Διαφοροποίηση τιμών για τα ίδια προϊόντα μεταξύ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο.

Το τελευταίο καιρό βλέπουμε και ακούμε -μεταξύ των άλλων- συγκρίσεις τιμών ίδιων προϊόντων κυρίως πολυεθνικών εταιρειών μεταξύ διαφόρων χωρών τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και τρίτων χωρών με την χώρα μας και γιατί δεν γίνεται κάτι στην χώρα μας. Τελευταία ακούσαμε και τον Πρωθυπουργό της χώρας να λέει ότι το θέμα αυτό θα το θέσει στα Όργανα της ΕΕ και θα ζητήσει την συμβολή τους, που μας βρίσκει σύμφωνους γιατί πιστεύουμε πως εκτιμά ότι μια από τις αιτίες είναι το Transfer Pricing.

Το Transfer Pricing γνωστό και ως υπερτιμολόγηση – υποτιμολόγηση, έχει λάβει μορφή μάστιγας και συνδέεται με προσεγγίσεις στις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται για φορολογικούς λόγους από μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους για την μεταφορά των κερδών σε περιοχές με χαμηλό ή μηδενικό συντελεστή φορολογίας ή φορολογικούς παραδείσους αλλά και για επηρεασμό του ανταγωνισμού, με πρόσχημα την οργανωτική και λειτουργική δομή.

Αυτά αποτέλεσαν την αιτία να εκφράσουμε την άποψή μας για το θέμα, που είναι τόσο φορολογικό όσο και ανταγωνισμού.

Τι είναι το Transfer Pricing

Σε συνθήκες ανοιχτής αγοράς και ελεύθερου ανταγωνισμού, όταν δύο ανεξάρτητα μέρη (Πωλητής – Αγοραστής) πραγματοποιούν μια οικονομική συναλλαγή οποιουδήποτε είδους (αγορά εμπορευμάτων, δάνειο κτλ.), υπάρχει αντίθεση των συμφερόντων τους και η οποία αντικατοπτρίζεται στην τιμή που τελικά συμφωνούν, την οποία ονομάζουμε αγοραία αξία.

Όταν, όμως, αυτά τα δύο μέρη συνδέονται, ή υπόκεινται σε κοινό έλεγχο, ή είναι μέλη του ιδίου Ομίλου Επιχειρήσεων, αυτή η αντίθεση συγκεκριμένων συμφερόντων ενδεχομένως να μην υπάρχει ή είναι δυνατόν να υποκύψει στο συμφέρον του κοινού μετόχου.

Το Transfer Pricing είναι οι τιμές που συμφωνούνται στις συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων μερών ή οντοτήτων.

Η αύξηση των διασυνοριακών συναλλαγών και των ευκαιριών για χειραγώγηση των κερδών των πολυεθνικών ομίλων οδηγεί τις φορολογικές αρχές (κατά την γνώμη μας θα έπρεπε και των αρχών ελέγχου του ανταγωνισμού να αναλάβουν πρωτοβουλίες συνεργασίας για την αντιμετώπιση των φαινομένων μεταφοράς κερδών και διάβρωσης της φορολογικής βάσης και του ανταγωνισμού.

Σχέδιο Δράσης του ΟΟΣΑ για την αντιμετώπιση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και τη μεταφορά κερδών

Το Σχέδιο Δράσης του ΟΟΣΑ για την αντιμετώπιση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και τη μεταφορά κερδών (Action Plan on base erosion and profit shifting – BEPS), αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα των κανόνων για την τιμολόγηση των ενδοομιλικών συναλλαγών για τη διασυνοριακή μεταφορά κερδών και τη διάβρωση της φορολογικής βάσης, περιέλαβε τρεις δράσεις σχετικά με τις ενδοομιλικές τιμολογήσεις:

• τις δράσεις 8 έως 10, υπό τον γενικό τίτλο «ευθυγράμμιση των αποτελεσμάτων της τιμολόγησης των ενδοομιλικών συναλλαγών με την δημιουργία αξίας»
• και τη δράση 13 σχετικά με την «τεκμηρίωση των ενδοομιλικών συναλλαγών και την ανά χώρα αναφορά».
• Με τις δράσεις αυτές δίδονται οδηγίες για την εφαρμογή των κανόνων για τις ενδοομιλικές συναλλαγές ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα αποτελέσματα ευθυγραμμίζονται με τη δημιουργία αξίας σε σχέση με την εκμετάλλευση άυλων περιουσιακών στοιχείων, σε σχέση με τα κεφάλαια και τους κινδύνους που αναλαμβάνονται καθώς και σε σχέση με άλλες συναλλαγές υψηλού ρίσκου.

