Δυτικά Βαλκάνια: Τα οφέλη για την Ελλάδα από την οικονομική ολοκλήρωση της περιοχής

Στα οφέλη για την Ελλάδα, από την περαιτέρω οικονομική ολοκλήρωση με τους γείτονες των Δυτικών Βαλκανίων αναφέρεται σε σημείωμά του το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδας στα Τίρανα, εκτιμώντας πως το TTFP 2.0 αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τη χώρα να ενισχύσει τη θέση της ως πύλη εμπορευματοκιβωτίων μεταξύ της Κεντρικής Ευρώπης και των διηπειρωτικών αγορών. Η στρατηγική ευθυγράμμιση, η συνεργασία και η προληπτική δέσμευση θα είναι το κλειδί για τη μεγιστοποίηση των οφελών.

Η ανακοίνωση, το 2023, του νέου αναπτυξιακού σχεδίου της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια που παρείχε μια ανανεωμένη ώθηση στην περιφερειακή ολοκλήρωση με ένα μείγμα χρηματοδότησης και στήριξης των μεταρρυθμίσεων με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής σύγκλισης με την ενιαία αγορά της ΕΕ. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, με επικεφαλής την Αλβανία, ζήτησαν από την Παγκόσμια Τράπεζα να στηρίξει την περιφερειακή τους ατζέντα ολοκλήρωσης και να επιταχύνουν τη σύγκλιση προς την ενιαία αγορά της ΕΕ. Για τον σκοπό αυτό, η Παγκόσμια Τράπεζα προετοίμασε ένα δια-τομεακό και διεθνικό έργο διευκόλυνσης του εμπορίου και των μεταφορών (TTFP2.0). Το TTFP 2.0 δεν υποστηρίζει μόνο την ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, αλλά επεκτείνει επίσης σημαντικά οφέλη στα γειτονικά κράτη μέλη – και η Ελλάδα είναι ένα από αυτά.

Το TTFP 2.0 παρέχει τα εργαλεία στην Ελλάδα για ενίσχυση στη διεθνή και περιφερειακή εφοδιαστική αλυσίδα και μπορεί να βοηθήσει προς την επίτευξη του στόχου τους να τοποθετηθεί η χώρα ως πύλη εισόδου για εμπορευματοκιβώτια μεταξύ της Κεντρικής Ευρώπης και των αγορών της δυτικής Ευρώπης. Από την άποψη αυτή, ο σημαντικότερος τομέας στον οποίο το TTFP2.0 μπορεί να βοηθήσει είναι η διευκόλυνση του εμπορίου και των μεταφορών κατά μήκος του διαδρόμου Χ μέσω της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας και του διαδρόμου VIII μέσω Αλβανίας, Βόρεια Μακεδονία και ενδεχομένως το Κόσοβο.

Πράσινες λωρίδες

Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο των πράσινων λωρίδων της ΕΕ, δυνητικά η Ελλάδα θα μπορούσε να ωφεληθεί τα πλείστα μέσω βελτιώσεων στο συνοριακό σημείο διέλευσης του Διαδρόμου Χ μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας (Εύζωνοι- Bogorodica). Επιπλέον, το TTFP2.0 σχεδιάζει να υποστηρίξει βελτιώσεις στα σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Αλβανίας στο σημείο Kapshticë/Κρυσταλλοπηγή.

Μέσω του TTFP2.0, απώτερος στόχος είναι η προετοιμασία που απαιτείται στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων ώστε να διασφαλιστούν αποτελεσματικά και κοινά διαχειριζόμενα σύνορα τόσο τις οδικές όσο και τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές μεταξύ της Βόρειας Μακεδονίας, της Αλβανίας και της Ελλάδας.

Εάν η Ελλάδα μπορεί να συντονίσει και αντιστοιχίσει αυτές τις επενδύσεις με αναβάθμιση των υποδομών, σε συνδυασμό με βελτίωση των συστημάτων πληροφορικής και αναβαθμίσεις εξοπλισμού, οι θετικές επιπτώσεις θα πολλαπλασιαστούν για όλες τις πλευρές. Η Ελλάδα θα επωφεληθεί επίσης από τις βελτιώσεις στους διαδρόμους και τα σύνορα μεταξύ της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας, ιδίως παρεμβάσεις που υποστηρίζουν την αποτελεσματική διακίνηση σιδηροδρομικών εμπορευμάτων. Από την άποψη αυτή, το TTFP2.0 θα υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα των σιδηροδρομικών λειτουργιών μέσω της πλήρους εφαρμογής του Ηλεκτρονικού Συστήματος Ανταλλαγής Δεδομένων (EDI) στη Σερβία, και τη βελτίωση των σιδηροδρομικών ισόπεδων διαβάσεων, σε συνδυασμό με TTFP1.0, τόσο στη Σερβία όσο και στη Βόρεια Μακεδονία.

Επιπλέον, η επέκταση της ανάπτυξης ευφυών συστημάτων μεταφορών (ITS) σε ολόκληρο τον διάδρομο Χ και σε κρίσιμα τμήματα του διαδρόμου VIII θα αυξήσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα και την ανθεκτικότητα αυτών των μεγάλων οδικών αξόνων, καθιστώντας τελικά τους διαδρόμους αυτούς πιο ελκυστικούς για τους χρήστες των λιμένων πύλης της Ελλάδας και των υπηρεσιών εφοδιαστικής.

Τέλος, το TTFP2.0 στοχεύει σε μια σειρά θεσμικών και πολιτικών δράσεων που θα

μπορούσαν να προωθήσουν τη συνεργασία,την ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων και την από κοινού λήψη αποφάσεων μεταξύ των εταίρων του Διαδρόμου Χ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Για παράδειγμα, η βελτίωση της παρακολούθησης και της διαχείρισης των επιδόσεων του διαδρόμου, σε στενή συνεργασία με την Γραμματεία της Κοινότητας Μεταφορών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι ένας από τους στόχους του TTFP2.0. ο οποίος θα βοηθήσει στον προσδιορισμό των σημείων συμφόρησης (bottleneck) κατά μήκος των διαδρόμων και θα παρέχει σε όλους τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων τα απαραίτητα εργαλεία σχετικά με τις υποδομές και την βέλτιστη πολιτική.

Η βελτίωση της διευκόλυνσης του εμπορίου στα Δυτικά Βαλκάνια δημιουργεί επίσης απτά οφέλη για την ευημερία των γειτόνων της ΕΕ, ιδίως των χωρών που είτε συναλλάσσονται εντατικά με τη Δυτική Βαλκανική είτε διέρχονται από αυτήν.

Τα μεγαλύτερα οφέλη εκτιμώνται στην Κροατία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία.

Οι γειτονικές χώρες της ΕΕ επωφελούνται επίσης από το ταχύτερο εμπόριο στους WB6, ιδίως εάν αυτό συνδυάζεται με επενδύσεις σε υποδομές συνδεσιμότητας.

Key Points

Βελτιώσεις των διαδρόμων X και VIII:

Ο διάδρομος Χ μέσω της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας και ο διάδρομος VIII μέσω της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας και ενδεχομένως του Κοσόβου.

Επισημαίνονται οι βελτιώσεις στο συνοριακό σημείο διέλευσης του Διαδρόμου X μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας στο Evzoni/Bogodorica και στα σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας στο Kapshtice/Krystalopigi. Έμφαση στην ευθυγράμμιση με την πρωτοβουλία της ΕΕ για πράσινες λωρίδες για αποτελεσματική και βιώσιμη μετακίνηση εμπορευμάτων.

Αναβαθμίσεις υποδομών και αποδοτικότητας:

Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, ιδίως για τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, με την εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων (EDI) στη Σερβία και τη βελτίωση των ισόπεδων σιδηροδρομικών διαβάσεων στη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία.

Επέκταση των ευφυών συστημάτων μεταφορών (ITS) στον διάδρομο Χ και σε κρίσιμα τμήματα του διαδρόμου VIII για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ανθεκτικότητας.

Αναμένονται θετικές επιπτώσεις εάν η Ελλάδα συντονίσει και αντιστοιχίσει αυτές τις επενδύσεις, σε συνδυασμό με κοινές πολιτικές, διαδικασίες, συστήματα πληροφορικής και αναβαθμίσεις εξοπλισμού.

Θεσμικές και πολιτικές δράσεις:

Το TTFP 2.0 στοχεύει σε θεσμικές και πολιτικές δράσεις για την προώθηση της συνεργασίας, της ανταλλαγής πληροφοριών και της λήψης κοινών αποφάσεων μεταξύ των εταίρων του Διαδρόμου Χ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Επισημαίνονται οι βελτιώσεις στην παρακολούθηση του διαδρόμου και τη διαχείριση των επιδόσεων, σε συνεργασία με τη Γραμματεία της Κοινότητας Μεταφορών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για τον εντοπισμό των σημείων συμφόρησης και την ενημέρωση των αποφάσεων για τις υποδομές και την πολιτική.

Συστάσεις

Συντονισμός και συνεργασία:

Υποστήριξη του στενού συντονισμού με τις πρωτοβουλίες του TTFP 2.0 για τη μεγιστοποίηση των οφελών για την Ελλάδα. Ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας στις συζητήσεις για την υλοποίηση των παραπάνω έργων. Συνεργασία με τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών φορέων, ιδιωτικών επιχειρήσεων και διεθνών οργανισμών, για την ευθυγράμμιση των στρατηγικών και των επενδύσεων.

Αντιστοίχιση επενδύσεων σε υποδομές:

Στρατηγική αντιστοίχιση των επενδύσεων του TTFP 2.0 με συμπληρωματικές αναβαθμίσεις υποδομών στην ελληνική πλευρά, εξασφαλίζοντας απρόσκοπτη συνδεσιμότητα και αμοιβαία οφέλη.

Ευθυγράμμιση πολιτικών:

Ευθυγράμμιση των εθνικών πολιτικών με τους στόχους του TTFP 2.0 για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών και τη διευκόλυνση των ομαλών διασυνοριακών μετακινήσεων. Διερεύνηση ευκαιριών για κοινή λήψη αποφάσεων και ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των εταίρων του Διαδρόμου Χ.

Τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση:

Δημιουργία μηχανισμού για την τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση του αντίκτυπου των πρωτοβουλιών του TTFP 2.0 στην Ελλάδα, εξασφαλίζοντας προσαρμοστικές απαντήσεις στις αναδυόμενες προκλήσεις.