Σαουδική Αραβία: Τα φαραωνικά οράματα του διαδόχου αντιμέτωπα με την πραγματικότητα

Αψηφώντας τους σκεπτικιστές, η Σαουδική Αραβία προχωρά με έργα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Neom, μια τεράστια σε μέγεθος περιοχή χτισμένη από την αρχή, που χαρακτηρίζεται από φουτουριστική αρχιτεκτονική, ένα άνυδρο θέρετρο σκι και μια λίστα φανταχτερών έργων που σκοπεύουν να προσελκύσουν πληθυσμό μεγαλύτερο από της Νέας Υόρκης.

Τίποτα δεν είναι τόσο παράτολμο όσο η ναυαρχίδα που ονομάστηκε «The Line», δηλαδή ένα ζευγάρι ουρανοξύστες πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων ψηλότερων από το Empire State Building που έχει σχεδιαστεί να έχει μήκος 170 χιλιόμετρα και να στεγάζει εννέα εκατομμύρια ανθρώπους. Ο εμπνευστής του, ο Σαουδάραβας διάδοχος και ντε φάκτο ηγέτης Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, έχει παρομοιάσει το έργο με τις Μεγάλες Πυραμίδες της Αιγύπτου.

Σαουδική Αραβία: Χαμηλώνει τον πήχη για το mega-project Neom

Το βασίλειο τους τελευταίους μήνες μείωσε το μέγεθος της πρώτης φάσης, καθώς η χώρα ξοδεύει πολύ περισσότερα από όσα βγάζει. Τώρα οι διοργανωτές σχεδιάζουν να κατασκευάσουν αρχικά περίπου 1,5 μίλια της δομής μέχρι το 2030, αντί προγραμματισμένο κομμάτι 10 μιλίων, είπαν πολλοί άνθρωποι που ενημερώθηκαν για τα σχέδια στην Wall Street Journal. Ωστόσο, ακόμη και αυτό το περικομμένο τμήμα θα ήταν μακράν το μεγαλύτερο κτίριο στον κόσμο.

Το διακύβευμα για τη Σαουδική Αραβία είναι τόσο μεγάλο όσο και η φιλοδοξία του Διαδόχου. Το Neom είναι το απόλυτο σύμβολο των σχεδίων του να μεταμορφώσει την οικονομία του βασιλείου. Αλλά κινδυνεύει να σπαταλήσει μεγάλο μέρος των μετρητών της χώρας σε ένα άνευ προηγουμένου πείραμα που ίσως αποδειχθεί πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.

Οι δαπάνες τόνωσαν την εγχώρια οικονομία

«Η δαπάνη τόσων χρημάτων θα πρέπει θεωρητικά να δημιουργήσει ένα απτό άλμα στη σαουδαραβική οικονομία, αλλά πολλά  μέχρι στιγμής δαπανήθηκαν σε ξένους συμβούλους και αρχιτέκτονες», είπε.στην WSJ ο Μαντάουι αλ-Ρασίντ, επισκέπτης συνεργάτης στο London School of Economics και μέλος μιας ομάδας που ζητά δημοκρατική μεταρρύθμιση στη Σαουδική Αραβία.

Ένα βουνό προκλήσεων είναι μπροστά, όπως η στέγαση πάνω από 100.000 επιπλέον εργατών. Οι ανάγκες της Neom για οικοδομικά υλικά είναι τόσο τεράστιες που μπορεί να ανεβάσουν τις παγκόσμιες τιμές. Οι σχεδιαστές ανησυχούν ότι η μοναδική κεντρική ιδέα του Line, μιας κάθετης πόλης που στεγάζεται σε τεράστιου μήκους δίδυμους ουρανοξύστες, θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα μη ελκυστικό μέρος για να ζεις.

Τα μειωμένα σχέδια για τη Line έφεραν στο προσκήνιο τον τεράστιο λογαριασμό του Neom για μια πόλη μεσαίου μεγέθους. Τα στελέχη της Neom αναμένουν τώρα λιγότερους από 200.000 κατοίκους στην πρώτη φάση του έργου. Ωστόσο, το Neom ξοδεύει σε τεράστιες υποδομές που προορίζονται για εκατομμύρια ανθρώπους.

Η τιμή συνεχώς αυξάνεται, σύμφωνα με έγγραφα της Neom που εξετάστηκαν από την Wall Street Journal. Η σύμβουλος ακινήτων Knight Frank εκτιμά ότι περισσότερα από 237 δισεκατομμύρια δολάρια κατασκευαστικών συμβάσεων έχουν ήδη ανατεθεί στο Neom.

Ακόμη και για την Σαουδική Αραβία, το Neom μπορεί να αποβεί πολύ ακριβό. Η επίσημη εκτίμηση του κόστους του είναι 500 δισεκατομμύρια δολάρια, 50% περισσότερο από το σύνολο του προϋπολογισμού της χώρας για το έτος και περισσότερο από το ήμισυ της αξίας του κρατικού της ταμείου.

Πραγματικό κόστος πάνω από 2 τρισεκατομμύρια

Τα στελέχη που εργάζονται στο έργο απορρίπτουν αυτόν τον αριθμό ως υπερβολικά χαμηλό. Μόνο τα πρώτα 1,5 μίλια του Line εκτιμάται ότι κοστίζουν περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια.

Εάν κατασκευαζόταν πλήρως, ο η πραγματική τιμή του Line θα ξεπερνούσε τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το κόστος κατασκευής ανά τετραγωνικό μέτρο είναι υπερδιπλάσιο από το τυπικό σε άλλες κατασκευές της Μέσης Ανατολής.

Αυτό καθιστά απίθανο η Neom να προσελκύσει σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις, λένε. Μέχρι στιγμής έχει χρηματοδοτηθεί από την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας.

Το Neom είναι το επίκεντρο μιας αναμόρφωσης της οικονομίας και της ταυτότητας της Σαουδικής Αραβίας που ξεκίνησε ο Διάδοχος το 2015.

Το σχέδιο, Vision 2030, απαιτούσε νέες βιομηχανίες εκτός πετρελαίου, όπως η ψυχαγωγία και η τεχνολογία και η οικοδόμηση μεγάλων ακινήτων ανάπτυξης για να τη βοηθήσουν να γίνει παγκόσμιος τουριστικός κόμβος.

Αναζητήθηκαν προτάσεις από κορυφαίους αρχιτέκτονες για το σχεδιασμό του Neom, αλλά τελικά ο πρίγκιπας θέλησε να χτίσει δύο γραμμικούς ουρανοξύστες σε τεράστιο μήκος 105 μιλίων σε απόσταση 200 μέτρων ο ένας από τον άλλο, που καλύπτονται από καθρέφτη που αντανακλά την κόκκινη άμμο της ερήμου και το γαλάζιο της θάλασσας. Στο υψηλότερο σημείο τους, οι πύργοι αναμένεται να υψώνονται 1.640 πόδια πάνω από το έδαφος, αν και θα είναι λιγότερο ψηλοί σε σημεία ανάλογα με τη μορφολογία που διασχίζουν.

Τα εσωτερικά έγγραφα από το 2021 δείχνουν περισσότερα από 650.300.000 τετραγωνικά μέτρα επιφάνειας – 29% μεγαλύτερη από συνολικά όλα τα κτίρια στη Νέα Υόρκη.

Αντίθετη με την κατεστημένη λογική

Μια γραμμική πόλη τόσο μεγάλη όσο η Γραμμή έρχεται σε αντίθεση με το πώς οι άνθρωποι ανέπτυξαν πόλεις για χιλιετίες: χτίζοντας προς τα έξω με κυκλικό τρόπο, συνήθως γύρω από έναν πυρήνα.

«Παλεύει ενάντια σε ολόκληρη την ιστορία του τρόπου με τον οποίο ιδρύονται και αναπτύσσονται οι πόλεις», είπε στην WSJ ο Τζον Φερνάντεζ, καθηγητής στο τμήμα αρχιτεκτονικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. Ακόμη και υποστηρικτές λένε ότι είναι ένα πείραμα που θα μπορούσε εύκολα να αποτύχει.

Οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την διαφοροποίηση των γειτονιών, την καμπυλότητα της γης σε τόσο μεγάλο μήκος, ακόμα και περιβαλλοντικά προβλήματα από τεράστιες επιφάνειες καθρέφτη κατά μήκος μεταναστευτικών οδών αποδημητικών πτηνών

Το Neom μπορεί να προστεθεί στην δυσοίωνη ιστορία έργων οικοδόμησης πόλεων, τα οποία συνήθως πεθαίνουν στο σχέδιο, ή εγκαταλείπονται και σαπίζουν.