Ρωσία: Το Κρεμλίνο ελέγχει την αγορά σιτηρών

Η Ρωσία εντείνει την προσπάθειά της να ελέγξει ακόμη περισσότερο την κρίσιμης σημασίας βιομηχανία σιτηρών της, καθώς εντείνονται εκ νέου οι ανησυχίες για την παγκόσμια προσφορά.

Μεγάλοι δυτικοί έμποροι, συμπεριλαμβανομένης της Cargill Inc. και της Viterra, αποχώρησαν από τη Ρωσία πέρυσι μετά την πίεση της κυβέρνησης να ανοίξει δρόμο για τις τοπικές εταιρείες. Τώρα, ακόμη και ο κορυφαίος ιδιώτης έμπορος της χώρας δυσκολεύεται να λειτουργήσει εν μέσω διαμάχης με το κράτος. Αυτό αφήνει την αγορά στα χέρια λιγότερων εταιρειών, που έχουν ή είχαν δεσμούς με το Κρεμλίνο.

Πολωνία: Δύσκολες διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία για τα σιτηρά

Όπως επισημαίνει το Bloomberg, η συγκέντρωση του κλάδου επιταχύνθηκε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και αφήνει μόνο τέσσερις εταιρείες υπεύθυνες για τα τρία τέταρτα των εξαγωγών σιτηρών από τους τερματικούς σταθμούς της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας. Αυτό δίνει στη Μόσχα μεγαλύτερη επιρροή στις προμήθειες σιταριού που ήταν το κλειδί για τον περιορισμό του παγκόσμιου πληθωρισμού τροφίμων. Καθιστά επίσης δυσκολότερο για τους ξένους εμπόρους να αποκτήσουν μια εικόνα για τις ροές εκεί – σε μια εποχή που οι κακές καιρικές συνθήκες βλάπτουν τη σοδειά σιταριού της Ρωσίας και τρομάζουν την αγορά.

Από την ενέργεια στα σιτηρά

«Οι επιθυμίες της Ρωσίας να ελέγξει τον κόσμο των εμπορευμάτων είναι πραγματικές και η επιρροή της στα σιτηρά αυξάνεται», δηλώνει στο Bloomberg, ο Dan Basse, πρόεδρος της συμβούλου AgResource με έδρα το Σικάγο.

Η βιομηχανία φυσικού αερίου της Ρωσίας κυριαρχούνταν πάντα από την κυβέρνηση, ενώ το κράτος και οι στενότεροι σύμμαχοι του Πούτιν έχουν αποκτήσει τον έλεγχο ενός μεγάλου μέρους της παραγωγής πετρελαίου από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Τώρα το Κρεμλίνο ενισχύει και τον έλεγχο των σιτηρών.

Η Cargill, η Viterra και η Louis Dreyfus Co. σταμάτησαν να προμηθεύονται σιτηρά στη Ρωσία για εξαγωγή πέρυσι. Προηγουμένως ήταν μεταξύ των 10 κορυφαίων εξαγωγέων.

Αλλά μια διαφωνία με την TD Rif υπογραμμίζει πώς ακόμη και ιδιώτες Ρώσοι εξαγωγείς υφίστανται πίεση από την κυβέρνηση. Η εταιρεία, η οποία πρόσφατα άλλαξε το όνομά της σε Rodnie Polya LLC, είχε βοηθήσει τη Ρωσία να εδραιωθεί ως γεωργική δύναμη, αλλά τώρα βλέπει την επιχείρησή της να απειλείται.

Ο μακροχρόνιος ιδιοκτήτης Petr Khodykin τον Μάρτιο είπε στο Lenta.ru ότι τα φορτία της εταιρείας είχαν μπλοκαριστεί άδικα από τη ρυθμιστική αρχή για τη γεωργία επειδή δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις ασφάλειας και ότι δεχόταν πίεση να πουλήσει την εταιρεία.

Ο όγκος που φόρτωσε η εταιρεία για εξαγωγή τον Απρίλιο μειώθηκε περίπου 40% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με στοιχεία αποστολής από το Logistic OS. Μπορεί να χρειαστούν από δύο εβδομάδες έως μερικούς μήνες μετά την υπογραφή της συμφωνίας για τη φόρτωση σιτηρών στα πλοία.

Κυβερνητικοί Στόχοι

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Μόσχα στοχεύει ολοένα και περισσότερο τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε τοπικούς μεγιστάνες και ορισμένες μονάδες υπερπόντιων εταιρειών – από έναν παραγωγό ζυμαρικών έως τη ρωσική θυγατρική της γαλλικής εταιρείας παραγωγής γιαουρτιού Danone SA – είτε για εθνικοποίηση είτε για ενδεχόμενη πώληση σε μια εταιρεία που ευνοείται από το Κρεμλίνο. Έχει επίσης καταλάβει τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων μιας γεωργικής εταιρείας χαρτοφυλακίου καθώς στοχεύει «μη φιλικές» χώρες.

«Η τάση προς πιο σκληροπυρηνικές πολιτικές και συντηρητική ιδεολογία συνοδεύεται αναπόφευκτα από την ενίσχυση της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία», δήλωσε ο Αντρέι Κολέσνικοφ, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Carnegie για τη Διεθνή Ειρήνη στη Μόσχα. «Το κράτος γίνεται ο κύριος παίκτης στην οικονομία».

Ενώ οι δυτικοί έμποροι εξακολουθούν να αγοράζουν φορτία από ρωσικά λιμάνια, η απόκτηση πληροφοριών για στοιχεία όπως ο όγκος και οι συνθήκες των καλλιεργειών, τα αποθέματα και οι εξαγωγές είναι πιο δύσκολη αφού περιόρισαν τις επιχειρήσεις εκεί.

Ζητήματα από την ξηρασία μέχρι τον παγετό ώθησαν τους αναλυτές να κάνουν μεγάλες περικοπές στις εκτιμήσεις της ρωσικής παραγωγής, με αποτέλεσμα τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του σιταριού να φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο, αναζωπυρώνοντας τις ανησυχίες για την αύξηση των τιμών των τροφίμων. Το Διεθνές Συμβούλιο Σιτηρών αναμένει ότι η παραγωγή σιταριού της Ρωσίας θα μειωθεί κατά περίπου 6% φέτος.

Αμερικανικές προκλήσεις

Η αξιολόγηση πραγμάτων όπως ο αντίκτυπος του παγετού είναι μια πρόκληση για το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, το οποίο τηρεί στενά τις παγκόσμιες προβλέψεις για τις καλλιέργειες και δεν διαθέτει πλέον προσωπικό στη Ρωσία. Αυτό σημαίνει ότι εξαρτάται περισσότερο από δορυφορικές εικόνες, οι οποίες μπορεί να μην καταγράφουν  τις ζημιές.

Το να μην έχουμε ανθρώπους εκεί «προφανώς προσθέτει ένα στρώμα αβεβαιότητας σε αυτό που κάνουμε», δήλωσε ο Mark Jekanowski, πρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Προοπτικών Γεωργίας του USDA.

Η κυβέρνηση της Ρωσίας δημοσιεύει περιστασιακά προβλέψεις συγκομιδής, ενώ ανεξάρτητοι τοπικοί σύμβουλοι όπως η IKAR πραγματοποιούν περιοδείες στις καλλιέργειες και δημοσιεύουν τακτικά εκτιμήσεις παραγωγής που παρακολουθούνται στενά από την αγορά.

Ενώ οι τιμές αναφοράς του σιταριού έχουν αυξηθεί τους τελευταίους δύο μήνες, εξακολουθούν να είναι περίπου 50% κάτω από το ρεκόρ που σημειώθηκε το 2022, όταν ο πόλεμος διέκοψε τις ροές της Μαύρης Θάλασσας. Επιπλέον, καλύτερες προοπτικές για τις καλλιέργειες των ΗΠΑ θα μπορούσαν να περιορίσουν τους φόβους για την προσφορά.

Ερωτηματικά

Ένα βασικό ερώτημα είναι πώς η ενοποίηση των σιτηρών της Ρωσίας θα επηρεάσει την παγκόσμια αγορά. Ήδη προσπαθεί να εφαρμόσει μια ανεπίσημη ελάχιστη τιμή για τις καλλιέργειές της και ο ισχυρότερος έλεγχος του τομέα των σιτηρών θα διευκολύνει την κυβέρνηση να επηρεάσει τις προμήθειες.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία διαταράσσει ιδιαίτερα τον εφοδιασμό της – ειδικά όχι με τον τρόπο που έκανε με το φυσικό αέριο όταν διέκοψε τις προμήθειες στην Ευρώπη στον απόηχο του πολέμου, δημιουργώντας όλεθρο στις ενεργειακές αγορές. Και μεγάλο μέρος των εξαγωγών σιτηρών της Ρωσίας πηγαίνει σε χώρες με τις οποίες έχει καλούς πολιτικούς δεσμούς.

Οι τέσσερις κορυφαίοι Ρώσοι έμποροι ελέγχουν τώρα το 75% των εξαγωγών από τους τερματικούς σταθμούς της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας, από 45% πριν από έξι χρόνια, σύμφωνα με τον Ντμίτρι Ρίλκο, διευθυντή της συμβούλου IKAR με έδρα τη Μόσχα.

«Έχουμε δει αρκετά δραματική συγκέντρωση της αγοράς στα χέρια πολύ περιορισμένου αριθμού παικτών», είπε στη διάσκεψη της GrainCom στη Γενεύη αυτόν τον μήνα.