Ψηφιακές πλατφόρμες: Νέο πλαίσιο ρύθμισης των εργασιακών σχέσεων

Ως εργαζόμενοι με διασφαλισμένα εργασιακά αλλά και ασφαλιστικά δικαιώματα εξασφαλίζονται – πλέον – οι εργαζόμενοι στις ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας.

Σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης την οποία θα πρέπει να κυρώσει η χώρα μας, επαναπροσδιορίζει τις σχέσεις εργασίας του συγκεκριμένου κλάδου με στόχο την προστασία των εργαζομένων στις ψηφιακές πλατφόρμες και την βελτίωση των συνθηκών εργασίας όσων εργάζονται σε ψηφιακές πλατφόρμες.

BNP Paribas: Μια ελληνική πρωτιά που δεν ζηλεύει κανείς σε μια ΕΕ που γερνά [γράφημα]

Οι ψηφιακές πλατφόρμες

Ο κλάδος των ψηφιακών πλατφόρμων αριθμεί σήμερα, πάνω από 28 εκατομμύρια απασχολούμενων στην ΕΕ. Έως το 2025, ο αριθμός αυτός αναμένεται να ανέλθει στα 43 εκατομμύρια. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των ατόμων είναι πραγματικά αυτοαπασχολούμενοι. Ωστόσο, εκτιμάται ότι 5,5 εκατομμύρια έχουν κατηγοριοποιηθεί εσφαλμένα ως αυτοαπασχολούμενοι. Η εργασία σε πλατφόρμα είναι μια νέα μορφή οργάνωσης αμειβόμενης εργασίας μέσω ψηφιακών πλατφορμών. Οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες είναι προσβάσιμοι διαδικτυακά για να παρέχουν ευρύ φάσμα αμειβόμενων υπηρεσιών. Ορισμένα παραδείγματα τέτοιων πλατφορμών είναι η Uber, η Wolt, και η Upwork, η e-food κ.α.

Τα συνολικά έσοδα του κλάδου την περίοδο 2016 και 2020, σχεδόν πενταπλασιάστηκαν από περίπου 3 δισ. ευρώ σε 14 δισ. ευρώ. Το 2020 εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 20 δισ. ενώ στην ΕΕ λειτουργούν περισσότερες από 500 ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας με περισσότερους από 28 εκατομμύρια εργαζόμενους.

Η οδηγία

Σκοπός της οδηγίας είναι να εξασφαλίσει στα άτομα που εργάζονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών εργασίας ότι τους παρέχεται το νομικό καθεστώς απασχόλησης που αντιστοιχεί στην αντίστοιχη στην πραγματική απασχόλησή τους.

Παρέχει κατάλογο κριτηρίων ελέγχου με τα οποία καθορίζεται αν μια πλατφόρμα χαρακτηρίζεται ως «εργοδότης». Εάν η πλατφόρμα πληροί τουλάχιστον δύο από τα κριτήρια αυτά, τότε τεκμαίρεται νομικά ότι είναι εργοδότης.

Όσοι επαναχαρακτηρίζονται ως εργαζόμενοι, δικαιούνται κατώτατο μισθό (όπου υπάρχει), συλλογικές διαπραγματεύσεις, προστασία του χρόνου εργασίας και της υγείας, ενώ έχουν το δικαίωμα σε άδεια μετ’ αποδοχών ή τη βελτιωμένη πρόσβαση σε προστασία από εργατικά ατυχήματα, παροχές ανεργίας και ασθενείας, καθώς και ανταποδοτικές συντάξεις γήρατος.

Οι πλατφόρμες θα έχουν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν ή να «προσβάλουν» αυτόν τον χαρακτηρισμό, φέροντας οι ίδιες το βάρος της απόδειξης ότι δεν υπάρχει σχέση εργασίας.

Ο νόμος Χατζηδάκη

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας έχει ήδη υπάρξει νομοθετική παρέμβαση για τους εργαζόμενους στις ψηφιακές πλατφόρμες με το νόμο 4808/2021 (νόμος Χατζηδάκη).

Ο συγκεκριμένος νόμος αυτός ορίζει ότι η τηλεργασία αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας σε αντίθεση με την εργασία μέσω ψηφιακών πλατφορμών, όπου η σχέση αφορά είτε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είτε σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών – έργου.

Στην περίπτωση της τηλεργασίας, ξεκαθαρίζεται ότι ο νόμος ρητά ορίζει πως αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας καθώς και πως ο χαρακτηρισμός της απασχόλησης (πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής) δεν αλλοιώνεται από τον συγκεκριμένο τρόπο που εκτελείται, αλλά προκύπτει από τη σύμβαση εργασίας. Η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται κατά πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με απασχόληση στις εγκαταστάσεις του εργοδότη. Συμφωνείται δε μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου κατά την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας, ενώ το ωράριο καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη δηλώνονται στο σύστημα «Εργάνη».