Αυτόματη υποβολή δηλώσεων – Πόσο μπορεί να εφαρμοστεί καθολικά;

Πολλή θόρυβος και πολύ μελάνι έχει γίνει τελευταία για την προσυμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η προσυμπλήρωση των δηλώσεων με στοιχεία, έχει αρχίσει εδώ και χρόνια και δεν είναι κάτι το νέο και καινοτόμο.

Το μόνο που έχει αλλάξει, σύμφωνα πάντα με τις εξαγγελίες, σε όσα θα συμβούν φέτος είναι ότι για ορισμένες δηλώσεις , η ΑΑΔΕ θα καταθέτει, μετά το πέρας της καταληκτικής ημερομηνίας , τις δηλώσεις που δεν έχουν κατατεθεί , με τα στοιχεία που περιέχονται προσυμπληρωμένα.

Να θυμίσουμε ότι και παλιότερα έχει γίνει προσπάθεια να υπάρξουν ξεχωριστές δηλώσεις για τους μισθωτούς και συνταξιούχους. ¨όμως το μέτρο απέτυχε και τότε μιας και αποδείχθηκε ότι οι περισσότεροι φορολογούμενοι είχαν να δηλώσουν και κάτι περισσότερο από τον μισθό τους. Μια επιδότηση από ένα χωράφι, αγροτικό εισόδημα από λάδι, ένα ενοίκιο κλπ.

Περιμένοντας, λοιπόν,  την θεσμοθέτηση της εξαγγελίας για την προσυμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων ορισμένων φορολογουμένων, ας δούμε ορισμένα θέματα που εμποδίζουν την εφαρμογή της καθολικά.

 Δαπάνη που καταβάλατε για την τοκοχρεωλυτική απόσβεση δανείων οποιασδήποτε μορφής

Στους κωδικοί 727-728 , συμπληρώνεται το ποσό της ετήσιας δαπάνης που καταβάλατε, από τον φορολογούμενο,  κάθε έτος  για την τοκοχρεολυτική απόσβεση δανείων και πιστώσεων γενικά. Επίσης, συμπληρώνεται το ποσό που καταβάλατε για την τοκοχρεολυτική απόσβεση των χρεώσεων των πιστωτικών καρτών, εφόσον οι χρεώσεις αυτές οφείλονται σε αγορά μη καταναλωτικών αγαθών μέσω αυτών των πιστωτικών καρτών (αγορά αυτοκινήτου, μηχανήματος, πινάκων ζωγραφικής και λοιπών περιουσιακών στοιχείων). Στην περίπτωση αναγραφής ποσού στους κωδικούς 727-728, θα συμπεριλάβετε στα ποσά αυτά και το ποσό τυχόν τόκων υπερημερίας.

Πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ»

Επιπλέον, αναγράφονται αθροιστικά τα ποσά που κατέβαλε ο ίδιος ο φορολογούμενος καθώς και η συνεισφορά του Δημοσίου της παρ.1 του άρθρου 71 του ν. 4714/2020 (πρόγραμμα «Γέφυρα»), για τις δόσεις που αφορούν στην αποπληρωμή των πάσης φύσεως δανείων προς χρηματοδοτικούς φορείς, τα οποία εξασφαλίζονται με εμπράγματη ασφάλεια στην κύρια κατοικία του οφειλέτη. Η συνεισφορά του Δημοσίου με το πρόγραμμα «Γέφυρα» αναγράφεται και στους κωδικούς 781-782 του Πίνακα 6, στην επιλογή «Λοιπές περιπτώσεις».

Ανέγερση ακινήτου

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από φυσικό πρόσωπο για αγορά ή ανέγερση ακινήτου που χρησιμοποιείται ως έδρα ατομικής επιχείρησης βαρύνεται με τεκμήριο, διότι η αγορά ή ανέγερση ακινήτου από φυσικό πρόσωπο προσμετράται στα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, ακόμη κι αν αφορά την ατομική του επιχείρηση. Το δάνειο αυτό θεωρείται στεγαστικό και η αποπληρωμή του βαρύνεται με τεκμήριο.

