Καθαρές θάλασσες: Το νέο χόμπι καθαρισμού των βυθών

Καλά τα παλιά λάστιχα των αυτοκινήτων. Αυτά τα πετούσαν επί δεκαετίες οι ψαροτουφεκάδες στα ανοιχτά για να εντοπίζουν ακόπως τα απονήρευτα χταπόδια που τα μετέτρεπαν σε θαλάμια. Το τι μαζεύουν από τους βυθούς οι παθιασμένοι σκουπιδιάρηδες των θαλασσών δεν λέγεται: από ταμειακές μηχανές, ατμοσίδερα και απλώστρες, μέχρι ποδήλατα, καρέκλες, χρηματοκιβώτια και λάστιχα ποτίσματος. Και βέβαια τόνους ολόκληρους από πλαστικές σακκούλες, απ’ αυτές που κοστίζουν μόλις 9 λεπτά του ευρώ και καταλήγουν στα στομάχια των φαλαινών, των δελφινιών και των θαλάσσιων χελώνων που ξεβράζει το κύμα στις ακτές.

Οι ποιητές και οι τροβαδούροι δεν θα πάψουν ποτέ να υμνούν το υγρό στοιχείο και δη τη θάλασσα, που όμως παραμένει η μεγαλύτερη χωματερή του πλανήτη. Κάποιοι εξίσου ονειροπόλοι ακτιβιστές εξοπλισμένοι με μάσκες, βατραχοπέδιλα και μπουκάλες οξυγόνου δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια για να κάνουν τους εμπνευσμένους στίχους να ακούγονται πιο ρεαλιστικοί. Η ομάδα των Υποβρύχιων Καθαριστών (NSA) δημιουργήθηκε πριν από τέσσερα χρόνια από τον ηλεκτρολόγο-ακτιβιστή Ολιβιέ Λιναρντόν, που σκέφτηκε ότι καλό θα ήταν να καθαρίσει από τα σκουπίδια τον όρμο της Αρκασόν στον Κόλπο του Βισκαϊκού, λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Μπορντό.

«Ήμασταν 32 άτομα όταν μαζευτήκαμε για να ιδρύσουμε το σύλλογο. Σήμερα έχουμε αυξηθεί στους 104 δύτες και πλέον αρνούμαστε να εντάξουμε περισσότερους στην ομάδα μας λόγω έλλειψης θέσεων στην προπονητική πισίνα. Αλλά δεκάδες ακόμα εθελοντές μας βοηθούν τόσο στα σκάφη όσο και στην ξηρά για να φέρουμε και να διαχωρίσουμε τα απόβλητα που περισυλλέγουμε», εξήγησε ο ιδρυτής των NSA, προσθέτοντας ότι εκτός από το βυθό της λεκάνης του Αρκασόν οι υποβρύχιοι καθαριστές μαζεύουν σκουπίδια και από τις λίμνες της ευρύτερης περιοχής του Μπορντό.

Η σωτηρία του πλανήτη περνάει από τις θάλασσες

Οργανωμένα και συντεταγμένα

Η ομάδα του Ολιβιέ Λιναρντόν είναι μία μόνο από αυτές που έχουν βαλθεί να καθαρίσουν τους βυθούς των θαλασσών κοντά στις ακτές της Γαλλίας, τόσο του Ατλαντικού όσο και της Μεσογείου. Πρόκειται για οργανώσεις που συγκεντρώνουν όλο και περισσότερους φανατικούς φίλους και εθελοντές, που λειτουργούν βάσει αυστηρών κανόνων υποβρύχιας συμπεριφοράς. Απαγορεύεται, για παράδειγμα, να αφαιρούν αντικείμενα που η υποθαλάσσια πανίδα έχει υιοθετήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τους κανόνες κωδικοποίησε ένας Οδηγός Συλλογής Απορριμμάτων που αναπτύχθηκε από την Ένωση «The SeaCleaners» που εδρεύει στην πόλη Λα Τρινιτέ-σιρ-μερ στη Βρετάνη (κοντά στη Ναντ) και επίσης από τη Γαλλική Ομοσπονδία Υποβρύχιων Σπουδών και Αθλητισμού (FFESSM), όπως γράφει ο ρεπόρτερ της «Le Figaro» Ανρί ντε Λεταπί. Όσο για τις επιχειρήσεις των ακτιβιστών, διοργανώνονται σε συνεργασία με τις αρχές των τοπικών Δήμων, με τις αστυνομικές αρχές, με τη Διεύθυνση Ναυτικών Υποθέσεων της γαλλικής κυβέρνησης ή και τις Πλωτές Οδούς της Γαλλίας (VNF), μιας δημόσιας υπηρεσίας με αρμοδιότητα τη ρύθμιση των πλωτών ποταμών της χώρας.

«Πέτα το στη θάλασσα»

«Ραδιόφωνο είναι αυτό, που κάνει τόσα παράσιτα; Δεν το πετάς στο Φάληρο καλύτερα;…», έλεγαν πριν από κάποιες δεκαετίες στην Ελλάδα. Σήμερα οι πηγές της αγανάκτησης έχουν εξελιχθεί τεχνολογικά: «Καλά, πώς σέρνεται έτσι αυτό το laptop; Πώς αντέχεις και δεν το πετάς στη θάλασσα;». Φαίνεται πως η απόρριψη στο βυθό των λιμανιών χρηστικών, υποτίθεται, αντικειμένων που όμως δεν λειτουργούν και κάνουν τους κατόχους τους να αγανακτούν, ανακουφίζει πολλούς αγανακτισμένους χρήστες σε ολόκληρο τον κόσμο.

