Our Ocean Conference 2024: Παρουσιάζεται το εθνικό σχέδιο για τις ελληνικές θάλασσες

Ο ωκεανός. Οι επιστήμονες σήμερα δεν μιλούν πλέον για τις θάλασσες ή τους ωκεανούς.

Μιλούν για τον έναν, τον παγκόσμιο ωκεανό, που καλύπτει πάνω από το 70% της επιφάνειας του πλανήτη μας και φιλοξενεί περίπου το 95% της βιόσφαιρας. Και η διάσωσή του από τους επίμονους κινδύνους που τον απειλούν σήμερα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση: απόβλητα, μόνιμη ρύπανση, μικροπλαστικά…

Ατλαντικός Ωκεανός: Το σύστημα κυκλοφορίας των ρευμάτων όλο και πιο κοντά στο «καταστροφικό» σημείο καμπής

Η διεθνής διάσκεψη για τον Ωκεανό στην Αθήνα

Οι ηγέτες 12 κρατών της υφηλίου, οι 50 υπουργοί Εξωτερικών, Περιβάλλοντος, Οικονομικών, καθώς και οι δεκάδες επιστήμονες που φτάνουν αυτήν την εβδομάδα στην Αθήνα έχουν μπροστά τους έναν γρίφο που δεν μπορεί να λυθεί με εύκολες αποφάσεις.

Η κορυφαία αυτή συνάντηση ωστόσο, όπως λένε όσοι έχουν συμμετάσχει ξανά στις εργασίες της στο παρελθόν, δεν είναι αμιγώς επιστημονική, αλλά κυρίως πολιτική συνάντηση. Και ως τέτοια, η πρωτοβουλία που πήρε προ δεκαετίας ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κερι, έχει ήδη δημιουργήσει έναν τεράστιο πυλώνα επιστημονικής και πολιτικής εγρήγορσης γύρω από τα «δίκαια» του ωκεανού.

Οπως υποστηρίζουν μάλιστα επιστήμονες που θα συμμετάσχουν την ερχόμενη εβδομάδα στη Διάσκεψη «Our Ocean Conference 2024» στην Αθήνα «πάντα πρέπει να σκεφτόμαστε πως ότι συμβαίνει στη γη, καταστροφές, πυρκαγιές, αλλοιώσεις εδάφους, καταλήγει τελικά στη θάλασσα…».

Και ο ωκεανός είναι τελικά η ζωή μας. Ρυθμίζει το κλίμα, τη βιοποικιλότητα, είναι πηγή τροφής, απασχόλησης, ψυχαγωγίας και πολιτιστικής ευημερίας. Ωστόσο, όπως λέει στο «Βήμα» ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) δρ Αριστομένης Καραγεώργης, η υπερεκμετάλλευση των πόρων του ωκεανού, οι έντονες πιέσεις που δέχεται από την αύξηση του πληθυσμού, οι έντονες και διαρκώς αυξανόμενες οικονομικές δραστηριότητες, η γεωπολιτική αστάθεια και φυσικά η κλιματική αλλαγή, που καλύπτει σαν ομπρέλα όλα τα παραπάνω, ενισχύουν τις αλλοιώσεις των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και απειλούν την ύπαρξή τους.

Η έκθεση του ΟΗΕ

Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, για το 99% των θαλάσσιων οικοτόπων δεν διαθέτουμε επαρκείς πληροφορίες για την ορθή διαχείρισή τους, μόνο το 5% του πυθμένα του ωκεανού έχει χαρτογραφηθεί σε υψηλή ανάλυση, ενώ εκτιμάται ότι πάνω από 1.000.000 είδη παραμένουν άγνωστα στην επιστήμη. Η προφανής έλλειψη επιστημονικής γνώσης δημιουργεί μια σειρά από προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, ειδάλλως οι επιπτώσεις αναμένονται σοβαρές και εκτεταμένες τα επόμενα χρόνια.

