχανους και μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες έως νεοφυείς επιχειρήσεις βιοτεχνολογίας.

Το Bloomberg εκτιμά ότι ήδη σχεδόν 100 υποψήφια φάρμακα για την απώλεια βάρους βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Οι περισσότεροι μιμητές τελειοποιούν την προσέγγιση GLP-1 για να δημιουργήσουν φάρμακα που ξεπερνούν τα υπάρχοντα, παρέχοντας μεγαλύτερη απώλεια βάρους ή ευκολότερη χρήση.

Μια ιδέα για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας είναι ο συνδυασμός του GLP-1 με άλλα συστατικά. Το Zepbound χρησιμοποιεί ήδη έναν που ονομάζεται GIP μαζί με το GLP-1 για να αυξήσει την ενεργειακή δαπάνη, να μειώσει τη συσσώρευση λίπους και να μειώσει τη ναυτία.

Η Viking Therapeutics, μια αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας, χρησιμοποιεί ένα παρόμοιο κοκτέιλ. Στις 27 Φεβρουαρίου μοιράστηκε δεδομένα από δοκιμές που έδειξαν ότι το φάρμακο της κατά της παχυσαρκίας βοήθησε τους ασθενείς να χάσουν περισσότερο βάρος ακόμη και από το Zepbound. Η τιμή της μετοχής της Viking υπερδιπλασιάστηκε. Ένα φάρμακο που αναπτύσσεται από την Boehringer Ingelheim, μια γερμανική φαρμακευτική εταιρεία, και την Zealand Pharma, μια επίσης δανέζικη εταιρεία βιοτεχνολογίας, χρησιμοποιεί την γλυκαγόνη σε συνδυασμό με το GLP-1 για να επιτύχει απώλεια βάρους και να καταπολεμήσει ασθένειες του ήπατος.

Άλλοι ανταγωνιστές, όπως η Pfizer και η Carmot Therapeutics, μια εταιρεία βιοτεχνολογίας που τον Δεκέμβριο εξαγοράστηκε για 2,7 δισ. δολάρια από τον ελβετικό κολοσσό Roche εστιάζουν τις προσπάθειές τους στην κατάργηση των βελονών. Εκτός του ότι είναι φθηνότερα στην παρασκευή και ευκολότερα στην εκτόξευση, τα φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα δεν χρειάζονται ψύξη όπως πολλά ενέσιμα. Αυτό τα καθιστά καταλληλότερα από τις ενέσεις για ασθενείς σε φτωχότερες χώρες, πολλές από τις οποίες αντιμετωπίζουν επίσης κρίση παχυσαρκίας αλλά δεν διαθέτουν ισχυρή εφοδιαστική αλυσίδα ψύξης.

Οι δύο πρωτοπόροι έχουν, ωστόσο, ένα προβάδισμα. Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για το Wegovy και το Zepbound λήγουν μόλις το 2032 και το 2036, αντίστοιχα. Κανένα ανταγωνιστικό προϊόν δεν πρόκειται να βγει στην αγορά μέχρι τότε. Η ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου διαρκεί κατά μέσο όρο εννέα χρόνια, οπότε ακόμη και αυτά που βρίσκονται ήδη σε πρώιμες δοκιμές είναι απίθανο να είναι διαθέσιμα πριν από το 2027. Το σημαντικότερο είναι ότι η προοπτική ετών με υγιή κέρδη δεν έχει εφησυχάσει ούτε τη Novo Nordisk ούτε την Eli Lilly. Αντιθέτως, οι δύο εταιρείες καινοτομούν μανιωδώς προκειμένου να διατηρήσουν το πλεονέκτημά τους έναντι των δυνητικών ανταγωνιστών – και να κλέψουν το προβάδισμα η μία από την άλλη.