Τεχνητή νοημοσύνη: Πόσο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η ΑΙ – Ρύθμιση, νομικό πλαίσιο και προοπτικές

Μια ομάδα νυν και πρώην εργαζομένων σε εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των υποστηριζόμενων από τη Microsoft, OpenAI και από την Alphabet, DeepMind εξέφρασε την Τρίτη ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους που ενέχει η συγκεκριμένη αναδυόμενη τεχνολογία.

Πιο συγκεκριμένα, μια ανοιχτή επιστολή από μια ομάδα 11 νυν και πρώην υπαλλήλων της OpenAI και ενός νυν και ενός ακόμη πρώην υπαλλήλου της Google DeepMind ανέφερε ότι τα οικονομικά κίνητρα των εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης εμποδίζουν την αποτελεσματική εποπτεία.

Η σωστή εποπτεία για την ΑΙ

Επιπλέον, η επιστολή προειδοποιεί για κινδύνους από την μη ελεγχόμενη τεχνητή νοημοσύνη, που κυμαίνονται από τη διάδοση παραπληροφόρησης έως την απώλεια ανεξάρτητων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης και την εμβάθυνση των υφιστάμενων ανισοτήτων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «ανθρώπινη εξαφάνιση».

Οι ερευνητές που υπογράφουν την επιστολή αναφέρουν επίσης παραδείγματα εργαλείων δημιουργίας εικόνων, που παράγουν φωτογραφίες παραπληροφόρησης, παρά τις πολιτικές ενάντια στη δημιουργία τέτοιου περιεχομένου.

O «νονός» της τεχνητής νοημοσύνης, Τζόφρι Χίντον

Οι ηχηρές ανησυχίες

Η επιστολή των πρώην και νυν στελεχών των εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης δεν θα πρέπει να μας ξενίζει. Τα… νερά είχε ταράξει πρώτος ο «νονός» της συγκεκριμένης τεχνολογίας, ο βρετανοκαναδός Τζόφρι Χίντον, που παραιτήθηκε από τη θέση του στην Google ώστε να μπορέσει να μιλήσει ελεύθερα για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, αφού συνειδητοποίησε ότι οι υπολογιστές θα μπορούσαν να καταστούν εξυπνότεροι από τους ανθρώπους πολύ νωρίτερα από ό,τι περίμενε ο ίδιος και άλλοι ειδικοί.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στους New York Times, ο Χίντον εξέφρασε την ανησυχία του για την ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να δημιουργεί πειστικές ψευδείς εικόνες και κείμενα, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι «δεν θα μπορούν πλέον να ξεχωρίζουν τι είναι αλήθεια».

«Πίστευα ότι αυτός ο κίνδυνος ήταν 30 με 50 χρόνια μακριά ή και περισσότερο» δήλωσε ο Χίντον. «Προφανώς, δεν το πιστεύω πια αυτό», είπε. Ο Χίντον, ο οποίος αναδείχθηκε νικητής του βραβείου Turing το 2018 για εννοιολογικές και μηχανολογικές ανακαλύψεις, συμπλήρωσε ότι έχει πλέον μετανιώσει για το έργο της ζωής του, δημιουργώντας πραγματικό σοκ στον κόσμο της τεχνολογίας.

Πάντως, ο Χίντον είχε σημάνει τον κώδωνα του κινδύνου ακόμα και πριν αποχωρήσει από την Google. Σε συνέντευξή του στο CBS News, τον Μάρτιο του 2023, ο Χίντον ρωτήθηκε ποιες πιστεύει ότι είναι «οι πιθανότητες να εξαφανίσει η τεχνητή νοημοσύνη την ανθρωπότητα». Η απάντησή του λιτή και επίσης σοκαριστική: «Δεν είναι αδιανόητο. Μόνο αυτό θα πω».

Επιφυλακτικός, αλλά και υπέρμαχος της υπεύθυνης ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης εμφανιζόταν περίπου το ίδιο διάστημα ο διευθύνων σύμβουλος των Alphabet και Google, Σουντάρ Πιτσάι, με άρθρο του στους Financial Times. «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι η πιο βαθιά τεχνολογία πάνω στην οποία εργάζεται η ανθρωπότητα σήμερα. Θα αγγίξει κάθε κλάδο και πτυχή της ζωής. Δεδομένων αυτών των τόσο σημαντικών θεμάτων που διακυβεύονται, όσο περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται για την προώθηση της επιστήμης της τεχνητής νοημοσύνης, τόσο το καλύτερο όσον αφορά την επέκταση των ευκαιριών για τις κοινότητες παντού», σημείωνε στο άρθρο του.

O ιδιοκτήτης των Tesla, X και SpaceX, Ίλον Μασκ

Ο Ίλον Μασκ, ο οποίος αρχικά εμφανιζόταν σφοδρός πολέμιος της τεχνητής νοημοσύνης, φέτος θεωρεί ότι η ικανότητα των νέων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης θα ξεπεράσει την ανθρώπινη νοημοσύνη μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, εφόσον η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και υλικού μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της ολοένα και πιο ισχυρής τεχνολογίας.

«Η εικασία μου είναι ότι θα έχουμε τεχνητή νοημοσύνη που είναι πιο έξυπνη από οποιονδήποτε άνθρωπο πιθανότατα γύρω στο τέλος του επόμενου έτους», είπε ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, ο οποίος διευθύνει τις Tesla, X και SpaceX. Μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης πιθανότατα θα ξεπεράσουν αυτές όλων των ανθρώπων, προέβλεψε ο Μασκ.

