Η Οικονομική Υστέρηση της Ελλάδας και η Ευρωζώνη

Τελευταία γίναμε μάρτυρες θετικών και αρνητικών δημοσιευμάτων (Financial Times, Economist, κ.λπ.) αναφορικά με την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα αναλόγως των επιδιώξεων των συντακτών τους. Σε συνέχεια της ανάρτησης με τίτλο «Κοινωνική Δυσαρέσκεια και η Εισοδηματική Κατάσταση του Πληθυσμού» (7 Μαρτίου 2024) στην παρούσα ανάρτηση επιχειρούμε να πραγματοποιούμε μια σύγκριση στα εισοδήματα των Ελλήνων σε σχέση με αυτά των υπολοίπων Ευρωπαίων.

Αναφορικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε πραγματικές τιμές η Ελλάδα αναμένεται να παρουσιάσει το χαμηλότερο επίπεδο μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης (μαζί με τη Λετονία) σημειώνοντας 29.828 ευρώ κατά κεφαλήν ΑΕΠ όταν ο μέσος όρος των χωρών της Ευρωζώνης ήταν 41.852 ευρώ για το 2024 (Πίνακας 1).

Επιπλέον αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα αποτελεί την μοναδική οικονομία της Ευρωζώνης που σημειώνει χαμηλότερο ΑΕΠ σε σχέση με το 2009 κατά -9,2% όταν κατά μέσο όρο οι χώρες της Ευρωζώνης σημειώνουν υψηλότερο ΑΕΠ κατά 14,9%. Αποτέλεσμα των ανωτέρω είναι το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ευρωζώνη από 1,15 φορές μεγαλύτερο το 2009, να αναμένεται να φτάσει στο να είναι 1,4 φορές μεγαλύτερο το 2024. Τα επόμενα έτη αναμένεται μεγαλύτερη σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με αυτήν της Ευρωζώνης, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να είναι μεγαλύτερο κατά 1,21 φορές το 2028.

Αντίστοιχα, ο Πίνακας 2 παρουσιάζει το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα κατά κεφαλήν για τις οικονομίες της Ευρωζώνης (σε ευρώ). Η Ελλάδα το 2024 να παρουσιάζει την πέμπτη χειρότερη επίδοση μετά τις Λετονία, Σλοβακία, Εσθονία και Λιθουανία. Αποτέλεσμα των ανωτέρω είναι το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα στην Ευρωζώνη να είναι 1,59 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας το 2024 ενώ το αντίστοιχο μέγεθος το 2009 ήταν 1,26 φορές μεγαλύτερο. Το 2028 το πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα αναμένεται να είναι 1,43 φορές μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη. Ουσιαστικά δηλαδή η απόκλιση στο κατά κεφαλών διαθέσιμο εισόδημα παραμένει υψηλή και το 2024 αλλά και το 2025.

Σημείωση: Ο δείκτης έχει υπολογιστεί με βάση το συνολικό πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα της οικονομίας διαιρώντας με το σύνολο του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε ποια θα ήταν η εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ εάν δεν είχε συμβεί η κρίση του 2008. Στο Διάγραμμα 1 με τις διακεκομμένες γραμμές επιδιώκεται να παρουσιαστεί η εξέλιξη αυτή με την παραδοχή ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης της οικονομίας της Ελλάδας και της Ευρωζώνης θα ακολουθούσε την τάση που είχε παρατηρηθεί από το 2005 έως το 2008. Εάν είχε όντως ακολουθηθεί η τάση αυτή η διαφορά μεταξύ Ελλάδος και Ευρωζώνης αναφορικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα ήταν της τάξης των 3.871 ευρώ, ενώ σήμερα είναι της τάξης των 13.069 ευρώ.

Σημείωση: Το σενάριο «χωρίς κρίση του 2008» παρουσιάζει την εξέλιξη των μεγεθών με βάση το μέσο όρο των ετήσιων μεταβολών για τα έτη 2005-2008 για την κάθε οικονομία.

Αντίστοιχα, το Διάγραμμα 2 δείχνει την εξέλιξη που θα μπορούσε να έχει το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα για τις δύο οικονομίες. Στην περίπτωση αυτή εάν είχε όντως ακολουθηθεί η τάση αυτή η διαφορά μεταξύ Ελλάδος και Ευρωζώνης αναφορικά με το πραγματικό κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα θα ήταν της τάξης των 3.158 ευρώ το 2023, ενώ σήμερα είναι της τάξης των 13.256 ευρώ.

Σημείωση: Το σενάριο «χωρίς κρίση του 2008» παρουσιάζει την εξέλιξη των μεγεθών με βάση το μέσο όρο των ετήσιων μεταβολών για τα έτη 2005-2008 για την κάθε οικονομία.

Η ανάλυση των δεδομένων που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο της οικονομικής σύγκρισης της Ελλάδας με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης αποκαλύπτει μια συνεχιζόμενη οικονομική πίεση που διαμορφώνει την κατάσταση στην Ελλάδα. Παρά τις σημαντικές προκλήσεις, είναι εμφανής η ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές που θα αντιμετωπίσουν τις διαρθρωτικές αδυναμίες και θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη.

Τα παραπάνω δείχνουν μια βαριά κληρονομιά από τα χρόνια της ευρωπαϊκής κρίσης και ιδιαιτέρως της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης. Τα ευρήματα αυτά εκτός του ότι έχουν απτές συνέπειες στην αντίληψη των πολιτών για την οικονομική τους κατάσταση μεγεθύνουν και την αρνητική συγκριτική αντίληψη με την οικονομική κατάσταση των ευρωπαίων συμπολιτών τους λειτουργώντας αρνητικά στην κοινωνική συνοχή.

* Η παρούσα ανάρτηση είναι απόρροια της ανάλυσης που παρουσιάζεται στο βιβλίο: Πετράκης Π.Ε., Καυκά Κ.Η. «Αποτίμηση και Διεθνής Συγκριτική Ανάλυση των Επιδόσεων της Ελληνικής Οικονομίας και Κοινωνίας και Προβλεπτική Εξέλιξη των Βασικών Κοινωνικοοικονομικών Δεικτών 2000 – 2035» το οποίο είναι υπό έκδοση από τις Eκδόσεις Παπαζήση.

Παναγιώτης Ε. Πετράκης, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Παντελής Χ. Κωστής, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κυριακή Η. Καυκά, Επισκέπτρια Καθηγήτρια στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών