Το TikTok «πωλείται» – Θέλει όμως κανείς να το αγοράσει;

Πωλείται: Μία από τις πιο πετυχημένες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως με ένα δισεκατομμύριο χρήστες από 140 χώρες.

Σε κάποιον με φιλοδοξίες και χρήματα, κάτι τέτοιο ακούγεται ως μία πολύ καλή ευκαιρία. Όμως το κινεζικής ιδιοκτησίας TikTok δεν είναι απλώς μία εφαρμογή με μικρής διάρκειας βίντεο.

TikTok: Ποια είναι τα σενάρια από μία πιθανή απαγόρευσή του στην αμερικανική επικράτεια

Αντιθέτως, είναι μία πλατφόρμα-φαινόμενο, η οποία άλλαξε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι.

Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι ορισμένοι ανησυχούν πως η πλατφόρμα αποτελεί ενδεχομένως κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ – αλλά και το γενικότερο αίσθημα που επικρατεί απέναντι στην Κίνα. Εξ ου και το Κογκρέσο κινείται ταχέως για να πιέσει περισσότερο την εταιρεία.

Το αμερικανικό Κογκρέσο ασκεί πίεση

Για την αμερικανική κυβέρνηση το TikTok είναι κάτι περισσότερο από μία μορφή διασκέδασης – αποτελεί και πλατφόρμα ενημέρωσης που μπορεί να αξιοποιηθεί για προπαγανδιστικούς λόγους. Για δεκαετίες υπήρχαν περιορισμοί στις ΗΠΑ σχετικά με την αγορά παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης (όπως ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών σταθμών) από αλλοδαπούς ιδιώτες. Και έτσι φαίνεται λογική η θέσπιση αντίστοιχων περιορισμών για το TikTok.

Στις 13 Μαρτίου η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων υπερψήφισε την επιβολή της πώλησης του app εντός ενός εξαμήνου – ειδάλλως πρόκειται να απαγορευθεί από τα διαδικτυακά καταστήματα της Apple και της Google στη χώρα. Τώρα αναμένεται η έγκριση της Γερουσίας, ενώ ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει δηλώσει πως προτίθεται να υπογράψει τον νόμο.

Το TikTok μάλλον περιμένει κάποιον από μηχανής θεό που θα διασώσει τη δραστηριοποίησή του στις ΗΠΑ. Πάντως, η λίστα με τους πιθανούς αγοραστές είναι μικρή. Και τι θα συμβεί με τους 170 εκατομμύρια Αμερικανούς χρήστες, εάν το TikTok δεν μπορέσει να πωληθεί;

Τίθεται πράγματι ζήτημα ασφαλείας;

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που συζητείται η πώληση του TikTok. Το 2020 ο πρόεδρος Τραμπ είχε προσπαθήσει μέσω διατάγματος να αναγκάσει την ByteDance, ιδιοκτήτρια του TikTok, να πουλήσει τη θυγατρική της σε κάποιον Αμερικανό. Αν και φαινόταν πιθανό το σενάριο να πωληθεί η εταιρεία στην Oracle, εν τέλει το εγχείρημα απέτυχε, όπως και οι προσπάθειες αποκλεισμού της εφαρμογής από τα app stores.

Από τότε το TikTok υποστηρίζει πως έχει κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του ώστε να διαγράψει τα δεδομένα των Αμερικανών χρηστών από τους servers της ByteDance και να τα μεταφέρει σε servers στις ΗΠΑ. Στη θεωρία οι κινεζικές υπηρεσίες παρακολούθησης δεν μπορούν έτσι να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα αυτά.

Έχοντας εξετάσει όλα τα αποδεικτικά στοιχεία πολλοί ειδικοί, όπως ο Μίλτον Μίλερ, ειδικός σε θέματα διαδικτυακής ασφάλειας από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας στην Ατλάντα, αμφιβάλλουν για το κατά πόσο τίθεται πραγματικά κίνδυνος ασφαλείας. Παρ’ όλα αυτά πολλοί Αμερικανοί πολιτικοί και υπάλληλοι των κυβερνητικών υπηρεσιών πληροφοριών και ασφαλείας δεν πείθονται – και θέλουν να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα.

Ποιος θα ήθελε να αγοράσει το TikTok;

Επομένως, το να αγοράσει κανείς το σύνολο ή απλώς το αμερικανικό τμήμα του TikTok δεν είναι κάτι απλό, αλλά μάλλον μία εμπλοκή σε ένα γεωπολιτικό ναρκοπέδιο. Μήπως η ByteDance θα είναι ακόμη πλειοψηφούσα μέτοχος και θα λαμβάνει εκείνη τις αποφάσεις στο παρασκήνιο; Ποιος θα διαχειρίζεται και θα ανανεώνει τον ισχυρό αλγόριθμο της εφαρμογής;

Ο Μίλερ, που χρησιμοποιεί το TikTok αρκετές φορές την εβδομάδα, εκτιμά πως η πώληση της εφαρμογής είναι «θεωρητικά εφικτή, αλλά ιδιαίτερα περίπλοκη και άρα μάλλον απίθανη». Προσθέτει δε πως «η κινεζική κυβέρνηση μπορεί να μην το επιτρέψει και είναι ασαφές πού ωφελεί ή γενικώς τι ακριβώς συνεπάγεται η πώληση ενός ‘μέρους’ μίας υπηρεσίας κοινωνικής δικτύωσης με παγκόσμια διασύνδεση».

Η ByteDance φαίνεται πάντως έτοιμη για νομικό αγώνα. Η κινεζική κυβέρνηση από την πλευρά της φαίνεται συγκρατημένη. Όμως θα μπορούσε να εμποδίσει την πώληση απαγορεύοντας την εξαγωγή της τεχνολογίας, στην οποία βασίζεται η εφαρμογή. Και δίχως τον αλγόριθμό του το TikTok θα ήταν πολύ λιγότερο ελκυστικό. Ακόμη, είναι δύσκολο να τεθούν όρια και να παρεμποδιστεί η πρόσβαση σε κάτι τόσο «ρευστό» όσο είναι μία εφαρμογή.

Πέραν αυτών πρόβλημα αποτελεί και το τόσο σύντομο χρονοδιάγραμμα. Ο Μίλερ μίλησε με διαφόρους ανθρώπους του TikTok το τελευταίο διάστημα που λένε ότι μία τέτοια πώληση ως τεχνικό και επιχειρησιακό ζήτημα δεν μπορεί να υλοποιηθεί τόσο άμεσα. Θα έχουν στη διάθεσή τους έξι μήνες, «ενώ η πώληση του Grindr από μία άλλη κινεζική εταιρεία χρειάστηκε έναν χρόνο», εξηγεί ο ειδικός.

Πολλά τα προβλήματα

Εάν τελικά η εφαρμογή απαγορευτεί στις ΗΠΑ, τότε είναι βέβαιο πως θα εγερθούν αγωγές αναφορικά με το κατά πόσο παραβιάζεται η 1η τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος. «Θα καταπιέζεται η ελευθερία της έκφρασης των Αμερικανών χρηστών, όχι αλλοδαπών ή της κινεζικής κυβέρνησης», λέει ο Μίλερ.

Και υπάρχει και η τιμή. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν πως παρ’ όλες τις δυσκολίες το TikTok θα μπορούσε να πωληθεί για περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια (45,8 δισεκατομμύρια ευρώ). Οι εταιρείες που μπορούν να ξοδέψουν ένα τέτοιο ποσό είναι λίγες, όπως για παράδειγμα οι Apple, Amazon, Google, Meta, Microsoft ή το Netflix. Εάν μία από αυτές αγόραζε την πλατφόρμα, τότε θα βρισκόταν εκείνη στο στόχαστρο, επειδή θα κατείχε πολλή και πολύ σημαντική τεχνολογία. Εναλλακτικά, όλο ή μέρος του TikTok θα μπορούσε να μετατραπεί σε μία ανεξάρτητη εισηγμένη εταιρεία – ή να μεταβιβαστεί στις αμερικανικές εταιρείες-γίγαντες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων.

Το λογότυπο του TikTok σε κινητό τηλέφωνοΤο λογότυπο του TikTok σε κινητό τηλέφωνο
Το TikTok έχει σήμερα ένα δισεκατομμύριο χρήστεςΕικόνα: Jaap Arriens/NurPhoto/picture alliance
Μετά την ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων ο πρώην υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν δήλωσε πως εργάζεται για τη δημιουργία μίας ομάδας επενδυτών που θα αγοράσουν την εταιρεία – χωρίς όμως να αναφερθεί σε περαιτέρω λεπτομέρειες. Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι βέβαια ότι ο Μνούτσιν ήταν ένας εκ των ανθρώπων που πίεζαν για την πώληση της εφαρμογής πριν από τέσσερα χρόνια, ενώ ήταν μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου του Ντόναλντ Τραμπ.

Το ζήτημα δεν είναι απλώς η εφαρμογή

Και πάλι όμως το ζήτημα δεν είναι τελικά η επιχειρηματικότητα ή ακόμη και η εθνική ασφάλεια κατά τον Μίλτον Μίλερ. «Πρόκειται για ένα πιόνι στον ευρύτερο ανταγωνισμό για ισχύ μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, το οποίο αξιοποιείται και για συμβολικούς λόγους».

«Είναι προφανώς ανακριβές το να εξισώνει κανείς μία εμπορική εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης με κατασκοπία, όπως και το να αποκαλείται ο Σιγκαπουριανός διευθύνων σύμβουλος του TikTok ως πράκτορας του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι προφανώς ανακριβές», αλλά έχει απήχηση τόσο στους Ρεπουμπλικάνους όσο και στους Δημοκρατικούς «που θεωρούν ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε ανταγωνισμό με την Κίνα επιδιώκοντας να διατηρήσουν την ηγεμονία τους», προσθέτει ο Μίλερ.

Το να επιβληθεί πάντως μία πώληση θα δημιουργούσε και ένα επικίνδυνο προηγούμενο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από άλλες κυβερνήσεις εναντίον αμερικανικών εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Μίλερ αναμένει πως ένας τέτοιος ψηφιακός προστατευτισμός θα οδηγήσει σε «λιγότερο ανταγωνισμό και καινοτομίες στην αγορά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης». Και πάντοτε θα υπάρχει η επόμενη απειλή για την εθνική ασφάλεια – ίσως τα κινεζικής παραγωγής ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή συστήματα μπαταριών; Τα αντίποινα δεν πρόκειται να σταματήσουν ποτέ.

Λοιπόν, ενδιαφέρεται κανείς;

Πηγή: DW, Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς