Το Μάνατζμεντ κάθετο ή οριζόντιο: η προσέγγιση του Ζικ Ζακ

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι επιχειρήσεων οριζόντιου και κάθετου μάνατζμεντ. Το κάθετο και οριζόντιο μάνατζμεντ είναι ανταγωνιστικές στρατηγικές που χρησιμοποιούνται από τις επιχειρήσεις με στόχο να εδραιώσουν τις θέσεις τους και να ξεχωρίσουν από τους ανταγωνιστές τους.

Και οι δύο αυτές στρατηγικές περιλαμβάνουν την εξαγορά άλλων επιχειρήσεων κατά την εφαρμογή μιας στρατηγικής ανάπτυξης. Αν και αυτές οι στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να έχουν πολλαπλά οφέλη, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ορισμένους περιορισμούς. Επομένως, πριν αναπτυχθεί μια στρατηγική κάθετη ή οριζόντια, είναι απαραίτητο να κατανοηθεί καλά κάθε μια από αυτές για να μπορέσει να διαφοροποιηθεί.

Διαφορές

Οι διαφορές μεταξύ των δύο στρατηγικών μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα χαρακτηριστικά.

1.   Οργανωσιακή δομή

Οι επιχειρήσεις με κάθετο μάνατζμεντ έχουν ένα οργανόγραμμα πυραμίδας, με διαφορετικά επίπεδα που καταλαμβάνονται από λιγότερους υπαλλήλους καθώς ανεβαίνουν – και κορυφώνονται με το CEO. Αντίθετα, στο οριζόντιο μάνατζμεντ, τα οργανογράμματα είναι πιο επίπεδα, με λιγότερη ιεραρχική δομή και επομένως παρόμοιο επίπεδο εξουσίας για το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού.

2.   Διαφάνεια πληροφοριών

Γενικά, η ροή πληροφοριών (η ικανότητα των εργαζομένων να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα σχετικά με τις δραστηριότητες της εταιρείας) τείνει να είναι πιο μυστική και ελεγχόμενη σε επιχειρήσεις με κάθετο μάνατζμεντ, ενώ τείνει να ρέει πιο εύκολα σε επιχειρήσεις με οριζόντιο μάνατζμεντ.

3.   Κατανομή εξουσίας, ευθύνης και επιρροής

Το επίπεδο συμμετοχής των εργαζομένων σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετικά με στόχους, προσανατολισμό, αλλαγές ή αναζητήσεις είναι μια άλλη από τις κύριες διαφορές μεταξύ κάθετου και οριζόντιου μάνατζμεντ.

Συνοπτικά, στο κάθετο μάνατζμεντ η εξουσία ασκείται μόνο από πάνω προς τα κάτω και γίνεται όλο και πιο ισχνή όσο κατεβαίνεις την ιεραρχία. Στο οριζόντιο μάνατζμεντ, η ισχύς ρέει, από αριστερά προς τα δεξιά και αντίστροφα, εξίσου μεταξύ των διαφορετικών εργαζομένων.

4.   Διαδικασία εργασίας και μεθοδολογία

Το κάθετο μάνατζμεντ αναφέρεται σε υψηλό επίπεδο συγκεκριμενοποίησης και ακαμψίας των διαδικασιών. Το οριζόντιο μάνατζμεντ αναφέρεται σε υψηλό επίπεδο χαλαρότητας και προσαρμοστικότητας της διαδικασίας. Με άλλα λόγια, οι διαδικασίες είναι πολύ εξαντλητικές, συγκεκριμένες και δομημένες σε επιχειρήσεις με κάθετο μάνατζμεντ, όπου αποδίδεται εξαιρετική σημασία στη γραπτή αιτιολόγηση – κατά προτίμηση με τη χρήση ποσοτικών δεδομένων που καταδεικνύουν την αντικειμενικότητα των προτάσεων – όλων όσων κατατίθενται. Αντίθετα, είναι πιο άτυπα, αυθόρμητα, ακόμη και αυτοσχέδια, σε επιχειρήσεις με οριζόντιο μάνατζμεντ.

Ζικ Ζακ

Αρκετοί επιστήμονες έχουν ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις και τη μελέτη των δύο στρατηγικών του μάνατζμεντ. Κύριο συμπέρασμα: αδύνατο να προσδιοριστεί η υπεροχή του κάθετου έναντι του οριζόντιου μάνατζμεντ. Ούτε το αντίστροφο. Για να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα των δύο συστημάτων, οι ερευνητές μπορούν να πραγματοποιήσουν διάφορα τεστ, να συλλέξουν μαρτυρίες από διάφορους μάνατζερ του επιχειρηματικού κόσμου ή να πραγματοποιήσουν προσομοιώσεις. Με βάση δύο άρθρα στο έγκυρο περιοδικό Academy of Management Journal (2013) και (2022), τα συμπεράσματα συνοψίζονται στα ακόλουθα.

2013

300 επαγγελματίες χωρισμένοι σε δύο ομάδες έλαβαν μια σειρά από αποφάσεις που βασίστηκαν σε ένα στρατιωτικό σενάριο. Οι ιεραρχικές και κατευθυντήριες ομάδες κινούνται πιο γρήγορα στην αρχή. Αυτό είναι ιδανικό για τη διαχείριση κρίσεων. Προσοχή όμως στη βιασύνη. Το να είσαι γρήγορος δεν εγγυάται την επιτυχία. Όσο περισσότερο η εξουσία είναι συγκεντρωτική, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να γίνει λάθος. Μακροπρόθεσμα, οι δομές που βασίζονται περισσότερο στους συνεργάτες τους,  κάνουν τα λιγότερα λάθη. Η κατάργηση των ιεραρχικών στοιχείων περιπλέκει τις σχέσεις. Πρέπει να πείσεις, να δημιουργήσεις εμπιστοσύνη. Χρειάζεται χρόνος και ηγεσία.

2022

Με βάση ένα δείγμα 115 στελεχών από μεγάλες εταιρείες, εξάγεται ότι αυτοί που αναθέτουν και καθιστούν τα στελέχη να έχουν περισσότερες ευθύνες, θα επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα.

Επομένως, είναι καλύτερη η προσέγγιση ζικ ζακ μεταξύ των δύο συστημάτων μάνατζμεντ, σύμφωνα με τους στόχους και το πλαίσιο, όπως υποδεικνύονται από σπουδαίους ειδικούς του κλάδου. Ποια είναι λοιπόν η συνταγή; Ούτε καρότο και μπαστούνι ούτε ουτοπικές απελευθερωμένες επιχειρήσεις, αλλά στόχοι εφικτοί, εξισορροπητικές τακτικές, αρκετή συλλογική ευφυία και εμπιστοσύνη. Σε ένα πολύπλοκο κόσμο, οι απαντήσεις είναι επίσης πολύπλοκες.