Ευρώπη: Η οικονομία της «ξυπνά» από το λήθαργο της στασιμότητας, αλλά τώρα είναι τα δύσκολα

Υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα γύρω από τη συζήτηση για την «ήπια προσγείωση» της Ευρώπης, διαπιστώνει νέα ανάλυση του Economist… ουσιαστικά η οικονομία της ποτέ δεν τα πήγε πραγματικά καλά.

Ενώ η ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας εκπλήσσει συνεχώς, η Ευρώπη ήταν βυθισμένη στη στασιμότητα. Εξαίρεση ήταν η Ιρλανδία, όπου οι εθνικές στατιστικές παραμορφώνονται από πολυεθνικές εταιρείες ελαχιστοποιώντας τη δημοσιονομική επιβάρυνση. Αλλά το ΑΕΠ της ΕΕ έχει αυξηθεί κατά περίπου 3% από το 2019, σε σύγκριση με αύξηση 9% στην Αμερική.

Aνοίγει η ψαλίδα στην παραγωγικότητα εργασίας μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ – Πώς θα κλείσει το χάσμα

Ωστόσο, οι οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης αναμφίβολα βελτιώνονται, σύμφωνα με τον Economist. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 15 Μαΐου έδειξαν ότι η ευρωζώνη είδε ανάπτυξη στο ΑΕΠ κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους έναντι του προηγούμενου τριμήνου.

Αν και μέτρια άνοδος, αυτή ήταν η πρώτη σημαντική ανάπτυξη μετά από έξι τρίμηνα και αρκετή για να βγει το νομισματικό μπλοκ από την ύφεση. Την ίδια μέρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναβάθμισε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της ΕΕ για το 2024. «Πιστεύουμε ότι έχουμε αλλάξει την πορεία», επευφημούσε ο Πάολο Τζεντιλόνι, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει επίσης. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 17 Μαΐου έδειξαν ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών στην ευρωζώνη παρέμεινε σταθερός στο 2,4% τον Απρίλιο, ελαφρώς μόνο πάνω από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) του 2%.

Ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος αποκλείει τις ασταθείς τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, μειώθηκε από 2,9% σε 2,7%, που σημαίνει ότι ο αποπληθωρισμός δεν οφείλεται απλώς στην κατάρρευση των τιμών του φυσικού αερίου, οι οποίες έχουν πέσει περίπου στο ένα τέταρτο του επιπέδου που έφτασαν το 2022.

Ένα ακόμη ενθαρρυντικό σημείο είναι ότι τα παραπάνω επιτεύχθηκαν χωρίς επιπλέον ανεργία. Το ποσοστό ανεργίας της ΕΕ ήταν 6,1% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, λίγο πάνω από το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 ετών.

Ο ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης

Ο νότος της ηπείρου -που παραδοσιακά υστερεί- έχει αναπτυχθεί ταχύτερα από τον βορρά, με την Ιταλία να ξεπερνά τη Γαλλία και τη Γερμανία. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, το οποίο ξεκίνησε στα βάθη της πανδημίας του Covid-19, αλλά εξακολουθεί να δίνει κεφάλαια.

Η Νότια Ευρώπη επίσης «απλώς τα καταφέρνει καλύτερα όταν ο πληθωρισμός είναι λίγο υψηλότερος», σημειώνει ο Claus Vistesen της Pantheon Macroeconomics, μιας συμβουλευτικής εταιρείας, καθώς οι αυξανόμενες τιμές κάνουν τα βαριά χρέη πιο υποφερτά. Εν τω μεταξύ, η βόρεια Ευρώπη υπέφερε περισσότερο από τις υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Με τον πληθωρισμό πλέον να αποκλιμακώνεται, η νομισματική πολιτική μπορεί πλέον να υποστηρίξει την ανάκαμψη της Ευρώπης. Μια χούφτα κεντρικές τράπεζες της ηπείρου έχουν ήδη μειώσει τα επιτόκια. Η Ουγγαρία, η οποία άρχισε να τα αυξάνει τα επιτόκια της νωρίτερα από τις περισσότερες χώρες, τα έχει μειώσει τώρα επτά φορές. Στην Τσεχία τα επιτόκια μειώθηκαν στο 5,25% από 7% τον Δεκέμβριο. Η Riksbank της Σουηδίας μείωσε το επιτόκιο για πρώτη φορά στις 8 Μαΐου.

Οι αγορές αναμένουν ότι η ΕΚΤ θα μειώσει το επιτόκιο πολιτικής της τρεις φορές φέτος, ξεκινώντας από τις 5 Ιουνίου. Αντίθετα, αναμένουν ότι η Federal Reserve θα κάνει μόνο μία φορά μείωση. Οι εταιρείες εκμεταλλεύονται αυτή τη διατλαντική απόκλιση.

Οι πωλήσεις ομολόγων «reverse yankee», όπως είναι γνωστό το χρέος σε ευρώ που πωλείται από Αμερικανούς εκδότες, έχουν εκτοξευθεί. Σύμφωνα με την Bank of America, εάν η τάση των πρώτων τεσσάρων μηνών του 2024 συνεχιστεί για το υπόλοιπο του έτους, οι πωλήσεις αυτού του χρέους θα μπορούσαν να επισκιάσουν τα 88 δισ. δολάρια που υπήρξαν το 2019, όταν τα αρνητικά επιτόκια στην Ευρώπη ήρθαν σε έντονη αντίθεση με την κορύφωση της κρίσης.

Πολλά από αυτά τα ομόλογα —που εκδόθηκαν με πενταετή διάρκεια ζωής— πρέπει τώρα επίσης να αναχρηματοδοτηθούν. Το χρέος χρησιμοποιείται κυρίως για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων αμερικανικών εταιρειών και μια πραγματική οικονομική απογείωση θα απαιτούσε υψηλότερη παραγωγικότητα και πραγματικές επενδύσεις.

Μεγάλο μέρος της ανάκαμψης έχει προέλθει μέχρι στιγμής από την εγχώρια ζήτηση: οι Ευρωπαίοι εργάζονται και οι χαμηλότερες τιμές της ενέργειας έχουν αυξήσει την καταναλωτική τους δύναμη. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η παραγωγικότητα, όπως μετράται με το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο, έχει μειωθεί από το 2022.

Αν δεν αρχίσει να αυξάνεται, η Ευρώπη κατά πάσα πιθανότητα θα μείνει περαιτέρω πίσω από την Αμερική. Πράγματι, το ΔΝΤ προβλέπει ότι το ευρωπαϊκό ΑΕΠ ανά άτομο θα μειωθεί από το 68% του αμερικανικού ΑΕΠ το 2019 στο 66% έως το 2029. Η ήπειρος έχει αναδυθεί από τη σκοτεινή κατάσταση των τελευταίων ετών. Τώρα όμως είναι το δύσκολο κομμάτι, καταλήγει ο Economist.