Ένα στα δύο αυτοκίνητα που πουλήθηκαν το 2023 ήταν SUV

Τα στοιχεία που έδωσαν στη δημοσιότητα ερευνητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ) είναι αποκαλυπτικά: περισσότερα από τα μισά αυτοκίνητα που πουλήθηκαν παγκοσμίως την χρονιά που πέρασε ήταν SUV.

Μιλάμε για τα λεγόμενα «οχήματα ελεύθερου χρόνου», τα «υπερυψωμένα τζιποειδή», που δίνουν μια αίσθηση υπεροχής και ασφάλειας στον οδηγό και τους επιβάτες, αλλά με υψηλό περιβαλλοντικό κόστος που έχει να κάνει όχι μόνο με την χρήση (κατανάλωση καυσίμου) αλλά και με την κατασκευή τους.

Ποιο χρώμα αυτοκινήτου θα απαγορευτεί στην ΕΕ

Γι’ αυτό και η ΙΕΑ επισημαίνει ότι τα SUV εξελίσσονται πλέον σε μείζονα αιτία της κλιματικής κρίσης.

Η ΙΕΑ είναι ένας ανεξάρτητος διακυβερνητικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1974 (την επόμενη χρονιά μετά το ξέσπασμα της πρώτης ενεργειακής κρίσης δηλαδή) και παρέχει συστάσεις πολιτικής, αναλύσεις και δεδομένα για τον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα.

Η ΙΕΑ έχει 31 χώρες-μέλη και 13 συνδεδεμένες χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 75% της παγκόσμιας ενεργειακής ζήτησης. Η ανάλυση της ΙΕΑ βασίζεται στο ότι ως βαρύτερα και ογκωδέστερα τα SUV απαιτούν περισσότερη ενέργεια για να κινηθούν. Άρα εκπέμπουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όσο τα κοινά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσεως.

Ο πέμπτος ρυπαντής

Οι Λάουρα Κότσι και Απόστολος Πετρόπουλος, που υπογράφουν την έρευνα της ΙΕΑ, θεωρούν ότι τα SUV συνέβαλαν κατά πολύ στην αύξηση κατά 20% των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα, που παρατηρήθηκε το 2023. «Αν τα SUV ήταν χώρα, θα επρόκειτο για τον πέμπτο μεγαλύτερο ρυπαντή με CO2 στον πλανήτη, μεγαλύτερο από την Ιαπωνία και τη Γερμανία», αναφέρεται στην έκθεση.

«Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή γίνονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο βίαια και καταστροφικά, και απαιτούν να μειωθούν επειγόντως οι εκπομπές ρύπων. Όμως οι ρύποι από τον κλάδο των μεταφορών αυξάνονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια, αν εξαιρέσει κανείς τα χρόνια της πανδημίας Covid. Οι πωλήσεις SUV συγκεκριμένα αυξήθηκαν κατά 15% το 2023, ενώ οι πωλήσεις συμβατικών αυτοκινήτων αυξήθηκαν μόνο κατά 3%», σημειώνουν οι επιστήμονες ερευνητές.

Όλο και μεγαλύτερα

«Οι αυτοκινητοβιομηχανίες ακολουθούν μία και μόνο κατεύθυνση: κατασκευάζουν όλο και μεγαλύτερα, όλο και βαρύτερα αυτοκίνητα. Κάθε χρόνο όλα τα επιβατικά μοντέλα, κάθε κατηγορίας, μεγεθύνονται για να καταλήξουν κάποια μέρα σε λεωφορεία και φορτηγά. Η Ευρώπη θα ακολουθήσει το παράδειγμα της Βόρειας Αμερικής εκτός κι αν οι νομοθέτες επέμβουν για να θέσουν όρια και να επιβάλουν φόρους και τέλη στάθμευσης αποθαρρυντικά για τα μεγάλα SUV», δήλωσε στη βρετανική «The Guardian» ο Τζέιμς Νιξ της δεξαμενής σκέψης Transport and Environment (T&E).

Είναι αλήθεια διακριτό δια γυμνού οφθαλμού ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες τουλάχιστον, όλα τα αυτοκίνητα μεγαλώνουν σε όγκο. Τα σούπερ-μίνι που είχαν μήκος πάνω-κάτω 3,80 μέτρα έχουν ξεπεράσει πλέον τα 4 μέτρα, αποκτώντας το μήκος που είχαν παλαιότερα τα μικρομεσαία οικογενειακά, τα οποία επίσης «μεγάλωσαν» κατά 20 με 30 πόντους, ενώ ψήλωσαν επίσης. Η «διογκωτική» αυτή τάση επικρατεί παρά τις όλο και δυσκολότερες συνθήκες κυκλοφορίας και στάθμευσης στις πόλεις που επικρατούν.

Ηλεκτρικά SUV

Εδώ πάντως ευλόγως θα παρατηρούσε κάποιος ότι δεν υπάρχουν μόνο βενζινοκίνητα ή πετρελαιοκίνητα SUV, υπάρχουν και ηλεκτρικά, τα οποία μάλιστα κατέχουν το ένα πέμπτο της αγοράς (το 20% των καινούργιων SUV που κυκλοφόρησαν το 2023 ήταν ηλεκτρικά ή φορτιζόμενα υβριδικά).

Η ΙΕΑ, ωστόσο, αντιτείνει ότι τα μεγαλύτερα ηλεκτρικά χρειάζονται και μεγαλύτερες μπαταρίες για να κινηθούν, εντείνοντας τις πιέσεις για περισσότερες πρώτες ύλες για να κατασκευαστούν και απαιτώντας περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια για να καταναλώσουν και να κινηθούν.

Ο ηλεκτρισμός αυτός παράγεται ως επί το πλείστον από ρυπογόνες μονάδες παραγωγής με καύση υδρογονανθράκων – στην καλύτερη περίπτωση φυσικού αερίου. Σε πολλές χώρες της Ευρώπη παράγεται επίσης από πυρηνικά εργοστάσια που επίσης παράγουν απόβλητα – ίσως τα πιο επικίνδυνα για το περιβάλλον, ως μη διασπώμενα.

Status symbols

Γιατί όμως οι κατασκευαστές ακολουθούν αυτό το δρόμο; «Τα SUV είναι ελκυστικά διότι θεωρούνται ως στοιχεία κοινωνικής καταξίωσης. Οι κατασκευαστές τα διαφημίζουν ενισχύοντας την ιδέα αυτή διότι κερδίζουν περισσότερο, ενώ ισχυρίζονται ότι είναι και πιο άνετα για τους επιβάτες. Όμως πέραν της κατανάλωσης, είναι πιο επικίνδυνα για τους πεζούς που θα βρεθούν στο δρόμο τους, διότι έχουν υψηλότερη επιφάνεια μπροστά, ενώ όταν σταθμεύουν στις πόλεις καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο από τα κανονικά αυτοκίνητα», εξηγεί η ΙΕΑ.

«Η τάση για όλο και βαρύτερα και λιγότερο αποτελεσματικά από ενεργειακής απόψεως αυτοκίνητα, όπως είναι τα SUV, έχει εν πολλοίς ακυρώσει την περιβαλλοντική πρόοδο που έχει πετύχει τις τελευταίες δεκαετίες ο πλανήτης», σημειώνουν οι αναλυτές Λάουρα Κότσι και Απόστολος Πετρόπουλος.

Και εξηγούν ότι το 2023 κυκλοφορούσαν παγκοσμίως περισσότερα από 360 εκατομμύρια SUV στους δρόμους (ελάχιστα και εκτός δρόμου, όπου μπορούν επίσης να κινηθούν), εκπέμποντας 1 δισ. τόνους διοξείδιο του άνθρακα. Πρόκειται για ρύπους αυξημένους κατά 10% συγκριτικά με το 2022, μια χρονιά που σημειωτέον ότι ήταν η πρώτη μετά τους πανδημικούς περιορισμούς και ως εκ τούτου η λαχτάρα για μετακινήσεις ήταν πολύ μεγάλη.

Δεινόσαυροι

Η κατανάλωση υδρογονανθράκων αυξήθηκε κατά 600.000 βαρέλια ημερησίως το 2023, ποσότητα που αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο και πλέον της παγκόσμιας πετρελαϊκής ζήτησης, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΙΕΑ.

Τα SUV ζυγίζουν 200 με 300 κιλά περισσότερα από τα μεσαίου μεγέθους οικογενειακά και εκπέμπουν περίπου 20% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.

Στις πλούσιες χώρες σχεδόν 20 εκατ. καινούργια SUV πουλήθηκαν το 2023, κατακτώντας για πρώτη φορά μερίδιο αγοράς άνω του 50%. Συνολικά σε όλες τις χώρες του κόσμου το μερίδιο των SUV ήταν πέρυσι 48%. Αν συνυπολογίσει κανείς όλα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στον πλανήτη, παλαιά και καινούργια, ένα στα τέσσερα είναι SUV, σύμφωνα με την ΙΕΑ.

Στοχοποίηση

«Η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην ηλεκτρική ενέργεια είναι κομβική για την επίτευξη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων που έχουν βάλει οι κυβερνήσεις. Αλλά εξίσου πρωταρχική για ένα βιώσιμο μέλλον είναι και η μείωση των πρώτων υλών που χρησιμοποιούμε για την παραγωγή αυτοκινήτων», παρατηρούν οι Κότσι και Πετρόπουλος.

«Κάποιες χώρες, όπως η Γαλλία, η Νορβηγία και η Ιρλανδία έχουν λάβει μέτρα για να περιορίσουν τη ζήτηση για SUV», σημειώνει η «Guardian», αναφέροντας ως παράδειγμα τον τριπλασιασμό των τελών στάθμευσης για τα μεγάλα οχήματα από το Δήμο του Παρισιού. Λέγεται ότι «το πιο πράσινο μίλι για ένα αυτοκίνητο είναι εκείνο που τελικά δεν έτρεξε».

Ε, να το αφήνεις παρκαρισμένο για να μετακινηθείς με ποδήλατο ή με το Μετρό, όπως κάνουν πολλοί Παριζιάνοι, και να πληρώνεις τριπλάσια τέλη στάθμευσης, «δεν λέει».
Χώρια που στη Γαλλία, όπως και σε πολλές χώρες της Βόρειας Ευρώπης, τα SUV έχουν στοχοποιηθεί από τους ακτιβιστές με αποτέλεσμα να εξαπλώνεται μια «μόδα» που ξεκίνησε εδώ και πάνω από μια δεκαετία στη Σουηδία: να βγαίνουν τα βράδια «ομάδες κρούσης» που ξεφουσκώνουν τα λάστιχα από αυτοκίνητα «απαράδεκτα ογκώδη και βαριά» για ΙΧ.