East Med Gas Forum: Τα projects που «ξεκλειδώνουν» την πράσινη μετάβαση

Την σύσφιξη των ενεργειακών τους δεσμών μέσω φυσικού αερίου, υδρογόνου και… διοξειδίου του άνθρακα (CO2) επιδιώκουν οι χώρες της Νοτιοανατολικής Μεσογείου την ώρα που η πράσινη μετάβαση έρχεται όλο και πιο κοντά, σύμφωνα με όσα ανέφεραν οι συμμετέχοντες στο «East Mediterranean Gas Forum» (οι χώρες που απαρτίζουν το EMGF είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Γαλλία και η Ιταλία, ενώ την ιδιότητα του παρατηρητή έχουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ), το οποίο διεξήχθη στην Αθήνα.

Η Ελλάδα, εκμεταλλευόμενη την κομβική γεωστρατηγική της θέση τοποθετείται στο κέντρο του ενεργειακού παιχνιδιού εξετάζοντας συνέργειες και συμμαχίες με τις χώρες της «γειτονιάς» της με την αποθήκευση CO2, τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και το υδρογόνο να ανοίγουν… επενδυτικά μονοπάτια.

Τέλη 2025 με αρχές 2026 οι πρώτες γεωτρήσεις για υδρογονάνθρακες

Μέχρι το 2026 αρχίζει… το σκάψιμο για υδρογονάνθρακες

Ταυτόχρονα, η χώρα μας τελεί εν αναμονή επενδυτικών αποφάσεων, όπως προέκυψε και από τα όσα ειπώθηκαν στο EMGF, από τις εταιρείες στις οποίες έχουν ανατεθεί οι έρευνες για πιθανά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, με το 2025 να ξεκαθαρίζει το τοπίο για το αν τελικά αξίζει τον κόπο να μπουν γεωτρύπανα σε Κρήτη και Ιόνιο.

Οι ενεργειακοί όμιλοι τηρούν προσεκτική στάση μέχρι να έχουν στα χέρια τους τα κατάλληλα δεδομένα που θα… ενεργοποιήσουν τα γεωτρύπανα.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, ανέφερε στο φόρουμ πως μέχρι το 2026 θα ξεκινήσουν οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις στην Ελλάδα, θέτοντας μία άτυπη… προθεσμία στις εταιρείες οι οποίες ωστόσο θα βγάλουν γεωτρύπανα εφόσον το εγχείρημα κριθεί οικονομικά βιώσιμο.

Υπενθυμίζεται ότι το μπλοκ 2, βορειοδυτικά της Κέρκυρας, έχει παραχωρηθεί στην Energean και την Helleniq Energy, ενώ τα μπλοκ του Ιονίου και του Κυπαρισσιακού Κόλπου στην Helleniq Energy.

Δυτικά και Νοτιοδυτικά της Κρήτης το μπλοκ έχει παραχωρηθεί σε ExxonMobil και Helleniq Energy.

Το φυσικό αέριο «ενεργοποιεί» την πράσινη μετάβαση

Η δέσμευση και υποχρέωση της Ευρώπης για μηδενικές εκπομπές ρύπων μέχρι το 2050 «σπρώχνει» τόσο τις χώρες με πλούτο υδρογονανθράκων όσο και τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο να επανεξετάσουν τα μελλοντικά τους προγράμματα, σε μία όσο το δυνατόν πιο «πράσινη» βάση.

Σε κάθε περίπτωση, η απανθρακοποίηση περνάει μέσα από τα ορυκτά καύσιμα, με το φυσικό αέριο να ανοίγει τον δρόμο για την πράσινη μετάβαση.
Πρόσφατα η Energean ανακάλυψε νέο κοίτασμα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Αίγυπτο.

Η αρχική εκτίμηση είναι ότι η νέα ανακάλυψη περιέχει 87-129 δισεκ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου και προβλέπεται να τεθεί στην παραγωγή στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του έτους.

