Η εμπιστοσύνη

Αυτή την περίοδο συμβαίνουν πολλά στην οικονομία που αν μας τα έλεγαν πριν από 5-10 χρόνια θα τους περνούσαμε για τρελούς. Φανταζόταν κανείς ότι η Ελλάδα θα βρισκόταν σε ένα κλαμπ χωρών, που τρέχουν την ανάπτυξη στην ευρωζώνη την τελευταία διετία και σε αυτό δεν περιλαμβάνεται η Γερμανία; Σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας θα ακουγόταν. Πόσω μάλλον ότι αυτό το κλαμπ θα αποτελούνταν από τις χώρες που είτε χρεοκόπησαν είτε τη γλίτωσαν στο παρά πέντε την περίοδο της κρίσης, όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, ακόμα και η Ιταλία. Για όλες αυτές τις χώρες, παρά τα υψηλά ποσοστά χρέους, οι διαφορές απόδοσης των κρατικών τους ομολόγων με τη Γερμανία έχουν υποχωρήσει κοντά στα επίπεδα του 2008.

Την ίδια στιγμή αμβλύνονται εθνικά προβλήματα που σχεδόν είχαν σταματήσει να πιστεύουμε ότι θα λυθούν. Που μας στοίχειωναν ως λαό. Για παράδειγμα, γνωρίζαμε ότι έφυγαν μέσα σε μία δεκαετία από τη χώρα 600.000 Ελληνες υψηλών δεξιοτήτων. Πόσες ομιλίες πολιτικών και πόσα άρθρα έχουν γραφτεί για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Στοιχεία της Eurostat δείχνουν κάτι που ελάχιστα το έχουμε προσέξει. Οτι περίπου 350.000 από τους 600.000 που μετακόμισαν από την Ελλάδα στο εξωτερικό την περίοδο 2010-2021 επέστρεψαν και εργάζονται στη χώρα. Αν συνδυαστεί η συγκεκριμένη εξέλιξη με τα πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, που δείχνουν ότι 6 στις 10 νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν από τα τέλη του 2019 έως φέτος ήταν σε τομείς υψηλής εξειδίκευσης, όπως η πληροφορική και η τεχνολογία, τότε ξαφνικά φαίνεται να ξυπνάμε σε έναν διαφορετικό κόσμο. Οπου ορισμένοι από τους πιο μορφωμένους και πιο καταρτισμένους πολίτες μας, επιπλέον ψημένους με την εμπειρία ανώτερων επιπέδων εργασίας σε άλλες χώρες, γυρίζουν πίσω. Εμπλουτίζοντας πολλαπλώς την κοινωνία μας.

Οι περισσότεροι θα σκεφτούν, όλα αυτά συμβαίνουν, αλλά η ακρίβεια παραμένει σε τρόφιμα και υπηρεσίες. Τα λουκέτα σε βιομηχανίες συνεχίζονται. Οι μισθοί αυξάνονται, αλλά βρίσκονται σε τεράστια απόσταση από την υπόλοιπη Ευρώπη και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μας κατατάσσει πάνω μόνο από τη Βουλγαρία στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Επίσης, πλούτος υπάρχει και συνεχώς αυξάνεται, αλλά δεν κατανέμεται ομοιόμορφα, ενώ η υπερβολική μας εξάρτηση από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, μας καθιστά ευάλωτους σε κρίσεις. Θα πρόσθετα και άλλα κορυφαία προβλήματα, όπως της απονομής δικαιοσύνης ή γενικά της έλλειψης αξιοκρατίας. Ολα αυτά ωστόσο υπήρχαν και πριν.

Αυτό που πάει να αλλάξει ήταν το κορυφαίο διακύβευμα για μια χώρα που έχει χρεοκοπήσει σχετικά πρόσφατα: η ανάκτηση της εμπιστοσύνης. Είναι εντυπωσιακό να σε βλέπουν οι αγορές όπως την Ισπανία ή την Πορτογαλία. Να σε εντάσσουν στο ίδιο κλαμπ των περιφερειακών δυνάμεων σαν την Ιρλανδία. Είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό να σε εμπιστεύονται οι πολίτες που γεννήθηκαν στη χώρα και κάποια στιγμή έχασαν το κουράγιο τους και επέλεξαν να ζήσουν αλλού και τώρα επιστρέφουν για να ξαναφτιάξουν εδώ το σπιτικό τους.

Η εμπιστοσύνη που κτίσθηκε τα τελευταία χρόνια, είναι η μεγαλύτερη προίκα της μεταμνημονιακής Ελλάδας. Αν θέλετε είναι και το όριο που αν χαθεί, επιστρέφουμε πολύ γρήγορα στην καταστροφή.