Economist: H υστέρηση της Ευρώπης σε σχέση με τις ΗΠΑ και η πρόκληση αύξησης της παραγωγικότητας

Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα με τη φλυαρία για την «ομαλή προσγείωση» της Ευρώπης: H οικονομία της ποτέ δεν πέταξε πραγματικά. Ενώ η ανάπτυξη της Αμερικής συνεχώς εκπλήσσει, της Ευρώπης ήταν άθλια, σύμφωνα με τον Economist.

Ευρώπη: Η οικονομία της «ξυπνά» από το λήθαργο της στασιμότητας, αλλά τώρα είναι τα δύσκολα

Αν εξαιρέσουμε την Ιρλανδία, όπου τα στατιστικά στοιχεία στρεβλώνονται από τις πολυεθνικές εταιρείες που ελαχιστοποιούν τη φορολογία, το ΑΕΠ της ΕΕ έχει αυξηθεί κατά περίπου 3% από το 2019, σε σύγκριση με αύξηση 9% στην Αμερική.

Bελτίωση

Ωστόσο, οι προοπτικές της Ευρώπης αναμφίβολα βελτιώνονται. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 15 Μαΐου δείχνουν ότι η ευρωζώνη αναπτύχθηκε κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους έναντι του προηγούμενου τριμήνου. Αυτή ήταν η πρώτη σημαντική ανάπτυξη σε έξι συνεχόμενα τρίμηνα και αρκετή για να βγει το νομισματικό μπλοκ από την ύφεση. Την ίδια ημέρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναβάθμισε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της ΕΕ. «Πιστεύουμε ότι έχουμε κάνει στροφή», επευφημούσε ένας επίτροπος.

Ο πληθωρισμός έχει επίσης ανατραπεί. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 17 Μαΐου δείχνουν ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών στην ευρωζώνη παρέμεινε σταθερός στο 2,4% τον Απρίλιο, μόλις ένα μικρό ποσοστό πάνω από τον στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος δεν περιλαμβάνει τις ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, μειώθηκε από 2,9% σε 2,7%, πράγμα που σημαίνει ότι ο αποπληθωρισμός οφείλεται σε κάτι περισσότερο από την κατάρρευση των τιμών του φυσικού αερίου, οι οποίες έχουν μειωθεί περίπου στο ένα τέταρτο του επιπέδου στο οποίο έφθασαν το 2022.

Είναι ενθαρρυντικό ότι αυτό επιτεύχθηκε χωρίς επιπλέον ανεργία. Το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ ήταν 6,1% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, λίγο πάνω από το χαμηλότερο επίπεδο από την αλλαγή της χιλιετίας.

Ο νότος ξεπερνά τον βορρά

Ο νότος της Ευρώπης -παραδοσιακά ο ουραγός της- έχει αναπτυχθεί ταχύτερα από τον βορρά, με την Ιταλία να ξεπερνά τόσο τη Γαλλία όσο και τη Γερμανία. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ, το οποίο ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας covid-19, αλλά εξακολουθεί να αντλεί κεφάλαια. Η νότια Ευρώπη επίσης «τα πάει καλύτερα όταν ο πληθωρισμός είναι λίγο υψηλότερος», σημειώνει ο Claus Vistesen της Pantheon Macroeconomics, μιας συμβουλευτικής εταιρείας, καθώς οι αυξανόμενες τιμές καθιστούν τα χρέη πιο υποφερτά. Εν τω μεταξύ, η βόρεια Ευρώπη υπέφερε περισσότερο από τις υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τα επιτόκια

Με τον πληθωρισμό λιγότερο σοβαρό πρόβλημα, η νομισματική πολιτική μπορεί τώρα να στηρίξει την ανάκαμψη της Ευρώπης. Μια χούφτα από τις κεντρικές τράπεζες της ηπείρου έχουν ήδη μειώσει τα επιτόκια. Η Ουγγαρία, η οποία άρχισε να τα αυξάνει νωρίτερα από τις περισσότερες χώρες, τα έχει πλέον μειώσει οκτώ φορές. Στην Τσεχική Δημοκρατία τα ποσοστά μειώθηκαν στο 5,25% από 7% τον Δεκέμβριο. Η σουηδική Riksbank, καμπάνα για την ΕΚΤ, έκοψε για πρώτη φορά στις 8 Μαΐου. Οι αγορές αναμένουν ότι η ΕΚΤ θα μειώσει το επιτόκιο πολιτικής της τρεις φορές φέτος, αρχής γενομένης από τις 5 Ιουνίου. Αντίθετα, αναμένουν ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα μειώσει μόνο μία φορά.

Εκτόξευση στην πώληση χρέους σε ευρώ

Οι εταιρείες εκμεταλλεύονται αυτή τη διατλαντική απόκλιση. Οι πωλήσεις ομολόγων «αντίστροφων Γιάνκηδων», όπως είναι γνωστό το χρέος σε ευρώ που πωλείται από Αμερικανούς εκδότες, έχουν εκτοξευθεί. Σύμφωνα με την Bank of America, εάν η τάση των πρώτων τεσσάρων μηνών του 2024 συνεχιστεί για το υπόλοιπο του έτους, οι πωλήσεις αυτού του χρέους θα μπορούσαν να επισκιάσουν τα 88 δισ. δολάρια που παρατηρήθηκαν το 2019, όταν τα αρνητικά επιτόκια στην Ευρώπη έρχονται σε έντονη αντίθεση με την κορύφωση του 2,5% στην Αμερική μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση.

Πολλά από αυτά τα ομόλογα – που εκδίδονται με πενταετή διάρκεια ζωής – πρέπει τώρα επίσης να αναχρηματοδοτηθούν. Το χρέος χρησιμοποιείται κυρίως για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών δραστηριοτήτων των αμερικανικών επιχειρήσεων.

Η μάχη της παραγωγικότητας

Μια πραγματική οικονομική απογείωση θα απαιτούσε υψηλότερη παραγωγικότητα και πραγματικές επενδύσεις. Μεγάλο μέρος της ανάκαμψης έχει προέλθει μέχρι στιγμής από την εγχώρια ζήτηση: οι Ευρωπαίοι έχουν απασχόληση και οι χαμηλότερες τιμές της ενέργειας έχουν αυξήσει την αγοραστική τους δύναμη. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η παραγωγικότητα, όπως μετράται από το ΑΕΠ ανά εργαζόμενο, έχει μειωθεί από το 2022.

Αν οι εργαζόμενοι δεν γίνουν πιο αποτελεσματικοί, η Ευρώπη κατά πάσα πιθανότητα θα μείνει ακόμη πιο πίσω από την Αμερική. Πράγματι, το ΔΝΤ προβλέπει ότι το ευρωπαϊκό κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα μειωθεί από 68% του αμερικανικού το 2019 σε 66% έως το 2029. Η ήπειρος έχει αναδυθεί από την κατήφεια των τελευταίων ετών. Τώρα απομένει να πετύχει το δύσκολο μέρος της αποστολής.