Πλούτος: Τεράστιες ανισότητες στην Ευρώπη – Τα εντυπωσιακά στοιχεία στις πλούσιες χώρες

Το χάσμα ανάμεσα στον πλουσιότερους και στου φτωχότερους του κόσμου αποτυπώνεται ανάγλυφα στα στοιχεία της Έκθεσης Global Wealth Report 2023 της Credit Suisse και της UBS στην οποία αναλύονται τα στοιχεία της παγκόσμιας κατανομής πλούτου.

Σύμφωνα με αυτά, όπως τα παρουσίασε το Euronews, η ανισότητα πλούτου είναι κραυγαλέα σε όλο τον κόσμο και η Ευρώπη δεν αποτελεί εξαίρεση: το πλουσιότερο 10% της ηπείρου κατέχει το εκπληκτικό 67% του πλούτου, ενώ το χαμηλότερο μισό των ενηλίκων κατέχει μόνο το 1,2% του πλούτου και μάλιστα, ο βαθμός ανισότητας διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα.

Ως «πλούτος» ορίζεται ως η αξία των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων συν τα πραγματικά περιουσιακά στοιχεία (κυρίως κατοικίες) που κατέχουν τα νοικοκυριά, μείον τα χρέη τους.

Πλούτος: Οι νέοι «παράδεισοι» για τους κροίσους του κόσμου – Η λίστα

Με απλά λόγια, η ανισότητα μετριέται με τον συντελεστή Gini που σημαίνει ότι όσο υψηλότερος είναι ο συντελεστής, τόσο περισσότερη ανισότητα πλούτου υπάρχει, με το 0 να αντιπροσωπεύει την πλήρη ισότητα.

Μεταξύ των 36 ευρωπαϊκών χωρών που μελετήθηκαν, η ανισότητα πλούτου το 2022 κυμαινόταν από 50,8 στη Σλοβακία έως 87,4 στη Σουηδία.

Εντύπωση προκαλεί σε πρώτο επίπεδο το γεγονός ότι, εξαιρουμένης της Ισλανδίας, η ανισότητα πλούτου ήταν αρκετά υψηλή στις σκανδιναβικές χώρες: η Φινλανδία, η Δανία, η Νορβηγία και η Σουηδία βρέθηκαν στην κορυφή του πίνακα, με τη Σουηδία να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας.

Η Γερμανία είχε την υψηλότερη βαθμολογία ανισότητας πλούτου (77,2) μεταξύ των τεσσάρων οικονομικά πιο ισχυρών της ΕΕ. Ακολουθούν η Γαλλία (70,3), η Ισπανία (68,3) και η Ιταλία (67,8). Το Ηνωμένο Βασίλειο, πρώην μέλος της ΕΕ, είχε βαθμολογία 70,2.

Το Βέλγιο (59,6), η Μάλτα (60,9) και η Σλοβενία (64,4) βρίσκονται χαμηλά στη λίστα, κοντά στη Σλοβακία, με τη μικρότερη ανισότητα πλούτου.

Τεράστιες ανισότητες μεταξύ των πλουσιότερων

Σε 21 ευρωπαϊκές χώρες με διαθέσιμα δεδομένα, υπάρχουν σημαντικές διαφορές πλούτου όσον αφορά το υψηλότερο 5% και του υψηλότερο 1%.

Η Σουηδία είχε την υψηλότερη ανισότητα πλούτου, όπου το κορυφαίο 10% κατείχε το 74,4% του πλούτου. Το Βέλγιο είχε τη χαμηλότερη τιμή ανισότητας στο 43,5%.

Στην πραγματικότητα, το πλουσιότερο 10% κατείχε πάνω από το ήμισυ του πλούτου σε κάθε χώρα εκτός από το Βέλγιο.

Μεταξύ των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών της ΕΕ, η Γερμανία είχε την υψηλότερη ανισότητα πλούτου, όπου το πλουσιότερο 10% κατείχε το 63% του πλούτου, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (54,9%), την Ισπανία (53,8%) και την Ιταλία (53,5%). Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε χαμηλότερο ποσοστό από όλες αυτές τις τέσσερις χώρες στο 53,3%.

Η Σουηδία στα ύψη

Η κατάταξη παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη όταν συγκρίνουμε το μερίδιο πλούτου του 5% με το κορυφαίο 10%. Η Σουηδία διατήρησε την πρώτη της θέση, με το πλουσιότερο 5% να κατέχει το 60,3% του πλούτου, ενώ το Βέλγιο είχε τη χαμηλότερη ανισότητα πλούτου, με το κορυφαίο 5% να κατέχει το 30,8% του πλούτου.

Εξετάζοντας το μερίδιο του κορυφαίου 1%, η Τουρκία είχε το υψηλότερο ποσοστό με 39,5%, ακολουθούμενη από την Τσεχία (37,8%), τη Σουηδία (35,8%) και τη Γερμανία (30,%).

Το μερίδιο του κορυφαίου 1% στο Βέλγιο ήταν πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο, με το πλουσιότερο κορυφαίο 1% να κατέχει μόνο το 13,5% του πλούτου εκεί. Το επόμενο χαμηλότερο ποσοστό ήταν 19% στην Πορτογαλία.

Γιατί η Σουηδία βρίσκεται στην κορυφή της ανισότητας του πλούτου;

Μπορεί να είναι έκπληξη να βλέπουμε γενικά τις σκανδιναβικές χώρες να σημειώνουν τόσο υψηλή βαθμολογία για την ανισότητα πλούτου, ειδικά καθώς φαίνεται να έχουν πολύ καλή απόδοση σε άλλους δείκτες, όπως η ευημερία, το διαθέσιμο εισόδημα και οι δημοκρατικές αξίες.

