Το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης

Η συζήτηση για το περιβάλλον, την καθαρή ενέργεια και τους στόχους των μηδενικών ρύπων μέχρι το 2050 βασανίζει έντονα την Ευρώπη. Δίχως να αγνοεί κάποιος τη χρησιμότητα της επιλογής καθαρής ενέργειας για το μέλλον και του περιορισμού των υπερβολών για επικείµενη καταστροφή του πλανήτη αν δεν μηδενισθούν οι εκπομπές ρύπων είναι απαραίτητο αυτή η λεγόμενη «ενεργειακή μετάβαση» να γίνει σταδιακά, με λογικό τρόπο και σύμφωνα με τις ανάγκες της οικονομίας και των ευρωπαϊκών κοινωνιών.

Κάθε υπερβολή σε στόχους και φιλοδοξίες μπορεί να στοιχίσει ακριβά όχι μόνο σε οικονομικούς πόρους και κοινωνικές αντιδράσεις αλλά και να προκαλέσει σοβαρές πολιτικές αναταράξεις. Οι επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές θα αποδειχθούν πεδίο σοβαρής αντιπαράθεσης ανάμεσα στους οπαδούς των ακραίων μέτρων (δηλ. της μετάβασης γρήγορα σε μηδενικές εκπομπές CO2 αερίων) και σε εκείνους που υποστηρίζουν την εγκατάλειψη κάθε μέτρου προστασίας του περιβάλλοντος. H ισορροπία βρίσκεται σε μια μεσαία επιλογή, μετριοπαθή, λογική και μέσα στο πλαίσιο μιας γενικότερης κοινωνικής αποδοχής.

Πόσο εφικτό όμως είναι κάτι τέτοιο; Η Ευρωπαϊκή Ενωση, μέσω κυρίως της commission, έχει με ενθουσιασμό επιλέξει τον δρόμο των ακραίων μέτρων επιβάλλοντας στα κράτη-μέλη πολιτικές που οδηγούν με υπερβολές στην πράσινη μετάβαση. Με τη σειρά τους οι πολιτικές αυτές έχουν προκαλέσει αντίδραση καθώς και οικονομικά προβλήματα και λαϊκή δυσπραγία. Ως συνέπεια κινδυνεύει η Ευρώπη στις επερχόμενες εκλογές να βρεθεί μπροστά σε μια θηριώδη αμφισβήτηση των αξιακών της παραδόσεων και πολιτικών. Μια θριαμβευτική παρουσία των λαϊκιστικών κομμάτων του έντονα συντηρητικού χώρου θα προκαλέσει ανησυχίες, δυσλειτουργίες των θεσμών και έντονες αναταράξεις. Χρειάζεται λοιπόν έγκαιρα μια αναθεώρηση της ευρωπαϊκής πολιτικής προς την πράσινη μετάβαση. Με τρόπο που να μην εγκαταλείπει το ενδιαφέρον για το περιβάλλον και για την καθαρότερη ατμόσφαιρα αλλά με πολιτικούς προσανατολισμούς που να μην εγκαταλείπουν την οικονομική ευημερία και την ανάπτυξη, αφήνοντας έτσι τους μεγάλους ανταγωνιστές της Ευρώπης και κύριους ρυπαντές – όπως η Ινδία, η Κίνα και η Ρωσία – ελεύθερους να ισχυροποιούνται οικονομικά και να λοιδορούν τη γηραιά μας ήπειρο για τα προβλήματά της. Δεν είναι δυνατόν κυνηγώντας μια εννοιολογική χίμαιρα, να αφήνουμε τους λαούς μας να υποφέρουν και τις χώρες μας να οδηγούνται σε κοινωνική και οικονομική καταστροφή.

Σύμφωνα με ένα τελευταίο πόρισμα της οργάνωσης «Πλουτοπαραγωγικές Πηγές για το Μέλλον» υπάρχει πλήθος σεναρίων που προβλέπουν πως ο δρόμος για την περίφημη «πράσινη μετάβαση» θα είναι μακρύς, δύσκολος, βασανιστικός για πολλούς και δίχως μια συνταγή εφαρμόσιμη σε όλους. Μια γνώμη που εξέφρασε το Ινστιτούτο Ενέργειας για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη εδώ στην Αθήνα, ομιλεί για την «ανάγκη εγκατάλειψης των φαντασιώσεων για μηδέν εκπομπές και για την εμμονή σε πολιτικές ρεαλιστικές, που προσβλέπουν σε μια πιο σταδιακή και οικονομικά εφικτή μετάβαση». Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να φέρει κοινωνική ισορροπία στην Ευρώπη ακυρώνοντας τις αναταράξεις που φαίνεται να έρχονται στο κοντινό μέλλον. «Θα είναι πολύ καλύτερα», καταλήγει το IENE, «να αφεθεί η αγορά να αποφασίσει για τον πιο ωφέλιμο τρόπο εμπλοκής στον δρόμο για καθαρή ενέργεια».