Το τρίγωνο της ηλεκτρικής διασύνδεσης

Στο νέο ενεργειακό παζλ που σχηματίζεται, αν και λείπουν ακόμα αρκετά κομμάτια, βαρύνουσας σημασίας είναι ο ρόλος της Ελλάδας με το project Great Sea Interconnector του ΑΔΜΗΕ, που αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, να κατέχει περίοπτη θέση στους σχεδιασμούς.

Την βούληση της κυπριακής κυβέρνησης να συμμετάσχει στο project «Great Sea Interconnector» αφού όμως πρώτα αξιολογήσει την οικονομική βιωσιμότητα του έργου, εξέφρασε ο Μάριος Παναγίδης, Γενικός Διευθυντής στο Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κύπρου.

«Καύσιμο – γέφυρα»

« Αίγυπτος, Κύπρος και Ισραήλ θα ωφεληθούν από την ενεργειακή συνεργασία με την Ελλάδα, οι χώρες της Μεσογείου πρέπει να συνεργαστούν στενά στο ενεργειακό πεδίο. Η Ελλάδα παίζει καίριο ρόλο στην ευρύτερη περιοχή», επεσήμανε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, που εστίασε στο φυσικό αέριο το οποίο είναι ένα «καύσιμο – γέφυρα» για την πράσινη μετάβαση και όχι ο στόχος της πράσινης μετάβασης.

Αποτελεσματικότητα

«Η κλιματική κρίση δημιουργεί τεράστια πίεση σε όλες τις χώρες, όλα κράτη καλούνται να εφαρμόσουν αποτελεσματικές κλιματικές πολιτικές, το φυσικό αέριο έχει ρόλο – κλειδί, το ίδιο και η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Όλα αυτά δημιουργούν σημαντικές ευκαιρίες για τα κράτη και τις εταιρείες ενέργειας, πρέπει να εστιάσουμε στην αποτελεσματικότητα των πολιτικών οι οποίες πρέπει να είναι και οικονομικά αποδοτικές, χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες», τόνισε.

Αποθήκευση CO2 στον Πρίνο

Παράλληλα, η ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κερδίζει έδαφος.

Οι τεχνολογίες δέσμευσης, αξιοποίησης και αποθήκευσης άνθρακα αφορούν τη δέσμευση του CO2 από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή τις μονάδες παραγωγής ενέργειας όπου εκπέμπεται, τη συμπίεσή του και τη μεταφορά του σε φυσικούς γεωλογικούς σχηματισμούς της χώρας, κατάλληλους για αποθήκευση. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες με την αποθήκευση CO2 θα γλιτώσουν σημαντικά ποσά που πληρώνουν για να αγοράζουν δικαιώματα ρύπων.

Ο σχεδιασμός της Energean περιλαμβάνει την κατασκευή αποθήκης σε εξαντλημένο κοίτασμα του Πρίνου, με δυναμικότητα απορρόφησης 2,5 με 3 εκατ. τόνων CO2 κατ’ έτος σε πλήρη λειτουργία. Η πρώτη φάση, για δυναμικότητα περίπου 1 εκατ. τόνων ετησίως αναμένεται να ξεκινήσει το 2026, με σταδιακή εισπίεση του CO2 ενώ η Β’ Φάση (έως 3 εκατ. τόνοι) θα ακολουθήσει το 2028.

Ο προϋπολογισμός του έργου είναι άνω του 1,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 600 εκατ. ευρώ αφορούν το τμήμα του ΔΕΣΦΑ και τα υπόλοιπα της Energean. Με 150 εκατ. ευρώ θα συμβάλλει και το Ταμείο Ανάκαμψης.

«Το προσπαθούμε σκληρά»

«Ελπίζουμε να έχουμε εξασφαλίσει τις απαραίτητες άδειες μέχρι το τέλος του χρόνου για να προχωρήσει το έργο και τα απαραίτητα market tests που θα δείξουν και την οικονομική του βιωσιμότητα, υπάρχει μεγάλη γραφειοκρατία και από την Κομισιόν, το προσπαθούμε σκληρά όμως», επεσήμανε η Διευθύνουσα Σύμβουλος και Country Manager της Energean στην Ελλάδα, Κατερίνα Σάρδη η οποία ανέφερε πως η εταιρεία εξετάζει και άλλες τοποθεσίες, σε Κροατία και Αίγυπτο, για έργα αποθήκευσης CO2.

Και Αίγυπτος στον ορίζοντα

Την υποστήριξή του στο εγχείρημα του Πρίνου εξέφρασε και ο Αριστοφάνης Στεφάτος, διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Ενεργειακής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων ( ΕΔΕΥΕΠ).

«Η Αίγυπτος έχει τεχνογνωσία στην αποθήκευση CO2, η Ελλάδα εξετάζει όλες τις διαθέσιμες επιλογές που έχει στην διάθεσή της, πρέπει όμως να υπάρξει και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο από πλευράς ΕΕ», επεσήμανε η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου.

«Η μπάλα στις εταιρείες για τα κοιτάσματα αερίου»
Για τις εν εξελίξει έρευνες για κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ελλάδα, υποστήριξε πως «η μπάλα πλέον βρίσκεται στο γήπεδο των εταιρειών, αναμένουμε εντός του 2025 να λάβουν την τελική επενδυτική τους απόφαση για το αν θα προχωρήσουν σε εξορύξεις».

Το αγκάθι των ΑΠΕ και το τέλος των επιδοτήσεων

Ο κ. Σκυλακάκης έθεσε και το νέο πλαίσιο λειτουργίας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για να μπορεί να τις «σηκώσει» το δίκτυο.
«Πρέπει να διασφαλίσουμε πως η ραγδαία ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα συνεχίσει να γίνεται με ισορροπία, αυτή την στιγμή χάνεται ενέργεια που δεν μπορεί να απορροφήσει το ηλεκτρικό δίκτυο, το μοντέλο που ακολουθούμε θα αλλάξει. Οι επιδοτήσεις τελειώνουν ενώ θα δοθεί έμφαση στην αποθήκευση ενέργειας για να διασφαλίσουμε την λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα του συστήματος μέσα σε μία νέα πραγματικότητα», υποστήριξε.

Αξίζει να σημειωθεί πως τον Απρίλιο οι ΑΠΕ (μαζί με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά) κάλυψαν πάνω από το 63 % της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας.

«Θεωρώ πως η μεγαλύτερη πρόκληση για την πράσινη μετάβαση είναι η διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας, οι τεχνολογίες αποθήκευσης CO2 θα βοηθήσουν σημαντικά σε αυτή την κατεύθυνση», σημείωσε ο κ. Στεφάτος, εκφράζοντας την αισιοδοξία του για εύρεση αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ελλάδα.

Το υδρογόνο

Στην ενεργειακή σκακιέρα με αξιώσεις μπαίνει και το υδρογόνο. «Οι χώρες της Ανατ. Μεσογείου χρειάζεται να καταστρώσουν μία συγκροτημένη στρατηγική για να παράγουν μπλε και πράσινο υδρογόνου και να καταστούν στην συνέχεια μέσω των κατάλληλων διασυνδέσεων εξαγωγείς υδρογόνου στις χώρες της ΕΕ», επεσήμανε ο project manager για το υδρογόνο στην ΕΔΕΥΕΠ, Ισμαήλ Ισμαήλ, ο οποίος έκανε ιδιαίτερη μνεία και στις συνέργειες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με την Σαουδική Αραβία.

Από την πλευρά τους, η Κλεοπάτρα Αβραάμ, Strategic Planning Senior Manager του ΔΕΣΦΑ και η Βασιλική Σταματοπούλου, Επικεφαλής Στρατηγικής της ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων, έδωσαν το στίγμα της επενδυτικής τους στρατηγικής, βάζοντας στόχο η Ελλάδα να μετατραπεί σε εξαγωγέα υδρογόνου.