Μπορούμε να αλλάξουμε;

Το πώς θα πάμε παρακάτω, καθώς αν δεν το κάνουμε το ευρωπαϊκό εγχείρημα θα πεθάνει, περιέγραψε σε ένα έγγραφο 147 σελίδων ο πρώην ιταλός πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα. Δεν ξέρω αν θα γίνει δεκτό, αλλά αυτά που λέει είναι κάτι παραπάνω από χρήσιμα, αν θέλουμε να εξελιχθεί και κυρίως να επιβιώσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ο Λέτα πρότεινε όλα τα προφανή, τη σταδιακή αντικατάσταση των εθνικών από ευρωπαϊκές ενισχύσεις, την ένταξη της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας στην εσωτερική αγορά, αλλά και κοινές πολιτικές σε τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, αμυντική βιομηχανία και τράπεζες. Προτείνει έναν άλλο κόσμο.

Στην ίδια γραμμή και ο επίσης Ιταλός πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, ο οποίος είπε ότι χρειαζόμαστε μια Ευρωπαϊκή Ενωση που να είναι κατάλληλη για τον σημερινό και τον αυριανό κόσμο. Αλλες περιφέρειες, πρόσθεσε, επεξεργάζονται ενεργά πολιτικές για να ενισχύσουν την ανταγωνιστική τους θέση, συχνά εις βάρος της Ευρώπης. Εκμεταλλεύονται την έλλειψη συντονισμού μας και κερδίζουν.

Ενα συγκεκριμένο παράδειγμα ανέφερε χθες ο επιχειρηματίας Βαγγέλης Μυτιληναίος. Η εταιρεία του αγοράζει τον βωξίτη – απαραίτητος για την παραγωγή αλουμινίου – που είναι διαθέσιμος στην Ευρώπη, δηλαδή κυρίως από την Ελλάδα και αγοράζει επίσης και από την Γκάνα. Η Κίνα, που παράγει το 60% του αλουμινίου παγκοσμίως, αγοράζει ήδη το 70% του βωξίτη της Γκάνας. Στην Ελλάδα η εταιρεία θέλει να αναπτύξει μια επένδυση 350 εκατομμυρίων ευρώ για νέα κοιτάσματα βωξίτη, αλλά και άλλο ένα πολύτιμο μέταλλο, το γάλλιο, και ζητάει κοινοτική στήριξη. Αν δεν το κάνει, μια ολόκληρη ήπειρος, η Ευρώπη, θα εξαρτάται από ένα τόσο σημαντικό υλικό για τις κατασκευές από την Κίνα, αλλά και από την Γκάνα. Θα έχουμε χάσει έναν «πόλεμο». Ηδη ο εμπορικός πόλεμος έχει πάει σε άλλο επίπεδο για μια σειρά από κρίσιμα μέταλλα και όχι μόνο, από τα οποία εξαρτάται η βιομηχανία, και μεταβάσεις όπως αυτές των ψηφιακών και της ενέργειας.

Οι Κινέζοι εμποδίζουν τις εξαγωγές σε όποια προϊόντα κρίνουν ότι πρέπει να διατηρήσουν αποθέματα και οι Αμερικανοί βάζουν δασμούς και επιδοτούν τις δικές τους εταιρείες. Και οι Ευρωπαίοι; Αυτοί για την ώρα βγάζουν πολλές… οδηγίες φορτώνοντας με γραφειοκρατία τους πολίτες και τις επιχειρήσεις τους, χωρίς να μαθαίνουν από πρόσφατα παθήματα, σαν τη ζημιά που υπέστη την τελευταία διετία μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, όταν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία αποκαλύφθηκε η πλήρης εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια.

Προφανώς, το ευρωπαϊκό εγχείρημα, ακόμα και με όλα αυτά τα δεδομένα, δεν δικαιούται κανένας, ειδικά στην Ελλάδα, να το υποτιμήσει. Βασίστηκε σε μια υπέροχη ιδέα, να δημιουργηθεί μια κοινή αγορά πώλησης προϊόντων και υπηρεσιών. Κατά την ίδρυσή του, όμως, ο κόσμος ήταν πολύ διαφορετικός από ό,τι σήμερα. Τότε είχαν ρόλο μόνο οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ενωση και οι ευρωπαϊκές χώρες που πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της. Σήμερα, ο κόσμος έχει αλλάξει. Νέες δυνάμεις έχουν δημιουργηθεί που δεν μπορεί κανείς να τις υποτιμήσει. Η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία, χώρες της Νοτίου Αμερικής, της Αφρικής, όλες παίζουν έναν ρόλο πολύ πιο έντονο σε σχέση με τότε και επηρεάζουν άμεσα την Ευρώπη. Σε αυτόν τον νέο σύνθετο κόσμο η Ευρώπη όχι απλώς δεν άλλαξε, αλλά αφέθηκε, και τώρα πριν είναι αργά, πρέπει ξανά να τρέξει.