Εφαρμογή του Transfer Pricing στην Ελλάδα

Ιστορικό εφαρμογής

Τον όρο Transfer Pricing εισήγαγε στο εθνικό μας δίκαιο, το 2008 με πρωτοβουλία του Υπουργείου Ανάπτυξης και με Υπουργό τον Φώλια, στο άρθρο 26 του ν 3728/2008, στο πνεύμα των κατευθύνσεων του ΟΟΣΑ και υποχρέωνε όλες τις συνδεδεμένες εταιρείες ανεξαρτήτως τύπου και νομικής μορφής (συμπεριλαμβάνει και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών επιχειρήσεων) που λειτουργούν στην Ελλάδα, να τεκμηριώνουν τις τιμές με πλήρη και τυποποιημένη μελέτη τεκμηρίωσης και να υποβάλει κάθε χρόνο στην υπηρεσία ανταγωνισμού συνοπτική κατάσταση των συναλλαγών, προβλέποντας κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.

Παράλληλα ο τότε ισχύον ΚΦΕ (ν. 2238/1994) με το άρθρο 39 περιείχε διατάξεις για υπερτιμολογήσεις – υποτιμολογήσεις, που δεν ήταν προσαρμοσμένο στις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ.

Όπως σε όλες τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ έτσι και στην χώρα μας, η φορολογική νομοθεσία διαφόρων χωρών και οι φορολογικές συνθήκες έχουν σταδιακά ενσωματώσει συγκεκριμένους κανόνες σχετικά με το Transfer Pricing από τις αρχές του 20ου αιώνα.

Με το άρθρο 11 του ν. 4110/2013, αντικαταστάθηκε το άρθρο 39 και προστέθηκαν τα άρθρα 39Α, 39Β και 39Γ σύμφωνα με τις προαναφερθείσες κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ.
Το 2013 έχουμε τον νέο ΚΦΕ Ν. 4172/2013 και ΚΦΔ ν. 4174/2013, στους οποίους μεταφέρονται προσαρμοσμένες στις νέες οδηγίες του ΟΟΣΑ και ισχύουν σήμερα και υποβάλλονται Συνοπτικοί

Πίνακες Πληροφοριών για ενδοομιλικές συναλλαγές, όλες οι συνδεδεμένες επιχειρήσεις, όπως ορίζει η περ. ζ του άρθρου 2 του ν. 4172/2013 και αναφέρονται πιο κάτω.

Οι κανόνες αυτοί ακολουθούν ένα διεθνές πρότυπο που ονομάζεται Αρχή των ίσων αποστάσεων.

Τι είναι η αρχή των ίσων αποστάσεων

Η αρχή της ανοιχτής αγοράς (ή «της ελεύθερης αγοράς» ή «των ίσων αποστάσεων», arm’s length principle), η οποία θεσπίζεται και στο άρθρο 9 του Προτύπου Φορολογικών Συμβάσεων του ΟΟΣΑ και στα αντίστοιχα άρθρα των διμερών Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας που έχει συνάψει η Ελλάδα, καθώς και στις Κατευθυντήριες Γραμμές του ΟΟΣΑ για τις Ενδοομιλικές Τιμολογήσεις, επιτάσσει, μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων, να μην επικρατούν ή να συνομολογούνται όροι που να διαφέρουν από αυτούς που θα ίσχυαν μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων.

Έννοια Transfer Pricing – Συνδεδεμένες εταιρείες

Όπως αναφέραμε, με τον όρο Transfer Pricing εννοούμε τις τιμές που συμφωνούνται σε κάθε είδους συναλλαγή που πραγματοποιείται μεταξύ συνδεδεμένων προσώπων ή οντοτήτων με συνέπεια την μεταφοράς κερδών.

Δεν υπάρχει καθολικός ορισμός του της έννοιας σύνδεσης η οποία είναι διαφορετική ανά χώρα.

Σε κάποιες χώρες θα εντοπίσουμε:
• στενότερους ορισμούς, όπως πχ μόνο εταιρείες που ανήκουν σε έναν όμιλο) ή
• ευρύτερους (όπως π.χ. κάποια συμμετοχή στο κεφάλαιο της εταιρείας).

Στην Ελλάδα, η έννοια του συνδεδεμένου προσώπου ορίζεται στον Κώδικά Φορολογίας εισοδήματος (Ν.4172/2013 άρθρο 2 περ. ζ’) και εξηγούνται στην ΠΟΛ.1142/2.7.2015. Συγκεκριμένα:
«Συνδεδεμένο πρόσωπο» νοείται κάθε πρόσωπο, το οποίο συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα στη διοίκηση, τον έλεγχο ή το κεφάλαιο άλλου προσώπου, το οποίο είναι συγγενικό πρόσωπο ή με το οποίο συνδέεται (περ. ζ’ του άρθρου 2 του ν.4172/2013).

Ειδικότερα, θεωρούνται συνδεδεμένα πρόσωπα, τα ακόλουθα:

i. Κάθε πρόσωπο που κατέχει άμεσα ή έμμεσα μετοχές, μερίδια ή συμμετοχή στο κεφάλαιο τουλάχιστον τριάντα τρία τοις εκατό (33%), βάσει αξίας ή αριθμού, ή δικαιώματα σε κέρδη ή δικαιώματα ψήφου,
ii. Δύο ή περισσότερα πρόσωπα, εάν κάποιο πρόσωπο κατέχει άμεσα ή έμμεσα μετοχές, μερίδια, δικαιώματα ψήφου ή συμμετοχής στο κεφάλαιο τουλάχιστον τριάντα τρία τοις εκατό (33%), βάσει αξίας ή αριθμού, ή δικαιώματα σε κέρδη ή δικαιώματα ψήφου,
iii. Κάθε πρόσωπο με το οποίο υπάρχει σχέση άμεσης ή έμμεσης ουσιώδους διοικητικής εξάρτησης ή ελέγχου ή ασκεί καθοριστική επιρροή ή έχει τη δυνατότητα άσκησης καθοριστικής επιρροής άλλου προσώπου ή σε περίπτωση που και τα δύο πρόσωπα έχουν σχέση άμεσης ή έμμεσης ουσιώδους διοικητικής εξάρτησης ή ελέγχου ή δυνατότητα άσκησης καθοριστικής επιρροής από τρίτο πρόσωπο.

Ο παραπάνω ορισμός ισχύει μόνο για σκοπούς Ελληνικής άμεσης φορολογίας και ο οποίος είναι διαφορετικός για λογιστικούς σκοπούς (ΕΛΠ) ή για σκοπούς ΦΠΑ.

Επισημάνσεις – Συμπέρασμα
Επισημάνσεις – ερωτήσεις

1) Από τον τρόπο που η χώρα μας εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα οι κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΟΣΑ, που ξεκίνησαν το 2008 από το Υπουργείο Ανάπτυξης με σκοπό να ελεγχθεί και τότε άνοδος των τιμών και παιχνίδια των πολυεθνικών ομίλων.
2) Αν και καθυστερημένη υιοθέτηση των πιο πάνω κατευθύνσεων – οδηγιών από το Υπουργείο Οικονομικών και φορολογική Αρχή (ΑΑΔΕ), έχει αξιοποιήσει με ελέγχους φορολογικά πολύτιμο υλικό για την φύση και το ύψος των ενδοομιλικών συναλλαγών.
3) Ελπίζω τα αποτελέσματα των ελέγχων που έχουμε σημαντικές υπερτιμολογήσεις προς Ελλάδα να έχουν κοινοποιηθεί στην Υπηρεσία Ανταγωνισμού του Υπουργείου Ανάπτυξης και αξιοποιηθεί και από αυτήν.
4) Φυσικά, παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα και μεταξύ ελληνικών συνδεδεμένων επιχειρήσεων και σίγουρα αν δεν έχουμε ζημιές να συμψηφίσουμε η τυχόν υπερτιμολόγηση μήπως οδηγεί σε αύξηση τιμών;
Συνεπώς το εργαλείο της τεκμηρίωσης των ενδοομιλικών συναλλαγών να μην μείνει μόνο για φορολογικούς λόγους αλλά να αξιοποιηθεί και στα πλαίσια του ανταγωνισμού με την διασύνδεση και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ΑΑΔΕ και Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Παλαιολόγος Ι Λιάζος
Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός – Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών