Υδρογόνο: Η στροφή προς το υδρογόνο δεν είναι εύκολη υπόθεση, λέει το Bloomberg – Τι γίνεται στην Ελλάδα

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το υδρογόνο θα πρέπει να περιλαμβάνεται στην εργαλειοθήκη της πράσινης μετάβασης προκειμένου ο πλανήτης να φτάσει στον στόχο των μηδενικών εκπομπών σε τομείς όπως η χαλυβουργία, η αεροπορία και η ναυτιλία. Ωστόσο, τα ελάχιστα πρώτα έργα που επικεντρώθηκαν στη χρήση υδρογόνου για την παραγωγή ενέργειας στην Ευρώπη δείχνουν ότι δεν θα είναι τόσο εύκολη η στροφή προς το υδρογόνο – τουλάχιστον όχι όσο την παρουσιάζουν οι υποστηρικτές του.

Αυτό υποστηρίζει το Bloomgerg Green, σε σχετική ανάλυσή του, φέρνοντας ως ενδεικτική την περίπτωση του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της Λειψίας που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο.

Υδρογόνο: Παγκόσμιος πυρετός για εξόρυξη

Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα μεγάλοι όμιλοι δρομολογούν projects ανάπτυξης υδρογόνου, τα οποία όμως θα γίνουν πράξη μετά το 2027.

Το Bloomberg Green κάνει ειδική αναφορά στο εργοστάστιο στη Λειψία, για το οποίο, όπως γράφει χαρακτηριστικά, «είναι το πρώτο, μικροσκοπικό μέρος ενός ονειρεμένου ενεργειακού συστήματος που σχεδιάζεται από υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε όλη την Ευρώπη, οι οποίοι βασίζονται στο πράσινο καύσιμο για να επιτύχουν μερικούς από τους πιο επιθετικούς κλιματικούς στόχους του κόσμου».

Αυτό το όνειρο βασίζεται στη μετατροπή νεόκτιστων ρυπογόνων υποδομών για καύση υδρογόνου, ένα καύσιμο που θα είναι πολλές φορές πιο ακριβό από το φυσικό αέριο και που κανείς δεν έχει καταλάβει πώς να κινείται με ασφάλεια και φθηνά χύμα.

Η Γερμανία σχεδιάζει να κατασκευάσει περισσότερους από 20 σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής πολύ μεγαλύτερους από αυτόν στη Λειψία, τον οποίο διαφημίζει ως την πρώτη «έτοιμη για υδρογόνο» εγκατάσταση της ηπείρου. Θα παρέχονται από υπερσύγχρονους τερματικούς σταθμούς LNG που είναι εξοπλισμένοι για τη διαχείριση εξειδικευμένων καθαρών καυσίμων, όπως η αμμωνία, και ένα δίκτυο ειδικών σωλήνων που εκτείνεται σε περίπου 9.600 χιλιόμετρα.

Ακολουθώντας αυτό το μοντέλο, οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες που αγωνίζονται να τηρήσουν τις προθεσμίες για τους κλιματικούς στόχους, αλλά ανησυχούν για την ενεργειακή ασφάλεια, μπορούν ακόμα να δημιουργήσουν υποδομή φυσικού αερίου αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, εφόσον είναι «έτοιμη για υδρογόνο».

Οι οικονομίες που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Βρετανίας είναι από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές για τη χρήση υδρογόνου και ορισμένες έχουν σχέδια να το χρησιμοποιήσουν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Αλλά, επισημαίνει το Bloomberg, δεν υπάρχει επίσημος ορισμός για το τι κάνει μια εγκατάσταση «έτοιμη για υδρογόνο» να ανοίγει τελικά την πόρτα στο greenwashing.

Για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, η καύση υδρογόνου δεν έχει καν δοκιμαστεί σε κλίμακα.

«Δεν έχει σημειωθεί ακόμη κάποια μετρήσιμη πρόοδος στην κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο, έτοιμου για υδρογόνο», δήλωσε ο Eric Heymann, οικονομολόγος στην Deutsche Bank Research.

