EKT: Τα υψηλά επίπεδα χρέους θέτουν την Ευρώπη σε κίνδυνο «δυσμενών σοκ»

Οι ευρωπαϊκές χώρες είναι «ευάλωτες σε δυσμενείς κραδασμούς» που προκαλούν τόσο οι γεωπολιτικές εντάσεις και τα επίμονα υψηλά επιτόκια προειδοποιεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αναφερόμενη στην αποτυχία αρκετών μελών της ΕΕ να περιορίσουν το δημόσιο χρέος τους.

Στην ανά διετία ανασκόπηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας , η ΕΚΤ αναφέρει ότι πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν είχαν ανατρέψει πλήρως τα μέτρα στήριξης που εισήχθησαν για την προστασία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της Covid-19 και του πολέμου στην Ουκρανία.

Και υποστηρίζει ότι ο συνδυασμός «υψηλών επιπέδων χρέους και χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής» θα μπορούσε να τρομάξει τους επενδυτές. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να «αυξήσει περαιτέρω το κόστος δανεισμού και να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, μεταξύ άλλων μέσω διαρροών σε ιδιώτες δανειολήπτες και σε κρατικούς ομολογιούχους».

Το «βουνό» του ευρωπαϊκού χρέους – «Καμπανάκι» για Γαλλία και Ιταλία

Σύμφωνα με την ΕΚΤ ενώ οι προσδοκίες για χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής ενίσχυσαν την αισιοδοξία στις εκτιμήσεις κινδύνου των επενδυτών, το κλίμα θα μπορούσε να αλλάξει γρήγορα. Για παράδειγμα, η οξεία γεωπολιτική πίεση θα μπορούσε να πυροδοτήσει αστάθεια, δημιουργώντας τη δυνατότητα για αντιδράσεις μεγάλων αγορών που θα μπορούσαν να ενισχυθούν από μη τράπεζες με διαρθρωτικές αδυναμίες ρευστότητας.

Προειδοποίησε επίσης ότι οι αγορές θα μπορούσαν να αντιδράσουν στους κινδύνους «δημοσιονομικής διολίσθησης» ενόψει των εκλογών που αναμένονται φέτος αλλά και το επόμενο έτος, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Γερμανίας, της Αυστρίας και του Βελγίου.

Προβληματισμός

Στην έκθεση τονίζεται ότι οι κίνδυνοι για το χρηματοπιστωτικό σύστημα υποχώρησαν κυρίως τους τελευταίους μήνες, με το χρέος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να πέφτει κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι το δημόσιο χρέος είναι πιθανό να παραμείνει υψηλό, προσδιορίζοντας τις «χαλαρές δημοσιονομικές πολιτικές» ως πρωταρχικό μέλημα.

Οι στενές οικονομικές συνθήκες συνεχίζουν να δοκιμάζουν την ανθεκτικότητα μιας ομάδας ευάλωτων νοικοκυριών, επιχειρήσεων και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ.

Συνολικά, οι λόγοι χρέους προς ΑΕΠ των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ έχουν μειωθεί κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα, γεγονός που συμβάλλει στην άμβλυνση των ανησυχιών για τη βιωσιμότητα του χρέους. Ταυτόχρονα, το δημόσιο χρέος αναμένεται να σταθεροποιηθεί σε επίπεδα υψηλότερα από ό,τι πριν από την πανδημία, καθιστώντας τα δημόσια οικονομικά πιο ευάλωτα σε δυσμενείς κραδασμούς.

Γενικότερα, σύμφωνα με τους αναλυτές της ΕΚΤ, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται σε όλους τους οικονομικούς τομείς στο μέλλον, καθώς οι υποχρεώσεις συνεχίζουν να ανατιμώνται με τα επικρατούντα, σημαντικά υψηλότερα επιτόκια.

Ύφεση στα ακίνητα

Εν τω μεταξύ, ύφεση βρίσκεται σε εξέλιξη στις αγορές ακινήτων. Ειδικά ο εμπορικός τομέας συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντική διόρθωση τιμών και δεν μπορούν να αποκλειστούν περαιτέρω μειώσεις. Αντίθετα, οι αγορές κατοικιών παρουσιάζουν κάποια σημάδια σταθεροποίησης μετά από μια εύρυθμη διόρθωση των τιμών.

Ενώ η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ενισχυθεί τα επόμενα δύο χρόνια, υποστηριζόμενη από ανθεκτικές αγορές εργασίας, χαμηλότερο πληθωρισμό και αναμενόμενες μειώσεις των επιτοκίων από την ΕΚΤ από τον επόμενο μήνα, η έκθεση αναφέρει ότι οι «διαρθρωτικές προκλήσεις … παραμένουν τροχοπέδη στην παραγωγικότητα και την ανάπτυξη».

Σε συνδυασμό με ενδείξεις αυξημένων ζημιών σε εμπορικά ακίνητα, η ΕΚΤ δήλωσε ότι «οι προοπτικές παραμένουν εύθραυστες» και «οι χρηματοπιστωτικές αγορές παραμένουν ευάλωτες σε περαιτέρω δυσμενείς κραδασμούς».

Υποστήριξε ότι οι προσδοκίες για επικείμενα επιτόκια «ενίσχυσαν την αισιοδοξία» μεταξύ των επενδυτών, αλλά προειδοποίησε ότι το «αίσθημα θα μπορούσε να αλλάξει γρήγορα».

