Οι εξαγγελίες για αμυντική βιομηχανία, ο ρόλος των ΕΑΣ και η Τουρκία

Δεν γίνεται η Ελλάδα να συνεχίσει επ’ αόριστον να αγοράζει οπλικά συστήματα «από το ράφι» είναι μία φράση που ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, επαναλαμβάνει διαρκώς. Και σωστά με δεδομένο μάλιστα ότι η γειτονική Τουρκία γιγαντώνει την αμυντική της βιομηχανία και πλέον έχει φτάσει να κάνει και βήματα ως εξαγωγέας συστημάτων.

Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει επιλέξει να δώσει έμφαση αυτή την περίοδο μέσω και της «ατζέντας 2030» στις επιχειρήσεις που αφορούν την καινοτομία στους αμυντικούς εξοπλισμούς και έχει αναλάβει και την προσπάθεια αναδιάρθρωσης της ΕΑΒ.

Το ερώτημα που τίθεται και παραμένει είναι τι θα γίνει με τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα ΑΒΕΕ, ή ΕΑΣ. Εργοστάσια που για περισσότερα από 140 χρόνια, σχεδιάζουν, αναπτύσσουν, κατασκευάζουν και προμηθεύουν με ΝΑΤΟικού τύπου όπλα, οπλικά συστήματα και πυρομαχικά τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Με την εταιρεία να βρίσκεται σε διαρκή διαδικασία απαξίωσης επί σειρά ετών.

Με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία

Σήμερα με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αλματώδη αύξηση στη ζήτηση πυρομαχικών που έχουν τις δυνατότητες να παράξουν τα ΕΑΣ, το θέμα της απαξίωσής τους και του μέλλοντος της εταιρείας μπαίνουν ακόμα πιο εμφατικά.

Ήταν Απρίλιος του 2021 όταν ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την ίδρυση του πάρκου Λεντάκη και στις 14/4 οι υπουργοί Σταϊκούρας, Σκέρτσος, Παπαθανάσης και Γεωργιάδης έδωσαν συνέντευξη στην οποία ο Σταϊκούρας ως υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι το εργοστάσιο των ΕΑΣ στον Υμηττό θα μετεγκατασταθεί στο Λαύριο.

Η μετεγκατάσταση

Η μελέτη μετεγκατάστασης ανατέθηκε στην Deloitte και υποβλήθηκε στις 7/12/2021. Στην μελέτη μετρήθηκε η επιφάνεια των κτιρίων του εργοστασίου του Υμηττου που είναι σε παραγωγική χρήση 32.000 τ.μ. ωστόσο ήταν λάθος διότι δεν μετρήθηκε πρόσθετη επιφάνεια 1.500 τ.μ. Με τους μελετητές να εκτιμούν ότι από τα 32.000 τ.μ. μπορεί η παραγωγή να περιοριστεί σε 18.000 τ.μ..

Αξίζει να σημειωθεί ότι το μόνο εργοστάσιο που διέθετε επάρκεια χώρου είναι το Λαύριο, με δεδομένο ότι στη Μάνδρα δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος.

Η επιστολή

Ένα χρόνο μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, τον Απρίλιο του 2022 το Υπουργείο Οικονομικών και πιο συγκεκριμένα ο γγ Νικόλαος Κουλοχέρης, με επιστολή του «κάλεσε» τα ΕΑΣ:

• Να μεριμνήσουν για την ομαλή εξέλιξη και την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων παραγωγής του Iris – Τ,
• Να ενημερώσουν άμεσα για τις ενέργειες τους σχετικά με τις συμβάσεις εξωτερικού,
• Να μεριμνήσουν ώστε να καταστεί εφικτή η μετεγκατάσταση των διοικητικών υπηρεσιών όχι πέραν της 31/8, δηλαδή σε τέσσερις μήνες.

Με την εντολή αυτή επίσης προτάθηκε μετεγκατάσταση στην Μάνδρα σημειώνοντας ότι ο εξοπλισμός που δεν μεταφερθεί είναι :

• Η καψυλίωση, γόμωση και συσκευασία των μικρών διαμετρημάτων που – όπως αναφερόταν – θα μεταφερθεί στο Λαύριο για να αποφευχθούν προβλήματα αδειοδότησης και
• Ο εξοπλισμός παραγωγής βλημάτων 30 χιλ. Apache και μεγάλων διαμετρημάτων που θα αποσυναρμολογηθεί και θα αποθηκευτεί προσωρινά, δηλαδή θα κλείσει.
• Με βάση τις παραπάνω οδηγίες τα ΕΑΣ στις 22/6/2022 προχώρησαν στην ακύρωση τριών εξαγωγικών συμβάσεων αξίας περίπου 5 εκ. ευρω.

Οι συμβάσεις που ακυρώθηκαν

Πιο συγκεκριμένα ακυρώθηκαν οι εξής συμβάσεις:

• Με Αίγυπτο για 3.755 βλήματα 105Χ609 ΤΡ-Τ,
• Με Τυνησία για 700.000 φυσίγγια 12,7 χιλ.  και
• Με Μπαγκλαντες για 50.000 φυσίγγια 12,7 χιλ.

Υπουργείο Άμυνας

Το Υπουργείο Εθνκής Άμυνας απαντώντας σε κοινοβουλευτικό έλεγχο στις 3/10/2022 αναφορικά με τα προγράμματα για τα οποία επρόκειτο να συναφθεί σύμβαση με τα ΕΑΣ ανέφερε ότι αυτά ήταν συνολικής αξίας 296.682.377 ευρω.

Από αυτά :

• Συμβάσεις ύψους 35.932.144 ευρώ αφορούσαν προϊόντα παραγωγής Αιγίου που όμως το εργοστάσιο δεν λειτουργεί από το 2019 γιατί διοίκηση και μέτοχος (που είναι το Υπουργείο Οικονομικών) δεν επισκευάζει φθορές από σεισμό και το κτίριο της παραγωγής είναι επικίνδυνο,
• Συμβάσεις 87.912.000 ευρω που αφορούσαν προϊόντα παραγωγής Μάνδρας αλλά λόγω της μετεγκατάστασης η Μάνδρα θα πρέπει να αποξηλώσει εγκαταστάσεις, (ενώ σήμερα έχει εκκρεμότητα βάση της διακρατικής συμφωνίας με την Αίγυπτο για τον εκσυγχρονισμό των BMP-1 που πραγματοποιούν τα ΕΑΣ στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις),
• Συμβάσεις 14.463.876 που αφορούσαν προϊόντα παραγωγής Υμηττού στην γραμμή παραγωγής που το Υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε να σπάσει στην μέση και
• Συμβάσεις 158.919.000 ευρω που αφορούσαν προϊόντα παραγωγής Υμηττού στις γραμμές που το Υπουργείο Οικονομικών αποφάσισε να αποθηκευτούν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι καμία από τις πιο πάνω συμβάσεις δεν ανατέθηκαν.

Η ΕΕ

Τον Μάρτιο του 2023 η ΕΕ αποφάσισε να παρέμβει στο πρόβλημα των πυρομαχικών 155 χιλ , που προέκυψε λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της μεγάλης ζήτησης που έχει δημιουργηθεί. Και τα ΕΑΣ έχουν παράξει χιλιάδες.

Στις 28/4/2023 επισκέφθηκε τις εγκαταστάσεις των γραμμών παραγωγής 155 χιλ των ΕΑΣ, που έχει αποφασιστεί να αποσυναρμολογηθούν και να αποθηκευτούν, άρα να τεθούν εκτός λειτουργίας, ο αρμόδιος επίτροπος της Τιερί Μπρετόν.

Υπενθυμίζεται ότι στην ΕΕ έχει ληφθεί αρχική απόφαση για προμήθεια  ενός εκατομμυρίου βλημάτων, με βεβαιότητα επέκτασης της στο πλαίσιο του προγράμματος ASAP, της πράξη για την υποστήριξη της παραγωγής πυρομαχικών, που επιβλέπει ο Μπρετόν.  Ο ευρωπαίος επίτροπος κατά την επίσκεψη του στα ΕΑΣ διαπίστωσε ότι μπορούν να είναι μία από τις εταιρείες που θα συμμετάσχουν σε αυτό το πρόγραμμα.

Επιμονή στην αποθήκευση

Παρ΄ όλα αυτά η κυβέρνηση επέμεινε στην απόφαση της για αποθήκευση και στις 29/1/2024 ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Παπαθανάσης εξήγγειλε ΣΔΙΤ με προϋπολογισμό 400 εκ. ευρω και 30 χρόνια διαχείριση του πάρκου από τον ιδιώτη.

