Τράπεζα της Ελλάδος: Έκτακτα επιδόματα μόνο με εισπρακτικά μέτρα

Το τέλος των έκτακτων επιδομάτων μέσω διαφόρων pass και άλλων μορφών χορήγησης φέρνουν οι νέοι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας.

Η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας περιγράφει έναν νέο μηχανισμό σύμφωνα με τον οποίο κάθε έκτακτο δημοσονιομικό μέτρο θα πρέπει να αντισταθμίζεται με μέτρο ισόποσης αύξησης εσόδων.

Αντισταθμιστικά μέτρα

Πιο συγκεκριμένα, σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες αναφέρεται: «Η εισαγωγή των νέων δημοσιονομικών κανόνων στην ΕΕ το τρέχον έτος θα οδηγήσει σε ένα συνετό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό με περιορισμούς ως προς τη λήψη έκτακτων δημοσιονομικών μέτρων. Η ανάδειξη του κανόνα δαπανών σε λειτουργικό κανόνα παρακολούθησης και συμμόρφωσης συνεπάγεται ότι τυχόν δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιείται είτε για τη δημιουργία αποθεματικού είτε για τη μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ οποιοδήποτε έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο στην πλευρά των δαπανών θα πρέπει να χρηματοδοτείται από μέτρο ισόποσης αύξησης των εσόδων».

Πολύ απλά, αυτό ερμηνεύεται πως εάν η χώρα παρουσιάζει πολύ καλύτερες επιδόσεις από αυτές που θα έχουν συμφωνηθεί, ο δημοσιονομικός χώρος που άνοιγε για τη χορήγηση έκτακτου επιδόματος ή pass θα μπορεί να κατευθυνθεί μόνο στη μείωση του χρέους ή ως αποθεματικό. Η διάθεση πόρων  σε μέτρα στήριξης θα πρέπει να συνοδεύεται με αντισταθμιστικά μέτρα που θα φέρνουν έσοδα επιπλέον στο κράτος.

Για παράδειγμα εάν η κυβέρνηση αποφασίσει να δώσει μια έκτακτη βοήθεια τα Χριστούγεννα στους συνταξιούχους όπως κάνει τα τελευταία χρόνια  ύψους 200-250 εκατ ευρώ, τότε αυτό το επίδομα θα πρέπει να συνοδεύεται από κάποιο εισπρακτικό μέτρο  που θα φέρνει στα κρατικά ταμεία 200 εκατ ευρώ.

«Χρυσός» τα αποθεματικά

Σύμφωνα με την έκθεση, ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός της δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην αξιολόγηση των κινδύνων και στη δημιουργία ικανών αποθεμάτων διαχρονικά, ώστε να υπάρχει δυνατότητα στήριξης της οικονομίας σε περιόδους κρίσης.

Ως παράδειγμα δίνονται οι περίοδοι όπου υπάρχουν φυσικές καταστροφές που καταδεικνύουν την ανάγκη  πρόβλεψης ειδικών κονδυλίων για έργα προσαρμογής και για την παροχή έκτακτης βοήθειας, πέρα από τις απαραίτητες επενδύσεις για έργα μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα. Βέβαια σύμφωνα και με την έκθεση , το αυξημένο κόστος των φυσικών καταστροφών θα πρέπει να καλύπτεται είτε από ευρωπαϊκά κονδύλια είτε από πρόσθετες πηγές εσόδων, ώστε να μη διαταράσσεται η δημοσιονομική σταθερότητα. Παράλληλα τονίζεται και η ανάγκη της   συνεισφοράς του ιδιωτικού τομέα στην αντιμετώπιση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής, μέσω της προώθησης της ιδιωτικής ασφάλισης περιουσιακών στοιχείων, καθώς ο δημόσιος τομέας όπως αναφέρεται στην έκθεση  δεν δύναται να αναλάβει μόνος του όλο το βάρος των αποζημιώσεων και της αποκατάστασης των υποδομών.

Πώς δεν θα πέσουμε ξανά σε σκληρά μέτρα

Στην έκθεση του διοικητή της ΤτΕ εντοπίζεται ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνει η χώρα σύμφωνα με τους νέους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας για να μην βρεθεί αντιμέτωπη ξανά με σκληρά μέτρα.

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες ,για την ενεργοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) προβλέπονται δύο κριτήρια: α) το κριτήριο του ελλείμματος, σε περίπτωση που το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερβαίνει το όριο του 3% του ΑΕΠ, και β) το κριτήριο του χρέους, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τον κανόνα δαπανών, δηλ. όταν οι αποκλίσεις υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο όριο (είτε τις 0,3 ποσ. μον. του ΑΕΠ ετησίως είτε τις 0,6 ποσ. μον. του ΑΕΠ σωρευτικά. Η δημοσιονομική προσαρμογή που προβλέπει η Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείματος  παραμένει αμετάβλητη σε σχέση με το προηγούμενο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας, με την ελάχιστη ετήσια δημοσιονομική προσπάθεια βελτίωσης του διαρθρωτικού ισοζυγίου να ορίζεται σε 0,5 ποσοστιαίες μονάδες  του ΑΕΠ.

Το πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης θα ανέρχεται σε έως και 0,05% του ΑΕΠ και θα σωρεύεται κάθε έξι μήνες μέχρι τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων.  Γενικά, θα συνεκτιμώνται όλοι οι σχετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμόρφωση του συγκεκριμένου κράτους-μέλους με τα κριτήρια του ελλείμματος ή/και του χρέους, όπως ο βαθμός των προκλήσεων όσον αφορά το δημόσιο χρέος, οι προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα, το μέγεθος της απόκλισης των καθαρών πρωτογενών δαπανών, η πρόοδος στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων και, κατά περίπτωση, η αύξηση των αμυντικών δαπανών. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών, ώστε, αν ένα κράτος-μέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε άμυνα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ή προβαίνει σε σημαντική αύξηση των επενδύσεών του στην άμυνα, οι δαπάνες αυτές δεν  θα  λαμβάνονται υπόψη για την υπαγωγή ή μη του κράτους-μέλους σε ΔΥΕ.