Καίει το κόστος στέγασης στην Ελλάδα – Πόσο εισόδημα φεύγει για ενοίκιο

Το μέσο ποσοστό κάλυψης του κόστους στέγασης ως προς τα δηλωθέντα εισοδήματα στην Ελλάδα διαμορφώνεται στα επίπεδα του 28% εάν δεν υπολογιστούν τα δάνεια για στέγη και αυξάνεται στο 32% εάν συνυπολογιστούν οι δόσεις των στεγαστικών δανείων.

Πρόκειται για το δεύτερα υψηλότερα ποσοστά ανάμεσα στις έντεκα ισχυρότερες οικονομίες της ευρωζώνης, ξεπερνώντας συνδυαστικά ακόμη και τα αντίστοιχα ποσοστά σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Γαλλία -όπου τα μέσα εισοδήματα είναι πολύ υψηλότερα από αυτά στη χώρα μας. Σε απόλυτους αριθμούς, το μέσο μηνιαίο στεγαστικό κόστος στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 400 ευρώ χωρίς στεγαστικό δάνειο και στα 600 ευρώ με στεγαστικό δάνειο.

ΕΚΤ: Άπιαστο όνειρο η στέγη στην Ευρώπη: Δάνεια, φόροι και συντήρηση ανεβάζουν το κόστος

Αυτό προκύπτει από νέα στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αφορούν τον Ιανουάριο του 2024. Ως στεγαστικό κόστος ορίζεται το κόστος που έχει κάθε μήνα ένα σπίτι κυρίως σε ενοίκιο, δόση στεγαστικού δανείου και λογαριασμούς κοινής ωφέλειας (ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, νερό κλπ).

Από τα στοιχεία της ΕΚΤ προκύπτει ότι το στεγαστικό κόστος ανεβαίνει συνεχώς για τα νοικοκυριά της ευρωζώνης, περιλαμβανομένης και της Ελλάδος, λόγω αυξήσεων που καίνε στις δόσεις αποπληρωμής στεγαστικών λόγω υψηλών επιτοκίων, των υψηλών ενοικίων και ανατιμήσεων σε λογαριασμούς εταιρειών κοινής ωφέλειας. Το μέσο κόστος στέγασης υπολογίζεται ότι έχει αυξηθεί κατά στην ευρωζώνη κατά 10,2% από τον Ιούλιο του 2022, όταν άρχισαν οι αυξήσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ.

Αυξάνονται οι καθυστερήσεις πληρωμών από νοικοκυριά

Οι αυξήσεις αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα να αυξάνεται το ποσοστό των νοικοκυριών στη ζώνη του ενιαίου νομίσματος που εκτιμούν ότι θα καθυστερήσουν στην πληρωμή υποχρεώσεων όπως ενοίκια ή λογαριασμοί ή δάνεια, προειδοποιεί η ΕΚΤ.

Το σχετικό ποσοστό έχει ανέλθει στο 20% με βάση τα στοιχεία του Ιανουαρίου 2024, από περίπου 15% το 2023. Επίσης το ποσοστό έχει διπλασιαστεί και φτάνει σχεδόν στο 30% όσον κάνουν λόγο για φόβους καθυστέρησης στις πληρωμές στεγαστικών δανείων.

Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στην έκθεση της ΕΚΤ με τίτλο «Πόσο μεγάλο είναι το στεγαστικό βάρος των νοικοκυριών; Στοιχεία από την Έρευνα Καταναλωτικών Προσδοκιών της ΕΚΤ» και στοιχεία αφορούν τις έντεκα μεγαλύτερες οικονομίες στην ευρωζώνη, όπως φαίνεται και στα γραφήματα που παρουσιάζει ο Οικονομικός Ταχυδρόμος.

Άλμα 10,2% στη στέγαση μετά τις αυξήσεις των επιτοκίων

Κατά την περίοδο από τον Ιούλιο του 2022 – την αρχή του κύκλου αύξησης των επιτοκίων – έως τον Ιανουάριο του 2024, το μέσο κόστος στέγασης που αναφέρθηκε στην Έρευνα Προσδοκιών Καταναλωτή αυξήθηκε σωρευτικά κατά περίπου 10,2%, σε σύγκριση με τη σωρευτική άνοδο του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή κατά 5,5% την ίδια περίοδο, αναφέρει η ΕΚΤ.

