Κομισιόν: Η πρώτη ενιαία ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική – Οι στόχοι και τα μέτρα

Για να αυξηθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική ετοιμότητα, τα κράτη μέλη πρέπει να επενδύσουν περισσότερα, καλύτερα, μαζί και ευρωπαϊκά. Με αυτό το κριτήριο, συντάχθηκε και παρουσιάστηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο η πρώτη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική σε επίπεδο ΕΕ.

Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται ένα φιλόδοξο σύνολο νέων δράσεων για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ετοιμότητας της αμυντικής βιομηχανίας της ένωσης.

Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, πριν από δύο χρόνια, ο αδικαιολόγητος, συνεχιζόμενος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας σηματοδότησε την επιστροφή των συγκρούσεων υψηλής έντασης στην Ευρώπη.

Στόχοι

Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική (EDIS) θέτει ένα σαφές, μακροπρόθεσμο όραμα για την επίτευξη αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ως πρώτο άμεσο και κεντρικό μέσο για την υλοποίηση της Στρατηγικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταθέτει σήμερα μια νομοθετική πρόταση για ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) και ένα πλαίσιο μέτρων για τη διασφάλιση της έγκαιρης διαθεσιμότητας και προμήθειας αμυντικών προϊόντων.

Η Στρατηγική περιγράφει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Αμυντική Τεχνολογική και Βιομηχανική Βάση (EDTIB), αλλά και την ευκαιρία να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της και καθορίζει μια κατεύθυνση για την επόμενη δεκαετία.

Οι δράσεις

Για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στην επίτευξη αυτών των στόχων, η Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική παρουσιάζει ένα σύνολο δράσεων με στόχο:

·       Υποστήριξη μιας πιο αποτελεσματικής έκφρασης του αιτήματος συλλογικής άμυνας των κρατών μελών. Αυτό θα βασίζεται σε υφιστάμενα μέσα και πρωτοβουλίες, όπως το Σχέδιο Ανάπτυξης Δυνατοτήτων (CDP), η Συντονισμένη Ετήσια Επισκόπηση για την Άμυνα (CARD) και η Μόνιμη Δομημένη Συνεργασία (PESCO). Θα υποστηριχθεί με την παροχή κινήτρων για τη συνεργασία των κρατών μελών στη φάση προμήθειας αμυντικών δυνατοτήτων.

·       Εξασφάλιση της διαθεσιμότητας όλων των αμυντικών προϊόντων μέσω ενός πιο ανταποκρινόμενου EDTIB, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και χρονικό ορίζοντα.

·       Θα υποστηριχθούν οι επενδύσεις των κρατών μελών και της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας για την ανάπτυξη και τη διάθεση στην αγορά αυριανών υπερσύγχρονων αμυντικών τεχνολογιών και δυνατοτήτων. Προτείνονται επίσης μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η EDTIB έχει στη διάθεσή της ό,τι χρειάζεται ακόμη και σε περιόδους κρίσης, αυξάνοντας έτσι την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ.

·       Διασφάλιση ότι οι εθνικοί προϋπολογισμοί και οι προϋπολογισμοί της ΕΕ υποστηρίζουν με τα απαραίτητα μέσα την προσαρμογή της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας στο νέο πλαίσιο ασφάλειας·

·       Ενσωμάτωση μιας κουλτούρας αμυντικής ετοιμότητας σε όλες τις πολιτικές, ιδίως με την έκκληση για αναθεώρηση της δανειοδοτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων φέτος·

·       Ανάπτυξη στενότερων δεσμών με την Ουκρανία μέσω της συμμετοχής της σε πρωτοβουλίες της Ένωσης για την υποστήριξη της αμυντικής βιομηχανίας και την τόνωση της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας·

·       Συνεργασία με το ΝΑΤΟ και τους στρατηγικούς, ομοϊδεάτες και διεθνείς εταίρους μας και στενότερη συνεργασία με την Ουκρανία.

Η στρατηγική ορίζει δείκτες, με στόχο τη μέτρηση της προόδου των κρατών μελών προς τη βιομηχανική ετοιμότητα. Τα κράτη μέλη καλούνται να:

·       Προμηθευτούν τουλάχιστον 40% του αμυντικού εξοπλισμού με συλλογικό τρόπο έως το 2030.

·       Να διασφαλιστεί ότι, έως το 2030, η αξία του αμυντικού εμπορίου εντός της ΕΕ αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 35% της αξίας της αμυντικής αγοράς της ΕΕ·

·       Να σημειώσουν σταθερή πρόοδο προς την προμήθεια τουλάχιστον του 50% του προϋπολογισμού τους για αμυντικές προμήθειες εντός της ΕΕ έως το 2030 και το 60% έως το 2035.

