Ελαιόλαδο: Στην κόψη του ξυραφιού η παραγωγή – Τι προειδοποιούν οι ειδικοί

Μια τέλεια καταιγίδα που περιλαμβάνει την κλιματική αλλαγή, την εκτίναξη των τιμών, τα υψηλά επιτόκια και τον έντονο πληθωρισμό έχει επηρεάσει την αλυσίδα αξίας του ελαιολάδου τους τελευταίους μήνες.

Και οι προβλέψεις δεν είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικές για τα επόμενα χρόνια. «Αντιμετωπίζουμε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές στην ιστορία του κλάδου», είπε ο Μιγκέλ Ανχέλ Γκουζμάν, επικεφαλής πωλήσεων της Deoleo, του μεγαλύτερου παραγωγού ελαιολάδου στον κόσμο, μιλώντας στο CNBC. «Ο ισχυρός πληθωρισμός μαζί με τα υψηλά επιτόκια και τις δυσμενείς προβλέψεις για τη συγκομιδή του ελαιολάδου (από άποψη ποσότητας και ποιότητας λόγω του κύκλου ξηρασίας) έχει προκαλέσει σημαντική αύξηση των τιμών», εξηγεί ο ίδιος, προειδοποιώντας ότι «ο κλάδος χρειάζεται έναν βαθύ μετασχηματισμό».

Ελαιόλαδο: Οι πρώτες εκτιμήσεις για τιμές και παραγωγή τη σεζόν 2024 – 2025

Οι τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου στην Ανδαλουσία έφτασαν την τιμή ρεκόρ των 9,2 ευρώ ανά κιλό τον Ιανουάριο. Διαπραγματεύονταν περίπου 7,8 ευρώ στις 19 Απριλίου, σύμφωνα με τον δείκτη αναφοράς της Mintec, από περίπου 8 ευρώ στα τέλη Μαρτίου.

Η μείωση που παρατηρείται από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο αποδίδεται εν μέρει στις πρώιμες εκτιμήσεις για την φετινή παραγωγή και τις ευεργετικές βροχές του Μαρτίου και του Απριλίου.

Κλιματική αλλαγή

Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας προμήθειας ελαιολάδου προέρχεται από τη Μεσόγειο, με τις χώρες της Νότιας Ευρώπης όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα να είναι μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών στον κόσμο.

Οι αναλυτές ελαιούχων σπόρων έχουν προειδοποιήσει ότι τα ελαιόδεντρα είναι «υπερβολικά» ευάλωτα στην κλιματική κρίση. Αν και συνήθως μπορούν να αντιμετωπίσουν τις υψηλές θερμοκρασίες και είναι αρκετά ανθεκτικά στην ξηρασία, οι πρόσφατες συνθήκες ήταν υπερβολικές.

Τις προηγούμενες μέρες, ο Kyle Holland, αναλυτής στη Mintec, δήλωνε στο CNBC ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή έχουν «επηρεάσει σημαντικά» την παραγωγή ελαιολάδου στη Νότια Ευρώπη, ιδίως σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα.

Η Ισπανία, η οποία προμηθεύει περισσότερο από το 40% της παγκόσμιας παραγωγής, υπό κανονικές συνθήκες παράγει 1,3 – 1,5 εκατ. τόνους ελαιολάδου. Όμως, στην καμπάνια του 2022/2023 δεν είχε περισσότερους από 666.000 τόνους, ενώ παράγοντες της αγοράς που συμμετείχαν στην έρευνα της Mintec δεν αναμένουν οι παραγωγή του 2023/2024 να ξεπεράσει τους 850.000 τόνους.

Όπως εξήγησε ο Kyle Holland, οι τιμές συνδέονται ευθέως με την προσφορά και τη ζήτηση. Και οι περισσότεροι από τους εμπλεκόμενους στο ελαιόλαδο αναμένουν ότι η αγορά θα «στραγγίξει» από προϊόν, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για νέες ανατιμήσεις το επόμενο διάστημα.

«Αυτό [που συμβαίνει] δεν είναι φυσιολογικό», δήλωσε στο CNBC ο Vito Martielli, ανώτερος αναλυτής δημητριακών και ελαιούχων σπόρων στη Rabobank, προσθέτοντας χαρακτηριστικά πως δεν έχει δει τίποτα παρόμοιο στα τελευταία 20 χρόνια που παρακολουθεί τον συγκεκριμένο χώρο.

Ερωτηθείς πόσο ευάλωτα είναι τα ελαιόδεντρα στην κλιματική αλλαγή, ο Holland απάντησε: «Η λέξη που θα χρησιμοποιούσα είναι “υπερβολικά”».

Ο ίδιος τόνισε: «οι παίκτες με τους οποίους μιλάμε είναι εξαιρετικά ανήσυχοι. Πολλά από αυτά τα ζητήματα επιδεινώνονται, φυσικά, με την περισσότερη ζέστη, λιγότερη βροχή, τα πιο ξηρά εδάφη, τη λιγότερη υγρασία και τον δάκο».

Η αγορά

Οι ειδικοί του χώρου, οι οποίοι αναλύουν τις τάσεις αλλά και τα δεδομένα στην αγορά του ελαιολάδου, προειδοποιούν ότι η περίοδος καλλιέργειας 2022/23 και 2023/24 μπορεί να είναι η αρχή μιας νέας τάσης στις τιμές και την οικονομία του ελαιολάδου.

Οι προοπτικές για το επερχόμενο καλλιεργητικό έτος 2024/25 πιθανότατα θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στον καθορισμό των μελλοντικών τιμών, καθώς πολλοί μεγάλοι αγοραστές διστάζουν να δεσμευτούν σε μεγάλα συμβόλαια έως ότου οι εκτιμήσεις για τη συγκομιδή γίνουν σαφέστερες.

Η κατανάλωση

Ανησυχία επικρατεί και για τις καταναλωτικές τάσεις, καθώς οι παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι η μείωση αυτή επηρεάζεται από τις συγκριτικά υψηλές τιμές λιανικής πώλησης του ελαιολάδου σε σύγκριση με τα εναλλακτικά μαγειρικά έλαια, όπως ο ηλίανθος ή η ελαιοκράμβη.

«Η ανησυχία αυτή επιτείνεται από τους φόβους για οικονομική ύφεση εντός της ΕΕ, που ιστορικά οδηγούν τους καταναλωτές να αναζητήσουν πιο προσιτές εναλλακτικές λύσεις, γεγονός που δυνητικά μειώνει τη ζήτηση για ελαιόλαδο στα τρέχοντα επίπεδα τιμών», εκτιμούν οι αναλυτές.

Εκτιμήσεις

Η συνολική παραγωγή ελαιολάδου στην ΕΕ εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι θα ανέλθει σε 1.488.000 τόνους την περίοδο 2023/24, παρουσιάζοντας αύξηση 7% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. Ωστόσο, η αύξηση αυτή είναι πολύ χαμηλότερη από τον μέσο όρο της πενταετίας.

Αυτή η ποσότητα υπερβαίνει τους 1.392.300 τόνους της προηγούμενης σεζόν, ωστόσο παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από τη μέση παραγωγή της δεκαετίας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή αναφέρει ότι η παραγωγή ελαιολάδου για το καλλιεργητικό έτος 2023/24 προβλέπεται να φτάσει τους 2.490.000 τόνους. Οι εκτιμήσεις που δημοσιεύθηκαν από το Διεθνές Συμβούλιο Ελιάς το Νοέμβριο προέβλεπαν ότι η παγκόσμια παραγωγή θα φτάσει τους 2.407.000 τόνους το 2023/2024. Παρά την αύξηση αυτή που ενισχύει τη διαθεσιμότητα ελαιολάδου μετά από δύο διαδοχικές δύσκολες περιόδους, η παραγωγή παραμένει σχεδόν 21% κάτω από τον μέσο όρο της περασμένης δεκαετίας.