Η κυβέρνηση δείχνει να αναζητά εργολάβο για την ανάθεση το συντομότερο δυνατό και δίνει την εντύπωση να αδιαφορεί για τη ζημιά που θα προκαλέσει στα ΕΑΣ, αλλά και για την ασυνέπεια ως προς τις υποχρεώσεις της στην ΕΕ.

Ενώ μπαίνει και το ερώτημα τι θα συμβεί εάν χρειαστεί το ΓΕΣ αναπλήρωση αποθέματος πυρομαχικών βλημάτων πυροβολικου ή το ΓΕΝ πυρομαχικα ασκήσεων και μάχης φρεγατών, 76 χιλιοστών δεδομένου ότι τα ΕΑΣ πρόσφατα παρέδωσαν πάνω από 18.000 τέτοια βλήματα στο Πολεμικό Ναυτικό, όταν η γραμμή θα είναι αποθήκη.

Διεθνείς κινήσεις για βλήματα 155 χιλιοστών

Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλες επενδύσεις για την παραγωγή βλημάτων 155 χιλιοστών έχει ξεκινήσει η Ρουμανία, αντίστοιχες κινήσεις κάνει η Γερμανία, ενώ οι ΗΠΑ βρίσκονται σε συνομιλίες για να αυξήσουν τις αγορές εκρηκτικών από την Τουρκία, με στόχο όπως αναφέρουν δημοσιεύματα να δώσουν ώθηση στην παραγωγή βλημάτων πυροβολικού.

Η Τουρκία πουλάει και στις ΗΠΑ

Με την Τουρκία να στοχεύει να γίνει ο μεγαλύτερος πωλητής βλημάτων πυροβολικού στις ΗΠΑ ήδη από το 2024.

Το θέμα θα μπει και στη συζήτηση Μπάιντεν – Ερντογάν με το Πεντάγωνο να έχει ανακοινώσει στα τέλη Φεβρουαρίου ότι συνήψε σύμβαση με την General Dynamics για την κατασκευή τριών γραμμών μεταλλικών εξαρτημάτων βλημάτων 155 mm στο Τέξας, μεταξύ άλλων με Τούρκους υπεργολάβους.

Με πηγές να σημειώνουν σε διεθνή ΜΜΕ ότι η τουρκική αμυντική εταιρεία Repkon θα παραγάγει το 30% όλων των βλημάτων πυροβολικού 155 χιλιοστών κατασκευής ΗΠΑ έως το 2025. Παράλληλα το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας αγόρασε 116.000 φυσίγγια από την τουρκική Arca Defense, ενώ αναμένονται και νέες αγορές.

Ποιος φέρει την ευθύνη για τα ΕΑΣ;

Με το μέλλον των ΕΑΣ και το τι σχεδιάζει τελικά το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, δεδομένων των δυνατοτήτων τους, να αποτελεί ένα μεγάλο ερώτημα.

Καθώς και το ποιος έχει τελικά την ευθύνη, αφού σύμφωνα με το άρθρο 149 παράγραφος 1 του ν. 4782/2021 σημειώνεται ότι: «Για την προστασία των ουσιωδών συμφερόντων ασφάλειας της χώρας και ιδίως για την ασφάλεια εφοδιασμού και την επιχειρησιακή αυτονομία των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και για την κάλυψη των αναγκών που υπάρχουν σε περιόδους κρίσης, επιστράτευσης ή πολέμου, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εγκαθίδρυση και διατήρηση μίας εγχώριας τεχνολογικής βιομηχανικής βάσης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που αφορούν σε έρευνα και ανάπτυξη, σε συγκεκριμένους στρατηγικούς τομείς άμυνας και ασφάλειας. Η βάση αυτή διασφαλίζει την ταχεία και απρόσκοπτη λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού των Ενόπλων Δυνάμεων σε υλικά, αναλώσιμα, εξαρτήματα, υπηρεσίες άμεσης συντήρησης και τεχνικής υποστήριξης και την εκτέλεσητ ων αναγκαίων έργων σε όλες τις περιπτώσεις, εγκαίρως και υπό κάθε περίσταση».

Πολύ περισσότερο όταν οι εξαγγελίες περί ανάγκης εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας είναι τόσο εμφατικές.