Το φορολογικό σύστημα είναι ο πιο σημαντικός λόγος για τον οποίο η Σουηδία ειδικότερα αντιτίθεται εδώ, σύμφωνα με τη Δρ Λίζα Πέλινγκ, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης Arena Idé με έδρα τη Στοκχόλμη.

«Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών καταργήσαμε μια σειρά από φόρους στον πλούτο», είπε στο Euronews Business. “Στη Σουηδία, αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει φόρος περιουσίας. Δεν υπάρχει επίσης φόρος στην κληρονομιά, στις δωρεές και στην περιουσία.”

Σημείωσε ότι οι επιτυχημένες διεθνείς σουηδικές εταιρείες, οι οποίες επωφελήθηκαν από επενδύσεις που έγιναν με χρήματα των φορολογουμένων, δεν επιστρέφουν αυτά τα κεφάλαια.

«Έχουμε επίσης πολύ χαμηλούς φόρους στις εταιρείες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες για τους πλούσιους να γίνουν ακόμα πιο πλούσιοι», πρόσθεσε.

Σύστημα πρόνοιας: Οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς

Η Πέλιγνκ υπογράμμισε ότι η Σουηδία εξακολουθεί να είναι μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη ισότητα στο κόσμο όσον αφορά άλλες πτυχές, ιδίως όσον αφορά το εισόδημα.

Ένα καλά δομημένο σύστημα πρόνοιας, όπου οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς για το δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και αισθάνονται σχετικά άνετα με τις συντάξεις τους, με την ασφάλισή τους όταν πρόκειται για αναρρωτική άδεια και ανεργία κ.λπ., δίνει λιγότερα κίνητρα να αποταμιεύσουν για αυτά τα πράγματα.

Σε σύγκριση με άλλες σκανδιναβικές χώρες με αποτελεσματικά συστήματα πρόνοιας, Η Πέλινγκ σημείωσε ότι η βασική διαφορά έγκειται στο φορολογικό σύστημα.

Στη Φινλανδία, τα σχολεία είναι κρατικά και λειτουργούν ενώ, στη Σουηδία, το ένα τρίτο των μαθητών της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία. Αυτά τα σχολεία λαμβάνουν πλήρη κρατική χρηματοδότηση χωρίς περιορισμούς στα περιθώρια κέρδους τους, είπε.

Το ίδιο ισχύει και για το σύστημα υγείας. «Η πρωτοβάθμια περίθαλψη είναι σε μεγάλο βαθμό ιδιωτικοποιημένη και είναι πολύ κερδοφόρα. Οι ιδιωτικοποιημένες εταιρείες πρόνοιας που χρηματοδοτούνται από φόρους κάνουν τους ιδιοκτήτες τους πολύ πλούσιους», εξήγησε η ίδια.

Κοιτώντας πίσω από την ανισότητα πλούτου

Κοιτώντας την Ευρώπη ευρύτερα, ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στην ανισότητα του πλούτου είναι η σύνθεση των περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με τους Eszter Sándor και Dr Carlos Vacas-Soriano, διευθυντές ερευνών στο Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound).

Τα ποσοστά ιδιοκτησίας κατοικίας μεταξύ των χωρών είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που συμβάλλουν στις διαφορές στην κατανομή του πλούτου.

“Οι χώρες με υψηλότερα επίπεδα ιδιοκτησίας κατοικιών τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα ανισότητας πλούτου, ενώ οι χώρες όπου η πρόσβαση σε άλλα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία είναι πιο διαδεδομένη, τείνουν να έχουν υψηλότερη ανισότητα πλούτου”, είπαν οι ερευνητές στο Euronews Business.

Οι Sándor και Vacas-Soriano είπαν επίσης ότι οι εθελοντικές συντάξεις και η ασφάλιση ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στις ανισότητες.

«Στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να μπορούν να αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότησή τους, τόσο επειδή έχουν υψηλότερο εισόδημα όσο και επειδή έχουν καλύτερη πρόσβαση σε εθελοντικά μέσα για εισόδημα μετά τη συνταξιοδότηση από τους πολίτες της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης», είπαν.

Γερμανία: Λίγοι ιδιοκτήτες σπιτιού, χωρίς φόρο περιουσίας

Όσον αφορά το γεγονός ότι η Γερμανία, μια χώρα με ισχυρό οικονομικό ιστορικό, σημείωσε υψηλή βαθμολογία στην ανισότητα πλούτου, οι Sándor και Vacas-Soriano τόνισαν ότι δεν υπάρχει φόρος περιουσίας εκεί.

«Η Γερμανία έχει υψηλό ποσοστό ενοικιαστών, αλλά έχει πολύ χαμηλά ποσοστά προσπάθειας (έξοδα στέγασης διαιρεμένα με εισόδημα) σε σύγκριση με άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης λόγω των αυστηρά ρυθμιζόμενων αγορών ενοικίασης και της συγκριτικά μεγαλύτερης προσφοράς κατοικιών», ανέφεραν.

Το 2022, η Γερμανία είχε τα χαμηλότερα ποσοστά ιδιοκτησίας σπιτιού, καθώς μόνο το 46,5% του πληθυσμού ζούσε σε ιδιόκτητη κατοικία, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 69,1%. Το ποσοστό αυτό ήταν επίσης χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ στη Σουηδία (64,2%) και την Τουρκία (57,5%).