Αγορά εργασίας: Πώς οι απολύσεις μπορούν να γυρίσουν μπούμεραγκ στους κολοσσούς της τεχνολογίας

Η φράση «απολύουμε μόνο χιλιάδες κάθε εβδομάδα» εν είδει αστεϊσμού που έγραψε στο Blind (σ.σ.: ηλεκτρονική κοινότητα όπου μπορούν εργαζόμενοι να εκθέτουν τις απόψεις τους ανώνυμα) εργαζόμενος σε μεγάλη εταιρεία, σχολιάζοντας τις δίχως τέλος απολύσεις στη Google, αποδίδει ως έναν βαθμό το αίσθημα που επικρατεί μεταξύ των εργαζομένων μετά τα κύματα «εκκαθαρίσεων» σε κολοσσούς όπως η Google, η Microsoft και η Tesla.

Ο Ίλον Μασκ ανακοίνωσε στο προσωπικό τον περασμένο μήνα ότι η Tesla θα απολύσει το 10% των εργαζομένων της. Στη συνέχεια, στις αρχές Απριλίου, φέρεται να προχώρησε σε 500 απολύσεις στο τμήμα Supercharger.

Google: Εκατοντάδες απολύσεις και μεταφορά θέσεων εργασίας σε Ινδία και Μεξικό

Η Google απέλυσε περίπου 12.000 άτομα το 2023, ακολούθησαν και άλλες απολύσεις στις αρχές του 2024 και στη συνέχεια επανήλθε την περασμένη εβδομάδα με σχέδια για μικρό αριθμό περαιτέρω μειώσεων προσωπικού. Ο CEO της μηχανής αναζήτησης, Sundar Pichai, δήλωσε πρόσφατα στο Bloomberg ότι η εταιρεία είναι μεθοδική στις περικοπές εργαζομένων με τρόπο ώστε να «έχει χρόνο να το κάνει σωστά και καλά» και πρόσθεσε πως στο δεύτερο εξάμηνο μπορεί να επιβραδυνθούν οι απολύσεις.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, όπως γράφει το Business Insider, οι απολύσεις ως πρακτική και ιδίως όταν γίνονται κατά κύματα, που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι δεν ξέρουν τι τους περιμένει, έχουν κόστος.

Ακόμη και εταιρείες που είναι απίθανο να δυσκολευτούν να βρουν καλά βιογραφικά οποιαδήποτε στιγμή τα χρειαστούν, μπορεί να μειώσουν το ηθικό, να μειώσουν την παραγωγικότητα, να διώξουν κορυφαίους εργαζόμενους και να εμποδίσουν κορυφαία ταλέντα να επιδιώξουν την ένταξή τους σε αυτές, είπαν στο BI ειδικοί στην αγορά εργασίας.

Εν ολίγοις, οι επιπτώσεις των απολύσεων μπορούν να αντισταθμίσουν τα οικονομικά οφέλη.

«Αυτοί είναι ακόμα άνθρωποι που εργάζονται μαζί και η άποψη ότι με κάποιο τρόπο μπορούν να απορροφήσουν αυτή την απώλεια σαν να μη συμβαίνει τίποτα δείχνει απλώς έλλειψη κατανόησης του πώς λειτουργεί η ανθρώπινη ψυχολογία», είπε χαρακτηριστικά η Sandra Sucher, καθηγήτρια πρακτικής διαχείρισης στο Harvard Business School.

Το κόστος της μη επιχειρηματικής δραστηριότητας

Ακόμη και όταν τα ανώτατα στελέχη κρίνουν απαραίτητες τις απολύσεις για να μειώσουν το κόστος, οι εταιρείες που κάνουν τις περικοπές δέχονται πλήγμα, σύμφωνα με τον Wayne Cascio, ομότιμο καθηγητή διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Ντένβερ, ο οποίος ερεύνησε τις απολύσεις.

«Αναρωτιέσαι πότε θα πέσει ξανά το τσεκούρι», είπε στο BI. «Αυτό ωθεί τους εναπομείναντες εργαζομένους να αρχίσουν να κοιτάζουν γύρω τους, ειδικά εάν οι απολύσεις συνεχίζονται χωρίς ξεκάθαρη πληροφόρηση από την εταιρεία. Ξοδεύουν πολύ περισσότερο χρόνο σερφάροντας στο διαδίκτυο, ενημερώνοντας τα βιογραφικά τους, δικτυώνονται – και αυτό μειώνει την παραγωγικότητα», εξήγησε.

Επεσήμανε ακόμη ότι σε επιχειρήσεις που απολύουν εργαζόμενους, συνήθως αυξάνεται κατά 50% το ποσοστό εκείνων που αποχωρούν οικειοθελώς μέσα στον επόμενο χρόνο. Και συνήθως, αυτοί που φεύγουν από μόνοι τους είναι από εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση στην αγορά εργασίας, πρόσθεσε.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Tesla, η οποία έχασε πολλά στελέχη υψηλού προφίλ πρόσφατα. Ένας από τους τελευταίους αποχωρήσαντες, ο Rich Otto, ο πρώην επικεφαλής λανσαρίσματος προϊόντων, δήλωσε τις προηγούμενες μέρες ότι αποφάσισε να παραιτηθεί εν μέσω των μαζικών περικοπών: «Οι πρόσφατες απολύσεις που συγκλονίζουν την εταιρεία και το ηθικό της έχουν βγάλει αυτή την αρμονία εκτός ισορροπίας και είναι δύσκολο να δούμε το μακροχρόνιο παιχνίδι», έγραψε στο LinkedIn.

Αξιοσημείωτο είναι, εξάλλου, ότι πολλές από τις απολύσεις που κάνουν μεγάλες εταιρείες τεχνολογίες, συμπίπτουν με μια περίοδο κατά την οποία τα οικονομικά τους αποτελέσματα είναι θετικά.

Ωστόσο, οι διοικούντες μπορούν να σκέφτονται ότι οι απολύσεις θα ικανοποιήσουν τους επενδυτές, θα κάνουν τη λειτουργία της εταιρείας πιο αποτελεσματική, την εστίαση σε καινούργιες δραστηριότητες όπως η τεχνητή νοημοσύνη καλύτερη και γενικά ότι θα ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά σε ένα περιβάλλον βραδύτερης ανάπτυξης που οφείλεται, εν μέρει, στα υψηλά επιτόκια, παρατηρεί το BI.

Ένας λόγος που οι περικοπές δεν γίνονται πάντα μονομιάς είναι επειδή οι εταιρείες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές όπου πιστεύουν ότι τις χρειάζονται αντί να κάνουν γενικές περικοπές, είπε ο Sucher του Χάρβαρντ.

Δυσκολεύουν οι «καλές» προσλήψεις

Για τα πιο διάσημα ονόματα στη Silicon Valley μπορεί να είναι  πιο εύκολο να κάνουν απολύσεις, επειδή έχουν μια σταθερή ροή βιογραφικών υποψηφίων.

«Νομίζουν ότι η επωνυμία τους είναι αλεξίσφαιρη», είπε ο Cascio, αναφερόμενος σε μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. «Σε κάποιον βαθμό, είναι, αλλά αυτό δεν ισχύει για τους περισσότερους εργοδότες — μακράν την πλειοψηφία των εργοδοτών».

Αλλά ακόμη και για τα μεγαλύτερα ονόματα της τεχνολογίας, μπορεί να υπάρχει ζημιά στο περιθώριο όσον αφορά την πρόσληψη κορυφαίων ταλέντων, πρόσθεσε με έμφαση. Όπως εξήγησε, εκείνοι που μπορεί να έχουν πολλές προσφορές θα εξετάσουν πού υπήρξαν περικοπές και συχνά θα επιλέξουν την εταιρεία που δεν είχε ποτέ απολύσεις παρά μια που έχει περάσει από πολλούς γύρους, είπε ο Cascio.

Αρα, το όποιο κέρδος από τις απολύσεις μπορεί να γυρίσει εναντίον τους.

Ιδιαιτέρως, δε, οι Gen Zers που εισέρχονται στην αγορά εργασίας δίνουν προτεραιότητα στην ασφάλεια της απασχόλησης. Θέλουν, δηλαδή, να γνωρίζουν ότι ακόμα κι αν οι θέσεις εργασίας τους αλλάξουν μέσα σε έναν οργανισμό, θα παραμείνουν εκεί.

Μια ακόμη ματιά πρόσθεσε στο θέμα η Caroline Ogawa, διευθύντρια στο τμήμα HR στην ερευνητική εταιρεία Gartner, λέγοντας ότι παρόλο που η αγορά εργασίας για τους υπαλλήλους μπορεί να μαλακώνει, πολλοί εργαζόμενοι δεν έχουν ακόμη αφήσει την αίσθηση δύναμης που ανέπτυξαν πριν από μερικά χρόνια, κατά την περίοδο της Μεγάλης Παραίτησης. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί παραμένουν επιλεκτικοί σχετικά με το πού εργάζονται.

«Αν και οι υποψήφιοι μπορεί να έχουν λιγότερες προσφορές [μετά την πανδημία], οι προσδοκίες τους έχουν παραμείνει σταθερές», επεσήμανε η Ogawa, προσθέτοντας ότι αυτό μπορεί να εγείρει δυσκολίες στην αντικατάσταση στελεχών.

Πλήγμα στη φήμη

Η δυσφήμιση μιας εταιρείας είναι μια ακόμη πιθανή συνέπεια των απολύσεων. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο τόνισε ότι η αλληλεπίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνει τους απορριφθέντες εργαζομένους να αντιληφθούν πώς οι πρώην εργοδότες τους χειρίστηκαν μια απόλυση. Αυτός είναι ένας κίνδυνος που δεν υπήρχε πριν από χρόνια και που αντιμετωπίζουν ακόμη και κορυφαίες εταιρείες όταν πρόκειται να κάνουν νέες προσλήψεις.