Αγορά «ταξί»

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από φυσικό πρόσωπο για την (αποδεδειγμένη) αγορά ταξί δεν βαρύνεται με τεκμήριο, διότι το ταξί που αγοράστηκε με το δάνειο χρησιμοποιείται ως πάγιο ατομικής επιχείρησης κι όχι ως επιβατικό ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητο που σε κάθε περίπτωση θα προσμετρούνταν στα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Το δάνειο αυτό, κατά το μέρος που αντιστοιχεί στην αξία αγοράς του αυτοκινήτου και της άδειας, όπως αυτή προκύπτει από τα λογιστικά αρχεία του εκμεταλλευτή, θεωρείται επιχειρηματικό, οπότε δεν αναγράφεται στη δήλωση. Τυχόν υπερβάλλον ποσό δανείου δεν αντιμετωπίζεται ως επαγγελματικό δάνειο.

Κοινό δάνειο από δυο φορολογούμενους

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από δύο υπόχρεους οφειλέτες, με ποσοστό συμμετοχής 50%, καταρχήν βαρύνει και τους δύο με το ίδιο ποσοστό (50%), εκτός κι αν αποδεικνύεται, με βάση τα προβλεπόμενα τραπεζικά παραστατικά, διαφορετικό ποσοστό καταβολής από τον καθένα. Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από δύο υπόχρεους οφειλέτες, με ποσοστό συμμετοχής 50%, αλλά ο ένας εκ των δύο υπόχρεων έχει υπαχθεί στον ν. 3869/2010, βαρύνει τον υπαγόμενο στις διατάξεις του ν. 3869/2010 κατά το (αποδεδειγμένα) μειωμένο κι όχι κατά το αρχικό ποσό, ακόμη κι αν από το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στάλθηκε ηλεκτρονικά το αρχικό ποσό των τοκοχρεολυτικών δόσεων.

Από σύζυγο σε σύζυγο

Η απόσβεση δανείου που χορηγήθηκε στην σύζυγο, εξοφλείται (αποδεδειγμένα) από την ίδια, ενώ το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στέλνει ηλεκτρονικά το ποσό των τοκοχρεολυτικών δόσεων στον ΑΦΜ του συζύγου, βαρύνει αποκλειστικά τη σύζυγο που κατέβαλε τα ποσά.

Απόδειξη λάθους

Η απόσβεση δανείου που χορηγήθηκε σε έναν μόνο φορολογούμενο με ποσοστό 100%, στάλθηκε ηλεκτρονική πληροφόρηση με ένα συγκεκριμένο ποσό τοκοχρεωλυτικών δόσεων, ενώ εν τέλει καταβλήθηκε (αποδεδειγμένα) μικρότερο ποσό, βαρύνει τον υπόχρεο κατά το πραγματικά καταβληθέν ποσό.

Δάνειο παιδιού

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από τέκνο και εξοφλείται από τον γονέα, ο οποίος δεν είναι (συν-) υπόχρεος ή το αντίστροφο, βαρύνει τον λήπτη του δανείου, ο οποίος είναι και υπόχρεος για την εξόφλησή του.

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από γονέα, καταβάλλονται (αποδεδειγμένα) οι δόσεις από τον γονέα, αλλά το ακίνητο ανήκει κατά 50% και στο τέκνο, βαρύνει τον πραγματικά καταβάλλοντα τις δόσεις, δηλαδή τον γονέα, ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Συνοφειλέτες

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από πολλούς συνοφειλέτες μαζί, ανεξάρτητα από τη σχέση που έχουν μεταξύ τους, συγγενική ή όχι, βαρύνει τον υπόχρεο – συνοφειλέτη που πραγματικά καταβάλει τις δόσεις και προσκομίζει τα κατάλληλα δικαιολογητικά.

Εξόφληση από εγγυητή

Η απόσβεση δανείου που έχει ληφθεί από φυσικό πρόσωπο και (αποδεδειγμένα) εξοφλείται από τον εγγυητή, βαρύνει τον εγγυητή, ο οποίος είναι αυτός που πραγματικά καταβάλλει τα ποσά των δόσεων. Είναι αδιάφορο αν ο εγγυητής είναι ο γονέας, το τέκνο, συγγενικό πρόσωπο ή κάποιος τρίτος. Ο φορολογούμενος που δεν συμφωνεί με τον χαρακτηρισμό που έχει γίνει για το δάνειό του κατά την ηλεκτρονική αποστολή των αρχείων από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή θεωρεί ότι εμφανίζεται λανθασμένα ως υπόχρεος ή θεωρεί ότι τα ποσοστά που βαρύνουν τον κάθε συνοφειλέτη του δανείου είναι διαφορετικά ή θεωρεί ότι έχει γίνει λάθος στο καταβληθέν ποσό κλπ., έχει τη δυνατότητα καταρχήν να απευθυνθεί στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που έστειλε τα στοιχεία για λογαριασμό του, προκειμένου να του χορηγηθεί έντυπη βεβαίωση. Η βεβαίωση της τράπεζας, ή οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέσο που αποδεικνύει τους ισχυρισμούς του φορολογούμενου, προσκομίζεται ή αποστέλλεται στη Δ.Ο.Υ., η οποία έχει την αρμοδιότητα του ελέγχου των δικαιολογητικών, της οριστικοποίησης της δήλωσης και της ορθής εκκαθάρισής της.

Επιχειρηματικά δάνεια

Οι καταβληθείσες δόσεις επιχειρηματικών δανείων που έχουν καταχωρηθεί στα λογιστικά αρχεία των ατομικών επιχειρήσεων και αφορούν σε δανειακές συμβάσεις που συνήψαν τα εν λόγω πρόσωπα για επιχειρηματικούς σκοπούς, δεν αποτελούν δαπάνη απόκτησης κατά τις διατάξεις του άρθρου 32 (περίπτωση στ της παρ. 1 του άρθρου αυτού), οπότε δεν αναγράφονται στους κωδικούς 727-728 του εντύπου Ε1. Το ίδιο ισχύει και για τις δόσεις που καταβάλλονται από τα παραπάνω πρόσωπα στο πλαίσιο συμβάσεων που χαρακτηρίζονται από τα πιστωτικά ιδρύματα ως «δάνεια κεφαλαίου κίνησης» ή ως «σύμβαση πίστωσης δι’ ανοιχτού λογαριασμού». (ΠΟΛ.1034/2017 Απόφαση).

Ενημέρωση από ΑΑΔΕ

Στις περιπτώσεις που η Φορολογική Διοίκηση έχει ηλεκτρονική πληροφόρηση για τα ποσά που καταβλήθηκαν το έτος 2022 για την τοκοχρεωλυτική απόσβεση δανείων δύναται να εμφανίζεται μήνυμα στους φορολογούμενους που να τους καθοδηγεί για τη συμπλήρωση των ποσών. Σε κάθε περίπτωση ο φορολογούμενος συμπληρώνει το πραγματικά καταβαλλόμενο ποσό και προσκομίζει τα προβλεπόμενα έγγραφα στις φορολογικές αρχές αν αυτά ζητηθούν ή αν υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος με επιφύλαξη.

Φορολόγηση  διαφοράς τεκμηρίων με την κλίμακα των μισθωτών

Τέλος, επισημαίνεται ότι η προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων φορολογείται με την κλίμακα της παρ.1 του άρθρου 15 του ΚΦΕ με τις μειώσεις του άρθρου 16 του ΚΦΕ, μόνο στις εξής περιπτώσεις:

– όταν ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από μισθωτή εργασία ή συντάξεις,

– όταν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός του προέρχεται από μισθωτή εργασία ή συντάξεις,

– όταν είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ., ανεξαρτήτως της διάρκειας εντός του έτους της ανεργίας τους (ΠΟΛ.1109/2016 εγκύκλιος),

– όταν δεν υπάρχει εισόδημα από καμία κατηγορία (πραγματικό εισόδημα),

– όταν ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (μερίσματα, τόκους, δικαιώματα και εισόδημα από ακίνητη περιουσία) ή /και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου (μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας και μεταβίβαση τίτλων), υπό την προϋπόθεση ότι το τεκμαρτό του εισόδημα δεν ξεπερνά το ποσό των 9.500 ευρώ.

Πραγματικά θα θέλαμε να δούμε πως θα κατορθώσει το υπουργείο και η ΑΑΔΕ, να ξεχωρίσει όλες αυτές τις περιπτώσεις, ώστε να εφαρμόσει καθολικά το κλείδωμα και την αυτόματη υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.

Ο Αποστόλης Αλωνιάτης  είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.