Ενάμισης μήνας περιθώριο ώστε να αναστραφεί η κατήφεια

Η παρακολούθηση των ειδήσεων έχει γίνει μια οδυνηρή εμπειρία για τους προοδευτικούς στην Ευρώπη. Η Ουκρανία παραπαίει στον πόλεμο με τη Ρωσία. Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να επιστρέφει στον Λευκό Οίκο. Και τα αντιευρωπαϊκά κόμματα σημειώνουν καλές επιδόσεις στις δημοσκοπήσεις ενόψει των φετινών ευρωεκλογών, που θα πραγματοποιηθούν μόλις σε ενάμιση μήνα.

Ιστορικά, οι ευρωεκλογές δύσκολα προσελκύουν το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων. Το 2019, μόνο 1 στους 2 ψηφοφόρους συμμετείχε, και σε τρεις χώρες (Τσεχία, Σλοβακία, Κροατία) η συμμετοχή ήταν κάτω από 30%. Αυτή η έλλειψη ενδιαφέροντος εξηγείται συχνά από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι συγκεκριμένες εκλογές είναι ασήμαντες.

Ωστόσο, φέτος, υπάρχει μια κρίσιμη διαφορά. Σε αρκετές χώρες, οι ψηφοφόροι των αντιευρωπαϊκών κομμάτων (οι οποίοι, στο παρελθόν, ελάχιστα ενδιαφέρονταν για την Ευρώπη) έχουν κινητοποιηθεί εντόνως, τουλάχιστον όσο και οι ψηφοφόροι των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων, αν όχι περισσότερο. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση του ECFR, το 71% των υποστηρικτών της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν «σίγουρα» στις ευρωεκλογές σε σύγκριση με το 64% των ψηφοφόρων του CDU/CSU. Στη Γαλλία και την Αυστρία, η εν λόγω δημοσκόπηση δείχνει επίσης ότι οι υποστηρικτές των κυριότερων αντιευρωπαϊκών κομμάτων (Εθνική Συσπείρωση και Κόμμα Ελευθερίας) είναι εξίσου κινητοποιημένοι με τους άμεσους αντιπάλους τους (Αναγέννηση και Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα, αντίστοιχα).

Η αβέβαιη κινητοποίηση των κεντρώων ψηφοφόρων σε διάφορες χώρες μπορεί να εξηγηθεί, εν μέρει, από την επιτυχημένη εκστρατεία αποδαιμονοποίησης που εφάρμοσαν οι αντίπαλοί τους. Ακόμα και η Μαρίν Λεπέν κατάφερε να βελτιώσει την εικόνα της. Σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρείται η επικρατέστερη υποψήφια για τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2027. Ως αποτέλεσμα, τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα δυσκολεύονται να πείσουν για την ανάγκη να σωθεί η Ευρώπη από την Ακροδεξιά.

Τα διαφορετικά επίπεδα κινητοποίησης μεταξύ των φιλοευρωπαϊκών και των αντιευρωπαϊκών κομμάτων μπορεί να πηγάζουν από τις ριζικά διαφορετικές διαθέσεις των ψηφοφόρων τους. Σε αντίθεση με την ενέργεια των ακροδεξιών, οι οποίοι – σε αρκετές χώρες – μπορεί να αισθάνονται ότι η δυναμική είναι με το μέρος τους, πολλοί προοδευτικοί είναι απογοητευμένοι από τις επιδόσεις των κυρίαρχων εθνικών κυβερνήσεων, εξαντλημένοι από τις πολυάριθμες κρίσεις που έχουν συγκλονίσει την ΕΕ τα τελευταία χρόνια, ενώ μπορεί ακόμη και να αισθάνονται ότι η στροφή προς τα δεξιά είναι αναπόφευκτη.

Ωστόσο, μία χώρα, η Πολωνία, αποτελεί ισχυρή εξαίρεση. Οι ψηφοφόροι που στηρίζουν την Πλατφόρμα Πολιτών (KO) του Ντόναλντ Τουσκ είναι σαφώς πιο κινητοποιημένοι ενόψει του Ιουνίου από εκείνους του αντιευρωπαϊκού αντιπάλου τους, του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS). Το 73% των ψηφοφόρων του KO, σε σύγκριση με το 61% του PiS, δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν «σίγουρα» στις ευρωεκλογές. Πριν από τις εθνικές εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου, το ΚΟ κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να πείσει τους προοδευτικούς ψηφοφόρους ότι η απομάκρυνση του PiS από την εξουσία ήταν εφικτή. Το θετικό τους όραμα (παράλληλα με τη δυσφορία για το PiS) κινητοποίησε τους πολίτες και, στις κάλπες, έκαναν την αλλαγή πραγματικότητα.

Για να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους, τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα θα πρέπει να εμπνεύσουν με ένα σαφές και απτό όραμα μιας ισχυρής και ενωμένης Ευρώπης. Θα πρέπει να πυροδοτήσουν ένα νέο αίσθημα εμπιστοσύνης στην Ευρώπη και τη φιλελεύθερη δημοκρατία, ενώ παράλληλα θα πρέπει να πείσουν γιατί τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών θα επηρεάσουν το μέλλον των ψηφοφόρων τους.

Αν το καταφέρουν αυτό τον Ιούνιο, μπορεί να βοηθήσουν στη διάλυση της κατήφειας όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ και την Ουκρανία.

Ο Πάβελ Ζέρκα είναι ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR)