Ο θάνατος του προέδρου κάνει το Ιράν ακόμη λιγότερο προβλέψιμο

Reuters Breakingviews

Ο βασικός παράγοντας αστάθειας στη Μέση Ανατολή έγινε ακόμα πιο δύσκολο να διαβαστεί. Όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες πυραυλικές του επιθέσεις στο Ισραήλ, το Ιράν είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι παγκόσμιοι επενδυτές διστάζουν να δεσμεύσουν πάρα πολλά κεφάλαια στην περιοχή. Ο θάνατος του προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί σε συντριβή ελικοπτέρου την Κυριακή ενισχύει αυτήν την αβεβαιότητα.

Παρά τον τίτλο, ο ρόλος του προέδρου είναι δευτερεύουσας σημασίας στην Ισλαμική Δημοκρατία. Εκλέγεται κάθε τέσσερα χρόνια, και το αξίωμα αυτό έχουν αναλάβει από μεταρρυθμιστικές προσωπικότητες όπως ο Χασάν Ροχανί λεως συντηρητικοί σκληροπυρηνικοί όπως ο Ραΐσι, ο οποίος ανέλαβε το 2021. Η κύρια επιρροή στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και στις περισσότερες αποφάσεις εισαγωγής είναι ο Ανώτατος Ηγέτης Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος είναι επικεφαλής από το 1989.

Ακόμα κι έτσι, ο Ραϊσί μοιράζεται μέρος της ευθύνης για την κατάρρευση του νομίσματος του Ιράν και τον πληθωρισμό 40% τα τελευταία χρόνια. Όποιος αναλάβει θα επιβαρυνθεί με παρόμοιο τρόπο από τις αμερικανικές κυρώσεις, οι οποίες εμποδίζουν την Τεχεράνη να εξάγει τα 3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα που θεωρητικά θα μπορούσε. Θα κληρονομήσουν επίσης μια δυσλειτουργική εγχώρια οικονομία στην οποία ένα μεγάλο κομμάτι δραστηριότητας ελέγχεται από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), μια στρατιωτική ομάδα η οποία υπόκειται σε κυρώσεις των ΗΠΑ.

Αυτό το σκηνικό περιορίζει το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για το Ιράν πέρα ​​από την αξιοσημείωτη εξαίρεση του Πεκίνου, το οποίο αγοράζει τη συντριπτική πλειοψηφία των 1,6 εκατομμυρίων βαρελιών ημερήσιων εξαγωγών πετρελαίου της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Ωστόσο, ο Ραϊσί ήταν κύριος υποψήφιος για να γίνει Ανώτατος Ηγέτης σε περίπτωση θανάτου του 85χρονου Χαμενεΐ.

Ο Ανώτατος Ηγέτης εκλέγεται από τη Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων, ένα σώμα 88 μελών του οποίου τα μέλη είχαν τις δικές τους τελευταίες εκλογές τον Μάρτιο. Δεδομένου ότι η προσέλευση των ψηφοφόρων ήταν στο ιστορικά χαμηλό 41% και οι μετριοπαθείς όπως ο Ροχανί δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής, έχει γίνει πιο συντηρητικό. Ο κίνδυνος είναι να καταλήξει η συνέλευση να εγκρίνει τον Mojtaba Khamenei, τον γιο του Ανώτατου Ηγέτη, ή έναν υποψήφιο που θεωρείται πολύ κοντά στο IRGC. Κανένας από τους δύο δεν θα ήταν δημοφιλής σε πολλούς Ιρανούς.

Η μεγαλύτερη αβεβαιότητα, ωστόσο, είναι πώς ένα Ιράν με νέο Ανώτατο Ηγέτη για πρώτη φορά μετά από τρεις δεκαετίες μπορεί να ενεργήσει σε βασικά γεωπολιτικά ζητήματα, όπως η πιθανή σύγκρουση με το Ισραήλ. Ανεξάρτητα από τη ρητορική του Χαμενεΐ, η μακροζωία του βοηθά αναμφισβήτητα να αμβλύνει τους φόβους των επενδυτών για το τι μπορεί να συμβεί στη Μέση Ανατολή. Ο θάνατος του Ραϊσί αφαιρεί τον μοναδικό διάδοχο που θα είχε χαρακτηριστεί ως «γνωστή ποσότητα».