Έρευνα: Βελτιώθηκε την τελευταία 20ετία η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη

Τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχουν βελτιωθεί στην Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια, σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal).

Παρά την πρόοδο, όμως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επισημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα του ευρωπαϊκού πληθυσμού εξακολουθεί να ζει σε περιοχές με υψηλή ρύπανση, κυρίως από μικροσωματίδια και διοξείδιο του αζώτου.

Αμαζόνιος: «Κόκκινος συναγερμός» καθώς το πολύτιμο δάσος απειλείται με κατάρρευση

Συγκεκριμένα, το 98% των Ευρωπαίων ζει σε περιοχές με βλαβερά για την υγεία επίπεδα μικροσωματιδίων που είναι γνωστά ως PM2,5. Το 80% ζει σε περιοχές με υπερβολικά πολλά μεγαλύτερα σωματίδια, γνωστά ως PM10, ενώ το 86% ζει σε περιοχές που πνίγονται στο διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2).

Τα πανταχού παρόντα (ακόμη) στην Ευρώπη σωματίδια ΡΜ2,5 και PM10 είναι τα πλέον επικίνδυνα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Έχοντας διάμετρο μικρότερη από 2,5 και 10 μικρόμετρα (mμ) αντίστοιχα, όπου κάθε μικρόμετρο ισούται με ένα χιλιοστό του χιλιοστού του μέτρου, εισχωρούν κατά την εισπνοή βαθιά στους πνεύμονες και μένουν εκεί καθώς δεν αποβάλλονται με την εκπνοή, προκαλώντας καρκίνους, καρδιοπάθειες, σοβαρές αναπνευστικές ασθένειες, ακόμα και ανωμαλίες στην κύηση με πρόωρους τοκετούς.

«Απαιτείται να γίνουν στοχευμένες ενέργειες εκ μέρους των εθνικών κυβερνήσεων υπό τον συντονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση των επιπέδων PM2,5, του όζοντος και άλλων ρύπων. Οι ενέργειες αυτές πρέπει να ενταχθούν στο πλαίσιο της κοινής αντιμετώπισης των ταχέως αυξανόμενων απειλών από την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο ερευνητής του ISGlobal και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Ζάο-Γιούε Τσεν.

Καλό, αλλά δεν φτάνει

Η μελέτη του ISGlobal εξέτασε τα επίπεδα ρύπανσης σε περισσότερες από 1.400 περιοχές σε 35 ευρωπαϊκές χώρες, όπου κατοικούν περί τα 543 εκατομμύρια άνθρωποι. Τα αποτελέσματα της έρευνας που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Communications είναι ενθαρρυντικά, καθώς φαίνεται πως έπειτα από δεκαετίες ολόκληρες ανακόπτεται μια πορεία υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα που αναπνέουν οι Ευρωπαίοι. Ωστόσο, δεν χωρεί αμφιβολία ότι έχουν ακόμα πολλά να γίνουν.

Η έρευνα έδειξε ότι τα συνολικά επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων (PM2,5 και PM10) και διοξειδίου του αζώτου (NO2) έχουν μειωθεί στις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης. Συνολικά τα μικροσωματίδια PM10 είχαν ετήσια μείωση 2,72%, τα PM2,5 είχαν ετήσια πτώση 2,45%, ενώ το διοξείδιο του αζώτου μειώθηκε κατά 1,72%.

Τα μικροσωματίδια ΡΜ2,5 και ΡΜ10 εκτιμάται ότι προκαλούν περισσότερους από 400.000 θανάτους στην Ευρώπη κάθε χρόνο. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι περισσότεροι από 200.000 θάνατοι από ασθένειες που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν δεν ξεπερνιούνταν τα όρια που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για τις εκπομπές μικροσωματιδίων.

Η ρύπανση από μικροσωματίδια προέρχεται από την καύση στερεών και υγρών καυσίμων κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για τις μεταφορές (οδικές, αεροπορικές και θαλάσσιες) και επίσης στις κεντρικές θερμάνσεις.

«Οι εκτιμήσεις μας για την έκθεση του πληθυσμού σε συνθήκες σύνθετης ατμοσφαιρικής ρύπανσης παρέχει μια σταθερή βάση για τη μελλοντική έρευνα και την ανάπτυξη μιας πολιτικής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων διαχείρισης της ποιότητας του αέρα και διασφάλισης της δημόσιας υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη», δήλωσε ο Κάρλος Πέρες Γκαρσία-Πάντο, που συμμετείχε στη συγγραφή της μελέτης.

«Οι οδηγίες της ΕΕ για τις βιομηχανικές εκπομπές ρύπων έχουν περιορίσει τη ρύπανση από τις επιχειρήσεις. Επίσης πολλές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν εφαρμόσει ζώνες χαμηλών εκπομπών ρύπων περιορίζοντας κυρίως την κυκλοφορία των οχημάτων και έχουν καταφέρει να μειώσουν τη ρύπανση από τις εκπομπές μικροσωματιδίων. Επίσης ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από σόμπες με καύση άνθρακα», αναφέρει η έκθεση του ISGlobal.

Όπου φτωχός κι η μοίρα του

Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η χρήση καυσόξυλων για τη θέρμανση οικιών και καταστημάτων, όσο γραφική κι αν είναι, απαγορεύεται σε όλες τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις της Δυτικής Ευρώπης, εξαιρουμένων των ελληνικών. Σε ό,τι αφορά τη γεωγραφική κατανομή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η συσσώρευση μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 και ΡΜ10 είναι δραματική στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και στη βιομηχανικά υπερανεπτυγμένη Βόρεια Ιταλία.

Στη Βόρεια Ιταλία καταγράφονται και τα υψηλότερα επίπεδα διοξειδίων του αζώτου, σε ό,τι αφορά τη Δυτική Ευρώπη. Υψηλή ρύπανση με NO2, που συνδέεται με την ανάπτυξη άσθματος και με αναπνευστικές φλεγμονές, καταγράφεται επίσης στη Βρετανία, στο Βέλγιο και στην Ολλανδία.

Παρατηρώντας κανείς το χάρτη ρύπανσης της Ευρώπης με μικροσωματίδια, που δημοσίευσε ο βρετανικός «Guardian», διαπιστώνει τεράστια συσσώρευση στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια, κυρίως στη Σερβία και στη Βουλγαρία.

Εντυπωσιακά «καθαρές» είναι η Γαλλία και η Ιβηρική Χερσόνησος. Η Ελλάδα βρίσκεται στο μέσον όρο της Δυτικής Ευρώπης εκτός από την Αττική που πνίγεται στους ρύπους, ορισμένες περιοχές της Μακεδονίας λόγω εισαγόμενης ρύπανσης από τους βόρειους γείτονες προφανώς, αλλά και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, πιθανώς επίσης λόγω εισαγόμενης ρύπανσης από την Τουρκία, την οποία όμως δεν καλύπτει η έρευνα του Ινστιτούτου της Βαρκελώνης.