Το θέμα της μεταφοράς

Κατόπιν, δεν έχει λυθεί το πρόβλημα της μεταφοράς του υδρογόνου. Το εργοστάσιο της Λειψίας δεν είναι συνδεδεμένο με το δίκτυο (και δεν έχει ακόμη εγκαταστήσει τους δικούς του ηλεκτρολύτες), πράγμα που σημαίνει ότι το εξαιρετικά εύφλεκτο καύσιμο θα πρέπει να μεταφερθεί με φορτηγά μέχρι να πραγματοποιηθεί το δεύτερο μέρος του μεγάλου σχεδίου της κυβέρνησης. Κατασκευάζει έναν τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ στο Brunsbuettel, μια πόλη κατά μήκος της Βόρειας Θάλασσας, που αρχικά θα εισάγει LNG, αλλά θα έχει σχεδιαστεί για να χειρίζεται επίσης μελλοντικά καθαρά καύσιμα.

Το υδρογόνο μπορεί να υγροποιηθεί μόνο στους -253C (-423F), πολύ πέρα από τις δυνατότητες των σημερινών πλοίων LNG. Έτσι η Γερμανία σχεδιάζει να εισάγει υδρογόνο με τη μορφή υγρής αμμωνίας, ενός συνδυασμού υδρογόνου και αζώτου που μπορεί πιο εύκολα να μετατραπεί σε υγρό. Αλλά η αμμωνία είναι τοξική και ο χειρισμός απαιτεί καλύτερα συστήματα εξαερισμού. Πολλά εξαρτήματα στο τερματικό σταθμό, συμπεριλαμβανομένων των βαλβίδων ελέγχου και των αισθητήρων πυρκαγιάς και αερίου, καθώς και ενσωματωμένες συσκευές – οι περισσότερες από τις οποίες δεν έχουν δοκιμαστεί με αμμωνία – θα χρειαστούν επίσης αναβαθμίσεις, σύμφωνα με την Fraunhofer ISI, μια δεξαμενή σκέψης ενέργειας, γράφει το Bloomberg.

Η διαφορά με τις ΑΠΕ

Οι βιομηχανίες μπορούν να χτιστούν από την αρχή με αρκετή υποστήριξη. Η βιομηχανία ΑΠΕ που πριν από 20 χρόνια αντιμετώπισε σκεπτικισμό τώρα ανθεί.

Η διαφορά είναι οι ΑΠΕ αξιοποιούν αιολική και η ηλιακή ενέργεια για να παράγουν καθαρή ηλεκτρική ενέργεια. Και οι δύο πηγές υπάρχουν ήδη και χρησιμοποιούνται και είναι στη διάθεση του κόσμου.

Το πράσινο υδρογόνο, από την άλλη πλευρά, θα απαιτήσει την κατασκευή περισσότερων ηλιακών και αιολικών πάρκων όταν, σε πολλές περιπτώσεις, θα ήταν απλούστερο να χρησιμοποιούμε απλώς αυτήν την καθαρή ενέργεια απευθείας. Μέχρι τη στιγμή που παρασκευάζεται, αποθηκεύεται και καίγεται το υδρογόνο για να παραχθεί ξανά ηλεκτρική ενέργεια, επέρχεται απώλεια ενέργειας 70% σε σχέση με την αρχική, ενώ το κόστος έχει τριπλασιαστεί.

Το πράσινο υδρογόνο θα είναι πιθανότατα χρήσιμο μόνο προς το τέλος της ενεργειακής μετάβασης, όταν η πρωτογενής ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας καλυφθεί άνετα από τις ΑΠΕ, υποστηρίζει ο Πιερ Ουνς, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Βελγίου. «Δεν πρόκειται να έχουμε πράσινο υδρογόνο σε μεγάλες ποσότητες και φθηνές τιμές πριν από αυτό, γιατί φυσικά πρέπει να παράγουμε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια για να το ηλεκτροδοτήσουμε», είπε.

Αυτός είναι, ίσως, ο λόγος που τα περισσότερα έργα πράσινου υδρογόνου έχουν μείνει μέχρι στιγμής επί χάρτου ή στους ιστότοπους μεγάλων εταιρειών φυσικού αερίου όπως η Equinor ASA, η Shell Plc και η Sinopec.

Αναδύεται, επισημαίνεται στην ανάλυση, ένα χάσμα μεταξύ της κλίμακας της πολιτικής φιλοδοξίας και των χρημάτων που διαθέτουν οι εταιρείες για την κατασκευή των έργων. Μόλις το 4% των προτεινόμενων παγκόσμιων έργων οριστικοποιήθηκε οικονομικά το 2023, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, ενώ άλλα έχουν ήδη αποτύχει.

Μεγάλο το στοίχημα

Και η αλήθεια είναι ότι ακόμη και όσοι υποστηρίζουν και προωθούν τη χρήση υδρογόνου δεν κρύβουν ότι είναι πιθανό ο κόσμος να μην παράγει ποτέ το πράσινο καύσιμο σε αρκετά χαμηλή τιμή για να αντικαταστήσει το αέριο. Ωστόσο, εξακολουθούν να υποστηρίζουν την κατασκευή υποδομής φυσικού αερίου «έτοιμης για υδρογόνο» με την ελπίδα ότι η αγορά θα καλύψει τη διαφορά.

Είναι μεγάλο στοίχημα. Εάν κάνουν λάθος, ο κόσμος κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε δεκαετίες ρύπανσης από ορυκτά καύσιμα και να ανατινάξει τους προηγούμενους στόχους για μείωση των εκπομπών. Κάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσμα καταστροφικές κλιματικές επιπτώσεις, προειδοποιούν οι αναλυτές του Bloomberg.

Η Γερμανία, για παράδειγμα, σχεδιάζει να διαθέσει έως και 20 δισεκατομμύρια ευρώ για να καταστήσει οικονομικά βιώσιμη τη μετάβαση των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας στο υδρογόνο, καθώς η χώρα θα χρειαστεί επειγόντως εφεδρεία για περιόδους που ο ήλιος και ο άνεμος δεν είναι διαθέσιμοι. Εάν αυτές οι επιδοτήσεις δεν πραγματοποιηθούν, «υπάρχει κίνδυνος οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής απλώς να συνεχίσουν να λειτουργούν με φυσικό αέριο», δήλωσε η Claudia Günther, επικεφαλής της έρευνας για τη Γερμανία στο think tank Aurora Energy Research.

Παρά το γεγονός ότι έχει ήδη καταργήσει τρία έργα υδρογόνου, η γερμανική εταιρεία κοινής ωφελείας Uniper SE ετοιμάζεται να κατασκευάσει έναν νέο στόλο εργοστασίων φυσικού αερίου «έτοιμων για υδρογόνο».

Ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, υπουργός Οικονομίας και Δράσης για το Κλίμα της Γερμανίας, λέει ότι η χώρα του έχει ήδη περιορίσει τα σχέδιά της για το υδρογόνο.

Η Ελλάδα «βλέπει» υδρογόνο μετά το 2027

Aπό το 2027 και μετά το υδρογόνο θα… πατήσει με αξιώσεις το πόδι του στην Ελλάδα με τους μεγάλους ενεργειακούς παίκτες να χαράσσουν μεν πράσινη ρότα, χωρίς δε ιδιαίτερη βιασύνη, καθώς είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των επενδύσεών τους, στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης.

Helleniq Energy

Την ανάπτυξη μονάδας ηλεκτρόλυσης στα διυλιστήρια του Ομίλου στη Θεσσαλονίκη έχει στα σκαριά η Helleniq Energy, στοχεύοντας στην παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου για τη μετέπειτα παραγωγή αμμωνίας ή μεθανόλης με κύριο προορισμό την αξιοποίησή τους ως καυσίμου στα πλοία.

Ο όμιλος σχεδιάζει την δημιουργία ενός φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 200-300 MW σε κοντινή απόσταση από τις εγκαταστάσεις της εταιρείας, προκειμένου να παρέχει «πράσινη» ενέργεια στην μονάδα ηλεκτρόλυσης που εκτιμάται σε ισχύ έως 100 MW.

ΤΙΤΑΝ

Το project H2CEM της ΤΙΤΑΝ, θα επιδοτηθεί με 60 εκατ. ευρώ, στοχεύει στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης με τη χρήση σταθμών ΑΠΕ που θα εγκατασταθούν σε τρία εργοστάσια της εταιρείας.

Το εγχείρημα προβλέπει την εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων παραγωγής πράσινου υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης για τα εργοστάσια παραγωγής τσιμέντου του Τιτάνα στην Ελλάδα (Καμαρίου Βοιωτίας, Δρεπάνου Αχαΐας και Ευκαρπίας Θεσσαλονίκης). Οι μονάδες, οι οποίες θα τροφοδοτούνται από ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, θα είναι συνολικής ισχύος τουλάχιστον 3,5 MW.

Motor Oil

Tο πρόγραμμα «Blue Med» της Motor Oil αποσκοπεί στην δημιουργία ενός κόμβου ενέργειας χαμηλών ρύπων στην Ανατολική Μεσόγειο που περιλαμβάνει την παραγωγή πράσινου υδρογόνου μέσω μονάδας 30 μεγαβάτ, τη δέσμευση CO2, τη μεταφορά και διανομή τους και εν τέλει τη χρήση τους στη βιομηχανία και τις μεταφορές.

Το «Blue Med» υλοποιείται στο πλαίσιο του έργου IRIS, ορίζοντας ολοκλήρωσης το 2028, το οποίο θα ενσωματώσει διάφορες καινοτόμες βιομηχανικές διεργασίες σε κλίμακα που δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ ξανά σε ανεξάρτητο διυλιστήριο. Το IRIS θα λάβει χρηματοδότηση 127 εκατ. ευρώ από την Κομισιόν.

Ηellenic Hydrogen

Η μονάδα «πράσινου» υδρογόνου της «Hellenic Hydrogen» (κοινοπραξία ΔΕΗ και Μotor Oil)  αναμένεται εκτός απροόπτου να τεθεί σε λειτουργία το 2027 στη Δυτική Μακεδονία, σε έκταση του ατμοηλεκτρικού σταθμού στο Αμύνταιο.

H επένδυση θα αποφέρει στην τοπική οικονομία όφελος της τάξης των 100 εκατ. ευρώ ετησίως (μέσω της βελτίωσης του ισοζυγίου εισαγωγών-εξαγωγών, της μείωσης εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα και της φορολογίας και λαμβανομένων υπόψη των πολλαπλασιαστών) διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία 40-50 άμεσων και περίπου 500 έμμεσων θέσεων εργασίας στην περιοχή.

Advent

Με αργούς ρυθμούς προχωρά η πολλά υποσχόμενη επένδυση της Advevt (η εταιρεία με παρουσία στον Nasdaq έχει εξειδικευτεί στην τεχνολογία κυψελών καυσίμου υψηλής απόδοσης) που αφορά εργοστάσιο παραγωγής πράσινου υδρογόνου στην Κοζάνη. Το έργο Green HiPo περιλαμβάνει την ανάπτυξη, το σχεδιασμό και την κατασκευή κυψελών καυσίμου HT-PEM και ηλεκτρολυτών τελευταίας τεχνολογίας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και πράσινου υδρογόνου, αντίστοιχα.

Η εταιρεία, που σε πρώτη φάση θα επιδοτηθεί με 24 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για την επένδυση, αν και έλαβε από τον Φεβρουάριο επίσημη πρόσκληση από το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών να καταθέσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά, δεν έχει επιδείξει ιδιαίτερο ζήλο για να τρέξει τις διαδικασίες.

ΔΕΣΦΑ

Ο ΔΕΣΦΑ, εντός των συνόρων, έχει στα σκαριά και το έργο, προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ και χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης έως το 2030, «Dedicated H2 Backbone» που αφορά την κατασκευή ενός νέου αγωγού μήκους 540 χλμ. αποκλειστικά για τη μεταφορά καθαρού υδρογόνου. Ο αγωγός αναμένεται να ξεκινάει από το νότιο τμήμα της Ελλάδας και να φτάνει στο σημείο διασύνδεσης του ΕΣΦΑ με τη Βουλγαρία, όπου θα συνδέεται με τον αποκλειστικό αγωγό υδρογόνου της Bulgartransgaz, παρέχοντας τη δυνατότητα για εισαγωγές και εξαγωγές υδρογόνου προς και από τη Βουλγαρία.

Ο νέος αγωγός βάζει τα θεμέλια της νέας ενεργειακής εποχής, υπό το πρίσμα της πράσινης μετάβασης, επιτρέποντας το χτίσιμο ενός εθνικού συστήματος μεταφοράς υδρογόνου, καθώς μπορεί να συνδεθεί με τον αγωγό  προς Δυτική Μακεδονία και τον διασυνδετήριο αγωγό Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας.

Την ίδια στιγμή, τη διενέργεια μελετών τεχνικής σκοπιμότητας προετοιμάζει ο ΔΕΣΦΑ όσον αφορά το mega project του αγωγού μεταφοράς «πράσινου» υδρογόνου Ελλάδας- Βουλγαρίας.