Το συνολικό κόστος έχει αυξηθεί κατά περίπου 6% για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, και κατά 12% και 9% για όσους έχουν πάρει στεγαστικό και τους ενοικιαστές αντίστοιχα. Οι αυξήσεις αποδίδονται σε διαφορετικούς παράγοντες: Για τους ιδιοκτήτες, η αύξηση οφείλεται στο αυξανόμενο κόστος συντήρησης του σπιτιού, αν και το κόστος κοινής ωφέλειας έχει μειωθεί ελαφρώς λόγω της πρόσφατης συγκράτησης των τιμών της ενέργειας μετά την άνοδο τους κατά τη διάρκεια του 2022.

Για τους κατόχους στεγαστικών, ο κύριος παράγοντας για τις ανατιμήσεις ήταν η αύξηση στις πληρωμές δόσεων στεγαστικών δανείων που αποδίδεται στα υψηλότερα επιτόκια των υφιστάμενων στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο. Για τους ενοικιαστές το κόστος ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις των ενοικίων, καθώς και τις τάσεις των τιμών λογαριασμών κοινής ωφέλειας λόγω του ότι οι ενοικιαστές έχουν λιγότερη ευελιξία στην απορρόφηση απροσδόκητων εξόδων, σημειώνει η ΕΚΤ.

Το κόστος στέγασης απορροφά περίπου το 20% του διαθέσιμου εισοδήματος για τους ιδιοκτήτες, το 40% του εισοδήματος για τους ενοικιαστές και το 35% για τους κατόχους στεγαστικών. Η Eurostat θεωρεί ως υπερβολικά βεβαρυμμένο ένα νοικοκυριό του οποίου το στεγαστικό κόστος απορροφά το 40% του εισοδήματος και πάνω.

Το πόσο βεβαρυμμένο είναι ένα νοικοκυριό ποικίλλει δραματικά μεταξύ των κατηγοριών εισοδήματος. Στο πεμπτημόριο με το χαμηλότερο εισόδημα, περισσότερο από το 60% των νοικοκυριών είναι πολύ βεβαρυμμένο, και ειδικότερα εάν πληρώνουν ενοίκιο. Τα πολύ βεβαρυμμένα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα είναι ως επί το πλείστον κάτοχοι στεγαστικών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή του κόστους των δανείων τους.

Πόσο επιβαρύνονται ιδιοκτήτες, ενοικιαστές και δανειολήπτες

Κατά μέσο όρο στις χώρες της ευρωζώνης το κόστος στέγασης καταλαμβάνει περίπου το 20% του διαθέσιμου εισοδήματος για τους ιδιοκτήτες, το 40% για τους ενοικιαστές και το 35% για όσους μένουν σε σπίτι για το οποίο πληρώνουν στεγαστικό δάνειο, αναφέρει η ΕΚΤ.

Ωστόσο, όπως σημειώνεται, αυτό διαφέρει μεταξύ των εισοδηματικών ομάδων, με τον δείκτη κόστους στέγασης να έχει αυξηθεί ελαφρά για το 20% των υψηλότερων εισοδημάτων μεταξύ των νοικοκυριών με στεγαστικά δάνεια και ενοικιαστές. Αυτός ο δείκτης κόστους φαίνεται να παραμένει αρκετά σταθερός για το χαμηλότερο 50% των εισοδημάτων, αναφέρει η έκθεση της ΕΚΤ.

«Αυτή η διαφορά αντανακλά, αφενός, το γεγονός ότι τα νοικοκυριά με υψηλότερο εισόδημα είναι πιο πιθανό να συνάψουν στεγαστικά δάνεια και γενικά το κάνουν για μεγαλύτερα ποσά, ενώ, από την άλλη πλευρά, υπήρξε ισχυρότερη αύξηση εισοδημάτων για τα νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα. Αυτό πιθανόν να αποδίδεται εν μέρει στα πρόσφατα στοχευμένα μέτρα στήριξης των εισοδημάτων που εφαρμόστηκαν από τις μεγαλύτερες κυβερνήσεις της ζώνης του ευρώ», αναφέρουν οι συντάκτες του οικονομικού δελτίου, Όμηρος Κουβαβάς και Ντεσισλάβα Ρουσίνοβα.