Μιλώντας στον «Figaro» ο Βενσάν Μαράν του κλάδου βιοποικιλότητας της FFESSM εξηγεί ότι η πρακτική του καθαρισμού των βυθών ξεκίνησε πριν από περίπου 20 χρόνια στη Γαλλία και έχει εξαπλωθεί ευρέως ταυτόχρονα με την πρακτική καθαρισμού των ακτών, έχοντας αποκτήσει εξίσου φανατικούς εθελοντές. «Ήταν απαραίτητο να οργανωθεί κεντρικά αυτός ο ενθουσιασμός που αποκαλύπτει μια σημαντική εξέλιξη στις νοοτροπίες των ανθρώπων. Οι δύτες από το ‘The SeaCleaners’ δεν διστάζουν να έρθουν και να βοηθήσουν τους συναδέλφους τους από άλλα τμήματα. Το 2023 στο λιμάνι του Σεν-Μαλό περισυνέλεξαν από κοινού 432 κιλά απορριμμάτων», σημειώνει.

Η υπεύθυνη ευαισθητοποίησης της Ομοσπονδίας Ζιλί Λασέρ διευκρινίζει ότι από τα 432 κιλά σκουπιδιών που μάζεψαν οι δύτες τα 192 ήταν πλαστικό. «Μαζέψαμε επίσης πολύ εξοπλισμό εκτροφής στρειδιών, αλλά και τηλέφωνα, ακόμη και ένα πλυντήριο ρούχων! Ξέρετε, οι άνθρωποι πετούν τα περισσότερα σκουπίδια στα λιμάνια…», εξήγησε η γαλλίδα ακτιβίστρια.

Δονητές, μασέλες και χειροβομβίδες

Την παρατήρηση της Ζιλί Λασέρ συμμερίζονται τα σαράντα μέλη του Συνδέσμου της Γαλάζιας Γοργόνας, που δημιούργησε στη Μεσόγειο κατά την πρώτη καραντίνα ο Τομά Πομερό και οι φίλοι του στη Νίκαια της Γαλλίας. «Χαρίσαμε νέους στόχους στους καταδυτικούς συλλόγους. Την περίοδο της πανδημίας καθαρίσαμε τους πυθμένες των λιμανιών του Βιλφράνσ-σιρ-Μερ και του Σεν-Ζαν-Καπ-Φερά. Τα Δημαρχεία της περιοχής μάς βοηθούν στις τυπικές διαδικασίες και οι αρχές των λιμανιών κάνουν το έργο μας πιο εύκολο, καθώς αναζητούν την ετικέτα ‘Clean Ports’». Σημειώνει ο Πομερό.

Ο ακτιβιστής-δύτης διευκρινίζει ότι σε τέσσερα χρόνια που δραστηριοποιείται η «Blue Gorgone» ανασύρθηκαν από τους πυθμένες των μεσογειακών λιμανιών της Γαλλίας 82,3 κυβικά μέτρα απορριμμάττων, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται «απροσδόκητα αντικείμενα όπως ένα βάζο με ρητίνη κάνναβης, ένα σεξουαλικό παιχνίδι, ακόμα και οδοντοστοιχίες».

Ο Τομά Πομερό σημειώνει ότι οι εθελοντές δύτες βρίσκονται αντιμέτωποι και με εκπλήξεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως εκρηκτικά, πυρομαχικά, χειροβομβίδες φωσφόρου. Τότε ειδοποιούνται οι ειδικοί πυροτεχνουργοί δύτες του γαλλικού στρατού για να ανασύρουν τα επικίνδυνα αυτά αντικείμενα απορρίμματα.

Η εξιλέωση των ψαροτουφεκάδων

Οι οικολόγοι-ακτιβιστές δύτες μπορούν όμως να υπολογίζουν και στους ψαροτουφεκάδες, τους ελεύθερους δύτες του ομίλου «Spreadfishing Mordus». Πρόκειται για μια Ένωση ερασιτεχνών που ασχολούνται με το υποβρύχιο ψάρεμα, αλλά οργανώνει επίσης τους δικούς της καθαρισμούς του πυθμένα των θαλασσών. Σε πιο μικρά βάθη και πιο κοντά στις ακτές βέβαια, διότι οι ψαροτουφεκάδες δεν χρησιμοποιούν, ως γνωστόν, μπουκάλες οξυγόνου.

«Μοιραζόμαστε χώρο με τους φίλους μας που βουτούν πιο βαθιά. Σεβόμαστε τους κανόνες του υποβρύχιου ψαρέματος, είμαστε πολύ δεμένοι με το περιβάλλον και η συλλογή απορριμμάτων μάς συναρπάζει εξίσου», εξηγεί ο πρόεδρος του ομίλου Λουί Τροκέ.

«Η συνεργασία μας με τις οργανώσεις που καθαρίζουν τους βυθούς βελτιώνει την εικόνα μας απέναντι στους περιβαλλοντιστές οικολόγους που απεχθάνονται το ψάρεμα κι εμάς τους ψαράδες. Αλλά δεν μας γνωρίζουν καλά…», προσθέτει με κάποιο παράπονο ο Τροκέ. Αν κρίνει κανείς από τις φωτογραφίες που αναρτά στην ιστοσελίδα του ο «Spreadfishing Mordus», τα μέλη του ομίλου ανασύρουν από το βυθό και τα πεταμένα λάστιχα-παγίδες, αφήνοντας τα χταπόδια να φτιάχνουν τα θαλάμια και τους κήπους τους στο φυσικό τους περιβάλλον, λιγότερο εκτεθειμένα στους θηρευτές τους.