Προαποφασισμένη λιτότητα

Το ότι το 2024 είναι χρονιά προσαρμογής και από το 2025 θα μπουν οι χώρες – μέλη της ευρωζώνης σε καθεστώς σφικτής δημοσιονομικής προσαρμογής, το είχαμε μέχρι χθες μόνο ως αίσθηση. Πλέον το επιβεβαίωσε μιλώντας στη Βουλή ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Χατζηδάκης, σε μια από τις πιο σημαντικές εξελίξεις της χρονιάς. Η αλλαγή που έρχεται είναι πολύ πιο σημαντική από αυτήν που αρχικά είχε εκτιμηθεί. Είναι δύσκολο να μην επηρεάσει και τη δική μας, ήδη σφιχτή, δημοσιονομική πολιτική και να την κάνει ακόμα σφιχτότερη.

Η πρώτη αλλαγή, που ο ίδιος ο υπουργός ανέφερε, είναι ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι θα θεωρούνται πλέον ότι επιτυγχάνονται όχι από το ισοζύγιο εσόδων – δαπανών, αλλά μόνο από την επίτευξη του στόχου των δαπανών. Σε επίπεδο, μάλιστα, που θα διασφαλίζει τη μείωση του δημοσίου χρέους.

Δημοσιονομικός χώρος πλέον για παροχές, ο γνωστός από τον οποίον προέκυπταν τα… pass, θα δημιουργείται μόνο εάν επιτυγχάνεται καλύτερη εκτέλεση του στόχου των δαπανών. Μπορεί δηλαδή τα έσοδα να αυξάνονται λόγω του πληθωρισμού ή άλλων γεγονότων, αλλά αυτό δεν θα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για έκτακτες καταβολές επιδομάτων.

Αντίστροφα, χειρότερη εκτέλεση επί του στόχου των δαπανών θα αφαιρεί χώρο από τα επόμενα χρόνια. Τόσο απλά. Δηλαδή θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα, προκειμένου να καλυφθεί η απόκλιση. Το θέμα δεν σταματά εκεί, καθώς σε περίπτωση που η αστοχία επί του στόχου των δαπανών ξεπεράσει το 0,3% του ΑΕΠ σε μια χρονιά, τότε η Ευρωπαϊκή Ενωση θα μπορεί να θέσει το κράτος – μέλος σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Με μια τόσο μικρή αστοχία, η χώρα θα μπορεί να βρεθεί ξανά στο ευρωπαϊκό «απόσπασμα» για λήψη μέτρων.

Ο υπουργός βρήκε θετικό ότι δεν θα υπάρχει ποινή σε περίπτωση αστοχίας στα έσοδα, αλλά και ότι θα εξασφαλίζεται ο έλληνας φορολογούμενος από υπέρμετρες δαπάνες σε καλές οικονομικές περιόδους. Αυτοπροστασία μας από πολιτικές τρέλες λέγεται αυτό και δεδομένου του παρελθόντος μας δεν είναι αμελητέο.

Τα υπόλοιπα είναι επίσης σημαντικά, αλλά και πιο γνωστά ως προς τις δικές μας υποχρεώσεις. Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα, θα πρέπει να μειώνουν κατ’ έτος 1% το χρέος τους κατά τη διάρκεια εφαρμογής ενός τετραετούς προγράμματος.

Ολα τα παραπάνω και πολλά άλλα, που θα αποτελέσουν το δημοσιονομικό πλαίσιο έως και το τέλος τουλάχιστον της δεκαετίας, θα «κλειδώσουν» με την έγκριση και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Απρίλιο, πράγμα που σημαίνει ότι αυτόματα θα ξεκινήσει η σύνταξη αυτού του νέου, πολύ αυστηρότερου από τα προηγούμενα, τετραετούς μεσοπρόθεσμου προγράμματος και στη χώρα μας. Το ενδιαφέρον προφανώς εντοπίζεται στο τι θα περιλαμβάνει ως προς τις δαπάνες το πρόγραμμα που θα υποβληθεί και αν βέβαια θα είναι επαρκώς χρηματοδοτημένο.

Η σοβαρή συζήτηση επιστρέφει και το κλίμα δεν είναι βέβαιο ότι επιτρέπει την πραγματοποίηση οποιασδήποτε σοβαρής συζήτησης. Η κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί την προαποφασισμένη εδώ και καιρό επιστροφή της λιτότητας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που θα ισχύσει από το 2025. Τα όσα έχουν αποφασιστεί και θα εφαρμοστούν τον επόμενο χρόνο δεν είναι κάτι υπερβολικό για μια χώρα που έχει περάσει όσα εμείς έχουμε περάσει και με το δημοσιονομικό πλαίσιο που ήδη εφαρμόζουμε. Το θέμα είναι πώς θα καταφέρει να διαχειριστεί η κυβέρνηση τις προσδοκίες που η ίδια δημιούργησε για οικονομική χαλάρωση διαρκείας.