Η Μεσόγειος

Εστιάζοντας στη γειτονιά μας, η διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ κυρία Σουλτάνα Ζερβουδάκη λέει στο «Βήμα» ότι η Μεσόγειος, ένα από τα πιο πολύπλοκα θαλάσσια οικοσυστήματα, αποτελεί μια από τις πιο πλούσιες σε βιοποικιλότητα θάλασσες παγκοσμίως. Αντιμετωπίζει όμως και τις πιο σοβαρές απειλές και μόνο το 10% των προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών της διαθέτουν κατάλληλα σχέδια διαχείρισης. «Σήμερα, oι ανθρώπινες δραστηριότητες, η καταστροφή βιοτόπων, η υπεραλίευση, η διάβρωση ακτών και η ρύπανση έχουν δημιουργήσει πρωτοφανείς συσσωρευτικές απειλές για τη βιοποικιλότητα, οδηγώντας σε μείωση των αλιευτικών πόρων, απώλειες πολύτιμων οικοτόπων, ενώ η κλιματική αλλαγή προσθέτει άλλο ένα επίπεδο πολυπλοκότητας στις προκλήσεις της Μεσογείου, με την αύξηση των θερμοκρασιών της θάλασσας και των καυσώνων να διαταράσσουν τη δυναμική των οικοσυστημάτων» λέει η κυρία Ζερβουδάκη. Και μιλάει για την παρακολούθηση νέων αναδυόμενων ρύπων (από τη χρήση φαρμάκων, απορρυπαντικών, συνθετικών ρούχων κ.ά.), με τοξικές και καρκινογόνες ιδιότητες, εκ των οποίων ορισμένοι έχουν ιδιαίτερη σταθερότητα, με συνέπεια να συσσωρεύονται για εκατοντάδες χρόνια στον πυθμένα της θάλασσας ή σε ιστούς των θαλάσσιων οργανισμών και σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες στα ανώτερα στρώματα της τροφικής αλυσίδας.

Πάντως, η Μεσόγειος αποτελεί μία από τις έξι εστίες συσσώρευσης πλαστικών και μικροπλαστικών παγκοσμίως, όπως λέει συμμετέχοντας στην κουβέντα μας η διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας κυρία Χριστίνα Ζέρη. «Οι εκτιμήσεις που κάναμε για την Ελλάδα αναφορικά με τις ποσότητες του πλαστικού που διαφεύγουν της σωστής διαχείρισης και ανακύκλωσης δείχνουν ότι περίπου 20.000 με 55.000 τόνοι πλαστικού τον χρόνο καταλήγουν από την ελληνική παράκτια ζώνη στις θάλασσες» επισημαίνει η ίδια.

Οι 20 δεσμεύσεις της Ελλάδας

Από την πλευρά της, την ανάληψη 20 δεσμεύσεων για την προστασία και διαχείριση των ελληνικών θαλασσών και ακτών, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό υλοποίησης άνω των 500 εκατ. ευρώ, θα ανακοινώσει η ελληνική κυβέρνηση κατά την έναρξη των εργασιών της Διεθνούς Διάσκεψης. Στη λίστα θα περιλαμβάνονται δράσεις, έργα και υποχρεώσεις που θα αφορούν τη δημιουργία των δύο νέων εθνικών θαλάσσιων πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο, την ανάπτυξη καταδυτικών πάρκων, περιορισμούς και απαγορεύσεις για την αλιεία με μηχανότρατες και βιντζότρατες, αποκατάσταση των απειλούμενων υποθαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας, προώθηση ενός συστήματος χαρτογράφησης και εποπτείας των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, καθαρισμό θαλασσών και ακτών από τα πλαστικά κ.ά. Επίσης, στην κορυφή των δεσμεύσεων που θα αναλάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης, θα τεθεί η «πράσινη» μετάβαση της ναυτιλίας με την ηλεκτροδότηση των πλοίων στα λιμάνια, το λεγόμενο «cold ironing».

Οσον αφορά τα δύο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα θα καταλαμβάνουν τεράστιες εκτάσεις που μπορεί να προσεγγίζουν και το ένα πέμπτο των ελληνικών πελάγων. «Στο Ιόνιο θα ξεκινάει από τα Αντικύθηρα και θα φτάνει έως τη Λευκάδα ακολουθώντας μια τεθλασμένη πορεία» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Θα δημιουργηθεί στο δυτικό τμήμα της Ελληνικής Τάφρου και θα περιλαμβάνει 12 θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura, αλλά και άλλες σημαντικές ζώνες.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