Ο Μασκ είναι αισιόδοξος όσον αφορά την ανάπτυξη της λεγόμενης δημιουργικής γενικής νοημοσύνης, εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης τόσο ισχυρά που μπορούν να νικήσουν τα πιο ικανά άτομα σε οποιονδήποτε τομέα. Πέρυσι, προέβλεψε ότι το «πλήρες» AGI θα είχε επιτευχθεί μέχρι το 2029.

Ο Ντέμης Χασαμπής, ο συνιδρυτής της DeepMind της Google, προέβλεψε νωρίτερα φέτος ότι το AGI θα μπορούσε να επιτευχθεί μέχρι το 2030.

O Δρ. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, Πρόεδρος στην Εθνική Επιτροπή για την Τεχνητή Νοημοσύνη

Συζήτηση και επί… ελληνικού εδάφους

Περίπου ένα χρόνο μετά την παραίτηση Χίντον, τον Μάιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε νόμο με στόχο την εναρμόνιση των κανόνων για την τεχνητή νοημοσύνη, τη λεγόμενη Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act). Η νέα νομοθεσία ακολουθεί μια προσέγγιση «με βάση τον κίνδυνο», που σημαίνει ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στην κοινωνία, τόσο αυστηρότεροι θα γίνονται οι κανόνες.

Είναι ο πρώτος του είδους του στον κόσμο και μπορεί να θέσει ένα παγκόσμιο πρότυπο για τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης. Ο νέος νόμος αποσκοπεί στην προώθηση της ανάπτυξης και της υιοθέτησης ασφαλών και αξιόπιστων συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της ΕΕ τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δημόσιους φορείς.

Σε αυτό το νομοθετικό πλαίσιο αναφέρθηκε και η κα. Δέσποινα Σπανού, διευθύντρια του γραφείου του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτη Σχοινά, η οποία συμμετείχε σε εκδήλωση του ΣΕΒ με θέμα «Άνθρωποι και Επιχειρήσεις στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης». Η κα. Σπανού τόνισε ότι «στόχος είναι να καθοριστούν οι κανόνες για το πώς θα χρησιμοποιήσουμε την AI, τόσο σε επίπεδο παραγωγής και οικονομίας όσο και σε επίπεδο πολιτικής».

Σημείωσε επίσης ότι η AI Act διαχωρίζει τους κινδύνους των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σε τέσσερα επίπεδα, ενώ ο εν λόγω ευρωπαϊκός νόμος θα τεθεί σε ισχύ σε δύο χρόνια από σήμερα.

Από την πλευρά του ο κ. Μάρκος Βερέμης, πρόεδρος της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ, για το θέμα της ρύθμισης της τεχνητής νοημοσύνης, είπε ότι «η ΕΕ δεν μπορεί να φτιάξει οπότε… ρυθμίζει» θέλοντας να επισημάνει ότι προτεραιότητα θα έπρεπε να ήταν η γρήγορη επένδυση και ενσωμάτωση της νέας τεχνολογίας στην παραγωγικής διαδικασία. Παρόλα αυτά ο κ. Βερέμης σημείωσε ότι κάποιες ρυθμίσεις είναι σωστές, για να καταλήξει ότι «πρέπει η ρύθμιση να αντισταθμιστεί από μια παραγωγική λογική».

Ωστόσο, ο Δρ. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, Πρόεδρος στην Εθνική Επιτροπή για την Τεχνητή Νοημοσύνη, που συμμετείχε στην ίδια εκδήλωση του ΣΕΒ, είπε για το νομικό πλαίσιο που δημιουργείται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης ότι «καλό είναι να υπάρχει ένα πλαίσιο που θα βάζει τα όρια, πρέπει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί η ΑΙ».

Σημείωσε δε ότι πρόκειται για «τεχνολογία χωρίς εγγύηση ποιότητας» τονίζοντας ότι εφαρμογές υψηλού ρίσκου (όπως π.χ. οι ιατρικές εφαρμογές) θα πρέπει να έχουν αυστηρή ρύθμιση, ενώ η εφαρμογή της AI θα πρέπει να διέπεται από ηθικούς κανόνες. Κατέληξε, τέλος, στη διαπίστωση ότι το νομικό πλαίσιο της ΕΕ βάζει τα όρια και μένει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί, ενώ επισήμανε ότι «χρειάζεται ένα πλαίσιο».

O διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, Σαμ Άλτμαν

Οι προοπτικές από την AI

Μέσα σε όλα αυτά, σύμφωνα με εκτίμηση του ΟΟΣΑ στην τελευταία έκθεσή του για την ψηφιακή οικονομία (Digital Economy Outlook) προβλέπεται ότι η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη θα επιφέρει αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 7% σε μια δεκαετία.

Κάποιες έρευνες εκτιμούν ότι η παγκόσμια αγορά της ΑΙ – που περιλαμβάνει το hardware, το software και τις υπηρεσίες – θα αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό 18,6% μεταξύ του 2022 και του 2026, με το μέγεθός της να φθάνει τα 900 δισ. δολάρια το έτος αυτό, ενώ άλλες εκτιμούν ότι θα ξεπεράσει τα 1,5 τρισ. δολάρια το 2030.

Οι παγκόσμιες επενδύσεις venture capital σε νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups) τεχνητής νοημοσύνης υπερτριπλασιάστηκαν από το 2015 έως το 2023, φτάνοντας σε σχεδόν 98 δισ. δολάρια από 31 δισ. δολάρια, ενώ κορυφώθηκαν το 2021, όταν έφτασαν στα 213 δισ. δολάρια με αύξηση 2,3 φορές σε σχέση με το 2020. Το μεγαλύτερο μέρος από τα κεφάλαια αυτά κατευθύνθηκε προς επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης στις ΗΠΑ και την Κίνα.