Οι προειδοποιήσεις και προβλέψεις

Η προειδοποίηση της ΕΚΤ ήρθε αφότου η ΕΕ δημοσίευσε επικαιροποιημένες οικονομικές προβλέψεις , στις οποίες εκτιμά ότι καθαρός δανεισμός των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης θα μειωθεί από 3,6% του ΑΕΠ πέρυσι σε 3% φέτος και 2,8% το 2025.

Ωστόσο, ανέφερε ότι το συνολικό δημόσιο χρέος αναμένεται να παραμείνει πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα στο 90% του ΑΕΠ σε ολόκληρο το μπλοκ το 2024 και στη συνέχεια να αυξηθεί ελαφρώς το επόμενο έτος.

Η ΕΚΤ, αναφερόμενη στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, προειδοποίησε ότι οποιεσδήποτε χώρες δεν συμμορφώνονται με τις συστάσεις των Βρυξελλών για μείωση του χρέους στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα μπορούσαν να αποκλειστούν από το νέο αλλά μη δοκιμασμένο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της κεντρικής τράπεζας.

Οι 11 «παραβάτες»

Οι Βρυξέλλες ανέφεραν ότι έως και 11 χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Ιταλίας, είναι πιθανό να τιμωρηθούν επειδή παραβίασαν το όριο του δημοσιονομικού ελλείμματος του 3% βάσει των ανανεωμένων δημοσιονομικών κανόνων, οι οποίοι τέθηκαν ξανά σε ισχύ φέτος.

Ωστόσο, ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος δήλωσε την Πέμπτη ότι αυτό το ζήτημα θα εξεταστεί στο πλαίσιο του αποκαλούμενου μέσου προστασίας μετάδοσης, το οποίο της επιτρέπει να αγοράζει τα ομόλογα οποιασδήποτε χώρας κρίνεται ότι έχει αδικαιολόγητη αύξηση του κόστους δανεισμού.

«Θα προχωρήσουμε παραπέρα και πέρα ​​από τους όρους οποιασδήποτε διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος οποιασδήποτε συγκεκριμένης χώρας», είπε.

Ο ντε Γκίντος πρόσθεσε ότι «οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι συνεχίζουν να θολώνουν τις προοπτικές για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Ενώ οι συνθήκες χρηματοπιστωτικής σταθερότητας έχουν βελτιωθεί σύμφωνα με τους μειωμένους κινδύνους ύφεσης και τον χαμηλότερο πληθωρισμό, παραμένει ζωτικής σημασίας να οικοδομήσουμε περαιτέρω την ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος υπό το πρίσμα της παγκόσμιας οικονομικής και γεωπολιτικής αβεβαιότητας».

Το κόστος δανεισμού

Το κόστος δανεισμού για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μειώθηκε από τα πρόσφατα υψηλά, καθώς οι επενδυτές αναμένουν ότι η ΕΚΤ θα αρχίσει σύντομα να μειώνει τα επιτόκια ως απάντηση στην πτώση του πληθωρισμού, ο οποίος τώρα πλησιάζει τον στόχο της στο 2%.

Η διαφορά μεταξύ του 10ετούς κόστους δανεισμού της Ιταλίας και της Γερμανίας — η οποία παρακολουθείται στενά ως δείκτης χρηματοοικονομικής πίεσης — έχει πέσει κοντά στα χαμηλά δύο ετών.

Η ΕΚΤ, ωστόσο, δήλωσε: «Η αβεβαιότητα σχετικά με την ακριβή εφαρμογή του νέου δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει τους συμμετέχοντες στην αγορά να ανατιμήσουν τον δημόσιο κίνδυνο».

Οι αγορές εμπορικών ακινήτων έχουν υποστεί «απότομη ύφεση», προειδοποίησε η ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι οι τιμές των κτιρίων γραφείων και των χώρων λιανικής ενδέχεται να πέσουν περαιτέρω λόγω της «διαρθρωτικά χαμηλότερης ζήτησης».

Οι τράπεζες

Σύμφωνα με την ΕΚΤ, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ παρέμειναν ανθεκτικές, αλλά οι χαμηλές τραπεζικές αποτιμήσεις υποδηλώνουν ότι οι επενδυτές ανησυχούν για τη διάρκεια της κερδοφορίας των τραπεζών.

Οι προκλήσεις για τις τράπεζες της ζώνης του ευρώ μπορεί να προκύψουν από τρεις πηγές. Πρώτον, οι ανησυχίες για την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών αυξάνονται, δεδομένων των ενδείξεων αυξανόμενων ζημιών σε ορισμένα χαρτοφυλάκια δανείων που είναι πιο ευαίσθητα στις κυκλικές πτώσεις, ιδίως στα εμπορικά ακίνητα. Δεύτερον, το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών φαίνεται ότι θα παραμείνει υψηλό, ακόμη και αν τα επιτόκια αρχίζουν να μειώνονται. Και τρίτον, τα έσοδα των τραπεζών ενδέχεται να μειώνονται καθώς τα λειτουργικά έσοδα εξασθενούν λόγω της σταθερής αύξησης των δανείων και των χαμηλότερων εσόδων από δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο.

Συνολικά, το τραπεζικό σύστημα της ζώνης του ευρώ είναι καλά εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει αυτούς τους κινδύνους, δεδομένων ισχυρών κεφαλαιακών θέσεων και ρευστότητας. Για να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των τραπεζών σε ένα αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον, είναι σκόπιμο οι μακροπροληπτικές αρχές να διατηρούν τα υπάρχοντα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας για να διασφαλίσουν ότι είναι διαθέσιμα στις τράπεζες σε περίπτωση αντίθετου ανέμου, μαζί με μέτρα βασισμένα σε δανειολήπτες που διασφαλίζουν υγιή πρότυπα δανεισμού.