·       Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) είναι η νέα νομοθετική πρωτοβουλία που θα γεφυρώσει από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έκτακτης ανάγκης, που εγκρίθηκαν το 2023 και λήγουν το 2025, σε μια πιο διαρθρωτική και πιο μακροπρόθεσμη προσέγγιση για την επίτευξη αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας. Αυτό θα διασφαλίσει τη συνέχεια στην υποστήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης, που θα συνοδεύει την ταχεία προσαρμογή της στη νέα πραγματικότητα.

Οικονομικές πτυχές

Το EDIP περιλαμβάνει τόσο οικονομικές όσο και ρυθμιστικές πτυχές.

Το EDIP θα κινητοποιήσει 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ του προϋπολογισμού της ΕΕ κατά την περίοδο 2025-2027, για να συνεχίσει να ενισχύει την ανταγωνιστικότητα του EDTIB.

Η χρηματοδοτική στήριξη EDIP θα επεκτείνει ιδίως τη λογική παρέμβασης του EDIRPA (οικονομική στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την αντιστάθμιση της πολυπλοκότητας της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στη φάση των προμηθειών) και του ASAP (οικονομική υποστήριξη στις αμυντικές βιομηχανίες που αυξάνουν την παραγωγική τους ικανότητα), για να ενθαρρύνει περαιτέρω τις επενδύσεις από το EDTIB.

Το EDIP θα υποστηρίξει επίσης την εκβιομηχάνιση προϊόντων που προέρχονται από συνεργατικές δράσεις Ε&Α που υποστηρίζονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας.

Ο προϋπολογισμός EDIP μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία Ταμείου για την Επιτάχυνση του Μετασχηματισμού Εφοδιαστικών Αλυσίδων άμυνας (FAST). Αυτό το νέο ταμείο θα στοχεύει στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση χρέους ή/και μετοχικού κεφαλαίου για ΜμΕ και μικρές εταιρείες μεσαίας κεφαλαιοποίησης που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της εκβιομηχάνισης αμυντικών τεχνολογιών ή/και κατασκευάζουν αμυντικά προϊόντα.

Ο προϋπολογισμός EDIP θα ενισχύσει επίσης την αμυντική βιομηχανική συνεργασία της ΕΕ με την Ουκρανία και θα στηρίξει την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανικής και τεχνολογικής της βάσης.

Για να γίνει αυτό, η EDIP θα μπορούσε ενδεχομένως να αντλήσει πρόσθετη χρηματοδότηση από τα απροσδόκητα κέρδη που προέρχονται από ακινητοποιημένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία (με την επιφύλαξη απόφασης του Συμβουλίου μετά από πρόταση του Ύπατου Εκπροσώπου).

Ρυθμιστικές πτυχές

Όσον αφορά τις ρυθμιστικές πτυχές, το EDIP συνοδεύεται από νέες λύσεις. Θα καταστήσει διαθέσιμο ένα νέο νομικό πλαίσιο, τη Δομή του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εξοπλισμού (SEAP), για να διευκολύνει και να κλιμακώσει τη συνεργασία των κρατών μελών στον αμυντικό εξοπλισμό, σε πλήρη συμπληρωματικότητα με το πλαίσιο της PESCO.

Συνεπάγεται επίσης ένα καθεστώς σε επίπεδο ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού αμυντικού εξοπλισμού, το οποίο θα διασφαλίζει συνεχή πρόσβαση σε όλα τα απαραίτητα αμυντικά προϊόντα στην Ευρώπη και θα παρέχει ένα πλαίσιο αποτελεσματικής αντίδρασης σε πιθανές μελλοντικές κρίσεις εφοδιασμού αμυντικών προϊόντων.

Επιπλέον, το EDIP θα επιτρέψει την έναρξη ευρωπαϊκών αμυντικών έργων κοινού ενδιαφέροντος, με πιθανή οικονομική στήριξη της ΕΕ.

Τέλος, το EDIP προτείνει τη δημιουργία μιας δομής διακυβέρνησης, όπου τα κράτη μέλη συμμετέχουν πλήρως, για να διασφαλιστεί η συνολική συνοχή της δράσης της ΕΕ στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας (το συμβούλιο αμυντικής βιομηχανίας ετοιμότητας).

Μια ισχυρότερη και πιο ευαίσθητη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία θα ωφελήσει τα κράτη μέλη και τελικά τους πολίτες της ΕΕ. Θα ωφελήσει επίσης τους βασικούς εταίρους της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας.