Πούτιν: Τι κρύβει το ταξίδι του στην Κίνα

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πρόκειται να ταξιδέψει στην Κίνα για το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την εξασφάλιση άλλων έξι ετών στο Κρεμλίνο. Ένας από τους κύριους στόχους του θα είναι να βρει τρόπους για να ελαχιστοποιήσει οποιαδήποτε διαταραχή της οικονομικής γραμμής σωτηρίας που έχει δώσει η Κίνα στη χώρα μετά την εισβολή της στην Ουκρανία. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά τον ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου του την Κυριακή, βασικοί αξιωματούχοι για τις σινο-ρωσικές σχέσεις παρέμειναν στη θέση τους και ο νέος του υπουργός Άμυνας, Αντρέι Μπελούσοφ, είναι οικονομολόγος με στενούς δεσμούς με την κινεζική ηγεσία.

Ξεκινά οικονομικό πόλεμο ο Πούτιν – Ένας οικονομολόγος στο υπουργείο Άμυνας

Σε άρθρο της στους Financial Times, η Alexandra Prokopenko,  συνεργάτης στο Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο, από τον Φεβρουάριο του 2022, το Πεκίνο έχει γίνει η μεγαλύτερη αγορά ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και βασική πηγή εισαγωγών. Αυτά κυμαίνονται από αθώα καταναλωτικά αγαθά μέχρι εξαρτήματα που κρατούν τη στρατιωτική μηχανή σε λειτουργία. Και εξ αρχής η Ουάσιγκτον με διάφορα μέτρα προσπάθησε να ανακόψει αυτή τη ροή.

Τον Δεκέμβριο, ο Λευκός Οίκος απείλησε να επιβάλει κυρώσεις σε τυχόν πληρωμές εκκαθάρισης τραπεζών για τη ρωσική πολεμική μηχανή. Νωρίτερα αυτό το έτος, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν και ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν επισκέφτηκαν την Κίνα και εξέθεσαν τις απειλές για τους κινέζους ηγέτες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Προς το παρόν, αυτά φαίνεται να είχαν κάποιο αποτέλεσμα. Οι κινεζικές εξαγωγές στη Ρωσία μειώθηκαν κατά 15,7% τον Μάρτιο και κατά 13,5% τον Απρίλιο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Ευσεβείς πόθοι

Ωστόσο, η Prokopenko επισημαίνει ότι «οι ελπίδες ότι αυτό θα επιλύσει οριστικά το πρόβλημα είναι ευσεβείς πόθοι»: τα τελευταία δύο χρόνια, οι κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Κίνας έχουν επιδείξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα προσαρμογής στους περιορισμούς των ΗΠΑ.

Και η επίσκεψη του Πούτιν παρουσιάζει μια νέα ευκαιρία. Ο ρώσος πρόεδρος θα συνοδεύεται από μια έμπειρη ομάδα από την κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών που είναι υπεύθυνες για την προσπάθεια του Κρεμλίνου να αποδολαριοποιήσει το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα από το 2014. Οι τολμηρές κινήσεις τους επέτρεψαν στη χώρα να αντέξει το αρχικό σοκ των κυρώσεων και στη συνέχεια να αλλάξει γρήγορα το χρηματοπιστωτικό της σύστημα από την εξάρτηση από το δολάριο και το ευρώ στην εξάρτηση από το ρενμίνμπι.

Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, το ρενμίνμπι αντιπροσώπευε περισσότερο από το ένα τρίτο των εποικισμών στο ρωσικό εμπόριο με ξένους εταίρους – από σχεδόν μηδενικό πριν από την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία. Οι καταθέσεις Renminbi στη Ρωσία ανήλθαν σε 68,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, υπερβαίνοντας τα διαθέσιμα σε δολάρια. Σύμφωνα με στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, ο δανεισμός σε ρενμίνμπι έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί στα 46,1 δισ. δολάρια, χάρη σε μεγάλο βαθμό στη μετατροπή του χρέους από δολάρια και ευρώ σε ρενμίνμπι.

Τοπική υποδομή

Η Ρωσία και η Κίνα χρησιμοποιούν τοπική υποδομή για τη διεκπεραίωση και την εκκαθάριση συναλλαγών. Μετά τις κυρώσεις το 2014, η Ρωσία δημιούργησε το δικό της Swift, γνωστό ως σύστημα χρηματοοικονομικών μηνυμάτων της Τράπεζας της Ρωσίας (SPFS), του οποίου η χρήση είναι πλέον υποχρεωτική. Η Κίνα λειτουργεί το δικό της σύστημα διασυνοριακών διατραπεζικών πληρωμών (Cips), το οποίο περιλαμβάνει πλέον περίπου 30 ρωσικές τράπεζες. Ενώ το Cips δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το Swift σε όγκο, ο πόλεμος στην Ουκρανία τροφοδοτεί την επέκτασή του.

Οι ημερήσιες συναλλαγές σύμφωνα με πληροφορίες, που παραθέτει  η Prokopenko στο άρθρο της, αυξήθηκαν κατά 50% το 2022 και στη συνέχεια κατά άλλο 25% τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2023. Η Cips δεν επεξεργάζεται μόνο πληρωμές μεταξύ Κίνας και Ρωσίας. Τον Απρίλιο του 2023, για παράδειγμα, το Μπαγκλαντές το χρησιμοποίησε για να πληρώσει τη ρωσική υπηρεσία ατομικής ενέργειας σε ρενμίνμπι για εργασίες σε πυρηνικό εργοστάσιο.

Αλλά αυτό από μόνο του δεν θα προστατεύσει τις κινεζικές τράπεζες από κυρώσεις σε περίπτωση που η Ουάσιγκτον ανακαλύψει τυχόν απαγορευμένες συναλλαγές. Ως εκ τούτου, το επόμενο βήμα για τη Μόσχα και το Πεκίνο θα είναι η δημιουργία προηγμένης υποδομής για την εκκαθάριση των πιο ευαίσθητων πληρωμών. Αυτό είναι απίθανο να περιλαμβάνει κάποια  μεγάλη κινεζική τράπεζα που είναι ενσωματωμένη στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά ορισμένες από τις 4.500 περιφερειακές της τράπεζες έχουν ήδη σχέσεις ανταπόκρισης με ρωσικές τράπεζες.

Ένα σύστημα εκκαθάρισης προβληματικών πληρωμών θα μπορούσε να περιλαμβάνει μικρότερες τράπεζες που πραγματοποιούν συναλλαγές μόνο στα εθνικά τους νομίσματα και χρησιμοποιούν μόνο τοπική υποδομή. Η ανάμειξη πολλαπλών εταιρειών κελύφους ως μεσάζοντες, μεταξύ άλλων από χώρες της κεντρικής Ασίας και του Κόλπου, είναι πιθανή. Φυσικά, τέτοιες συναλλαγές θα είναι πιο δαπανηρές και θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο, αλλά θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τις ΗΠΑ να βρουν και να τις περιορίσουν.

Προς το παρόν, βέβαια, τέτοιοι μηχανισμοί μπορούν να είναι μόνο μια πρόχειρη: «Αργά ή γρήγορα, είναι πιθανό να εντοπιστούν από τα μάτια του αετού της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Αλλά χρησιμοποιώντας τη ρωσική οικονομία ως ένα γιγάντιο sandbox, οι κινεζικές αρχές μπορούν να ρυθμίσουν με ακρίβεια μια χρηματοοικονομική υποδομή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλα έθνη που αναζητούν ένα αντίδοτο για την εργαλειοποίηση του δολαρίου από την Ουάσιγκτον» καταλήγει το άρθρο.