Τι είναι η χρηματοοικονομική υπευθυνότητα;

Ο όρος «χρηματοοικονομική υπευθυνότητα» (Financial responsibility ) είναι ένας σύνθετος όρος, τον οποίο χρησιμοποιούμε για να αναφερθούμε στην υιοθέτηση συγκεκριμένων στάσεων και συμπεριφορών απέναντι στο χρήμα και την οικονομική διαχείριση, οι οποίες συμβάλλουν στην εξάλειψη του χρηματοοικονομικού άγχους και συμβάλουν στη μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική ευημερία.

Με απλά λόγια, χρηματοοικονομική υπευθυνότητα σημαίνει να πληρώνουμε έγκαιρα τους λογαριασμούς μας, να μην αναλαμβάνουμε χρέη που δε θα μπορούμε να αποπληρώσουμε, και να μπορούμε πάνω απ’ όλα να φροντίσουμε τον εαυτό μας αλλά και τα άτομα που εξαρτώνται οικονομικά από εμάς. Σημαίνει επίσης ότι είμαστε επαρκώς προετοιμασμένοι για τυχόν αναπάντεχες καταστάσεις και άρα, ακόμα και σε δύσκολες περιόδους θα μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις οικονομικές μας υποχρεώσεις.

Oικονομικός και χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός! Ποιες είναι οι διαφορές τους

Με μία πρώτη ανάγνωση μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά στην πραγματικότητα η χρηματοοικονομική υπευθυνότητα δεν είναι καθόλου μία απλή υπόθεση. Όσο εύκολο είναι να υιοθετήσουμε κακές χρηματοοικονομικές συνήθειες, τόσο δύσκολο είναι επίσης να ξεφύγουμε οριστικά από αυτές!

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της χρηματοοικονομικής υπευθυνότητας

Τα βασικά συστατικά στοιχεία της χρηματοοικονομικής υπευθυνότητας είναι :

1.  Η κατάρτιση ενός προϋπολογισμού (budgeting): Όλα ξεκινούν με το πρώτο βήμα της δημιουργίας και της συνεπούς τήρησης ενός οικονομικού προϋπολογισμού. Η κατάρτιση προϋπολογισμού συνίσταται στην αναλυτική καταγραφή των εσόδων και των εξόδων μας με σκοπό την αποτελεσματική κατανομή των διαθέσιμων πόρων μας. Ο προϋπολογισμός είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, το οποίο βοηθάει τα άτομα να θέσουν καταναλωτικές προτεραιότητες, να εντοπίσουν δυνατότητες για περαιτέρω αποταμίευση, και να αποφύγουν την υπερκατανάλωση και τον υπερδανεισμό.
2.  Αποταμίευση: Η χρηματοοικονομική υπευθυνότητα συνεπάγεται την αποταμίευση ενός τμήματος του διαθέσιμου εισοδήματός μας για μελλοντικές ανάγκες ή έκτακτες δαπάνες. Πρακτικά, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ταμείου έκτακτης ανάγκης (emergency fund ) , την αποταμίευση για την περίοδο της συνταξιοδότησης, ή/και της στοχευμένης αποταμίευσης για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Η προσεκτική ανάλυση των αποταμιευτικών μας στόχων, των χρονοδιαγραμμάτων, και των εναλλακτικών επενδυτικών επιλογών που έχουμε στη διάθεσή μας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα μίας πετυχημένης στρατηγικής για την μεγέθυνση της περιουσίας μας .
3.  Επενδύσεις: Η υπεύθυνη επενδυτική συμπεριφορά περιλαμβάνει την κατανόηση της έννοιας του κινδύνου και της ανοχής μας σε αυτόν, την εξερεύνηση των εναλλακτικών επενδυτικών επιλογών, και της διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου μας, μίας έννοιας-πρακτικής που είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη προστασία του χαρτοφυλακίου μας . Προέχει η διεξαγωγή αναλυτικής έρευνας, η εξέταση παραγόντων όπως η βέλτιστη κατανομή των περιουσιακών μας στοιχείων, η αξιολόγηση των επενδυτικών μας στόχων, και ο τακτικός έλεγχος της απόδοσης των επενδύσεών μας ώστε να λαμβάνουμε συνεχώς τις βέλτιστες αποφάσεις για τη διατήρηση ή μεγιστοποίηση του πλούτου μας.
4.  Διαχείριση χρέους: Ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες της χρηματοοικονομικής υπευθυνότητας είναι η αποτελεσματική διαχείριση του χρέους. Πρακτικά, αυτό μεταφράζεται στον υπεύθυνο δανεισμό και την ανάληψη χρέους μόνο στο βαθμό που είμαστε βέβαιοι ότι μπορούμε να το αποπληρώσουμε στο μέλλον, την πλήρη κατανόηση των όρων δανεισμού, και την έγκαιρη πληρωμή των δανειακών δόσεων προκειμένου να αποφευχθεί η συσσώρευση επιπλέον τόκων. Η ανάλυση του δείκτη χρέους προς το εισόδημα και η διερεύνηση εναλλακτικών στρατηγικών για την αποτελεσματική μείωση του χρέους μας μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη χρηματοοικονομική μας σταθερότητα.
5.  Ασφάλιση: Η χρηματοοικονομική υπευθυνότητα συνεπάγεται επίσης τον εντοπισμό και την ανάλυση των ασφαλιστικών μας αναγκών και σε δεύτερο χρόνο, την αγορά των κατάλληλων ασφαλιστικών προϊόντων με σκοπό τη διασφάλισή μας απέναντι σε αναπάντεχα γεγονότα, όπως ασθένειες, αναπηρίες, φθορά ή απώλεια της περιουσίας μας, ή απώλεια εισοδήματος. Η αξιολόγηση των διαθέσιμων ασφαλιστικών προϊόντων, η κατανόηση των ορίων κάλυψης που παρέχουν και του ύψους των ασφαλίστρων, και η τακτική αναθεώρηση των ασφαλιστικών πολιτικών για να διαπιστώσουμε αν συνεχίζουν να εξυπηρετούν τις τρέχουσες ανάγκες μας αποτελούν όλα αδιάσπαστα στοιχεία της χρηματοοικονομικής υπευθυνότητας.
6.  Τρόπος ζωής: Η ανάλυση των επιλογών που κάνουμε στη ζωή μας και των χρηματοοικονομικών συνεπειών που αυτές συνεπάγονται είναι καθοριστική για να διασφαλίσουμε τη χρηματοοικονομική μας υπευθυνότητα. Η διαδικασία αυτή συνεπάγεται την αξιολόγηση των καταναλωτικών μας συνηθειών, τη διαφοροποίηση μεταξύ των αναγκών και των επιθυμιών μας, και τη λήψη συνειδητών αποφάσεων που θα δίνουν προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική ασφάλεια έναντι της βραχυπρόθεσμης ικανοποίησης (instant gratification).
7.  Χρηματοοικονομική εκπαίδευση: Η συνεχής εκπαίδευση πάνω σε έννοιες προσωπικής χρηματοοικονομικής, και η ενημέρωση για τις τρέχουσες τάσεις στην οικονομία και τα νέα χρηματοοικονομικά προϊόντα, είναι αναπόσπαστο μέρος της χρηματοοικονομικής υπευθυνότητας. Η κατανόηση του επιπέδου των χρηματοοικονομικών μας γνώσεων, η αναζήτηση εκπαιδευτικών βοηθημάτων και η λήψη συμβουλών από ειδικούς του χρηματοοικονομικού κλάδου μπορούν να μας ενδυναμώσουν ώστε να λάβουμε συνετές χρηματοοικονομικές αποφάσεις. Στην βιβλιοθήκη του site του Ινστιτούτου ( hfli.gr) έχουν αναρτηθεί εκατοντάδες άρθρα Προσωπικής Χρηματοοικονομικής (Personal Finance) σε
   ένα εύρος θεμάτων από κρυπτονομίσματα μέχρι το ESG.

Συμπεράσματα

Η χρηματοοικονομική υπευθυνότητα προϋποθέτει μία ολιστική προσέγγιση στην αποτελεσματική διαχείριση των χρημάτων μας, η οποία θα περιλαμβάνει το χρηματοοικονομικό σχεδιασμό και την κατάρτιση προϋπολογισμού, την αποταμίευση, τις επενδύσεις, την αποτελεσματική διαχείριση του χρέους και του επενδυτικού κινδύνου, την αξιολόγηση του τρόπου ζωής μας, και τη δια βίου χρηματοοικονομική εκπαίδευση.

Η ανάλυση των συστατικών αυτών στοιχείων και η πιστή εφαρμογή τους παρέχει ένα οδηγό της διαχρονικής χρηματοοικονομικής ευημερίας και ανεξαρτησίας των πολιτών.

Νικόλαος Φίλιππας, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Πανεπιστημίου Πειραιώς, Πρόεδρος και Ιδρυτής Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού