ΕΕ: Το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και ο δημοσιονομικός γκρεμός – Έτος – κλειδί το 2026

Σε ένα καθοριστικό έτος για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας θα μπορούσε να αναδειχθεί το 2026. Και αυτό γιατί, όπως σχολιάζει το Politico, το διπλό πλήγμα από τους νέους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές δαπάνες και το κλείσιμο της στρόφιγγας χρήματος από την Κομισιόν θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια μαύρη τρύπα στους προϋπολογισμούς των υπερχρεωμένων χωρών, ιδίως της Γαλλίας και της Ιταλίας.

ΕΕ: Ρίχνει 500 εκατ. ευρώ για αύξηση της παραγωγής πυρομαχικών

Κάποιοι μάλιστα προειδοποιούν ακόμα και για μια νέα «χαμένη δεκαετία», όπως αυτή του 2010. Αυτό για παράδειγμα υποστηρίζει ο Νιλς Ρέντεκερ, μέλος του think tank Ζακ Ντελόρ. Άλλωστε οικονομίες όπως η ελληνική, που επλήγη βαρύτατα από την κρίση της Ευρωζώνης το 2009, παρά την αναπτυξιακή δυναμική που παρουσιάζουν εξακολουθούν να κινούνται χαμηλότερα από τα προ της κρίσης επίπεδα.

Μετά το Ταμείο Ανάκαμψης, τι;

Άλλοι κίνδυνοι συνδέονται με τη διακοπή των χρηματοδοτικών πακέτων που ανέπτυξε η Κομισιόν για την υπέρβαση της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία. Οι κυβερνήσεις θα κληθούν να συνεχίσουν τις επενδύσεις σε πράσινα και ψηφιακά εργαλεία, χωρίς τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Οι χώρες με μεγάλα χρέη είναι πιθανό να υποστούν το μεγαλύτερο βάρος του σοκ και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να πλήξει σκληρά τις οικονομίες – και αυτό να αντικατοπτριστεί και στο πολιτικό επίπεδο.

Προς το παρόν, οι χώρες εξαρτώνται από μια σειρά μέτρων στήριξης και απαλλαγών της ΕΕ που είχαν ως στόχο να αμβλύνουν το οικονομικό πλήγμα που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) που οδήγησε στην πρώτη κοινή έκδοση χρέους από τις χώρες της ΕΕ. Μέσω του Ταμείου η ΕΕ διοχετεύει δισεκατομμύρια ευρώ σε πράσινα και ψηφιακά έργα μέσω αυτού του ειδικού ταμείου. Όμως οι στρόφιγγες θα κλείσουν το 2026. Και τότε θα έχουν επανέλθει οι αυστηροί κανόνες της ΕΕ που απαγορεύουν τη στήριξη των στρατηγικής σημασίας βιομηχανιών, μειώνοντας τα περιθώρια άσκησης πολιτικής από τις κυβερνήσεις.

Θα βοηθήσουν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ;

Όπως σχολιάζει το Politico, η πρόσφατα υπογραφείσα μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις δαπάνες, η οποία έχει ως στόχο να προσφέρει στις χώρες περισσότερο χρόνο για να μειώσουν το χρέος και τις δαπάνες, θα μπορούσε να προσφέρει μόνο μια προσωρινή ανακούφιση για τις οικονομίες που αντιμετωπίζουν προβλήματα, οι οποίες ίσως χρειαστεί να πληρώσουν μεγαλύτερο λογαριασμό στην πορεία.

Σύμφωνα με τους μεταρρυθμισμένους κανόνες, οι πρωτεύουσες της ΕΕ συμφώνησαν να αφαιρέσουν την ετήσια αύξηση των επιτοκίων από το 2025 έως το 2027 από τη δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτείται από τις χώρες που ξεπερνούν το όριο του ελλείμματος της ΕΕ.

Αυτοί οι πιο χαλαροί κανόνες έχουν σχεδιαστεί για να αμβλύνουν το πλήγμα για αρκετά κράτη που αναμένεται να αντιμετωπίσουν διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος τα επόμενα χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Γαλλίας.

Στην πράξη, η εξαίρεση αυτή θα επιτρέψει στη Γαλλία – της οποίας οι πληρωμές τόκων προβλέπεται να αυξηθούν κατά περίπου 0,2-0,3% του ΑΕΠ ετησίως, σύμφωνα με το Bruegel – να εξοικονομήσει πάνω από 5 δισ. ευρώ ετησίως ως το 2027. Αλλά συνοδεύεται από ανησυχίες ότι οι τα κράτη μέλη ενδέχεται να χρειαστεί να υιοθετήσουν ακόμη πιο επώδυνες περικοπές δαπανών.

Νέο «μαχαίρι» στις δαπάνες, Τραμπ και… φως στην άκρη του τούνελ

Για να αποφύγουν τον δημοσιονομικό γκρεμό, οι χώρες πρέπει να αρχίζουν να περιορίζουν δραστικότερα τις δαπάνες ως το 2027, υπογραμμίζει ο Τζερόμιν Ζετελμάγιερ, διευθυντής του Bruegel.

Και τα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμα χειρότερα: Η πιθανή επιστροφή του Τραμπ στο τιμόνι των ΗΠΑ ενδέχεται να ενθαρρύνει τις χώρες της ΕΕ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, οξύνοντας τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες.

Βεβαίως, το χρηματοδοτικό κενό που θα προκύψει θα καλυφθεί ως έναν βαθμό από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για υποδομές στα φτωχότερα κράτη – μέλη. Πρόκειται για νέα ποσά που θα διατεθούν μετά το 2026, προκειμένου να καλυφθεί το κενό που θα αφήσει το Ταμείο Ανάκαμψης. Την ίδια περίοδο πρόκειται να παρουσιαστεί επίσης το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα -ένα νέο εργαλείο για τη στήριξη πράσινων έργων.

Ωστόσο, επισημαίνει το Politico, πολλοί πιστεύουν ότι αυτό δεν θα είναι αρκετό. Οι ανάγκες δαπανών των κρατών μελών θα είναι «πάρα πολλές για να υπάρξει συμβιβασμός χωρίς να διατεθούν περισσότερα χρήματα σε επίπεδο ΕΕ», όπως δήλωσε ο Ζετελμάγιεραπό του Bruegel. «Θα υπάρχει η αίσθηση της πλειοψηφίας ότι κάποια μορφή διάδοχου μέσου του Ταμείο Ανάκαμψης θα καταστεί αναγκαία», πρόσθεσε.