Τζέφρι Πάιατ: ΗΠΑ και Ελλάδα εστιάζουν στις διασυνδέσεις ενέργειας

Μήνυμα πως ο ελληνικός ενεργειακός τομέας είναι γεμάτος ευκαιρίες στέλνει ο αρμόδιος για θέματα ενεργειακών πόρων υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ, τονίζοντας πως η θέση της Ελλάδας στον νέο ενεργειακό χάρτη είναι απολύτως κομβική.

Παράλληλα, με φόντο τη γεωπολιτική αβεβαιότητα, ο αμερικανός αξιωματούχος επισημαίνει στα «ΝΕΑ» – στο πλαίσιο του συνεδρίου του Economist «Fifth New York – Eastern Mediterranean Business Summit» – πως ο πλανήτης αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και ως εκ τούτου είναι ζωτικής σημασίας οι προσπάθειες για την ενεργειακή απεξάρτηση των δυτικών χωρών από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Πώς βλέπετε τη συνεργασία με την Ελλάδα στον ενεργειακό τομέα; Πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος των ελληνικών ενεργειακών επενδύσεων για την περιοχή;

Ο βάναυσος πόλεμος του Πούτιν κατά της Ουκρανίας έχει μεταμορφώσει τον ενεργειακό χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και η Ελλάδα βρίσκεται σε αυτό το σταυροδρόμι – ένα σημείο που ενισχύθηκε με τη θαρραλέα επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη τον Μάρτιο στην Οδησσό.

Με τη λειτουργία του FSRU της Αλεξανδρούπολης – χρησιμοποιώντας LNG των ΗΠΑ ως δοκιμαστικό φορτίο – η χωρητικότητα εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ελλάδας ουσιαστικά διπλασιάστηκε εν μια νυκτί. Η ελληνική δυναμικότητα εισαγωγής και επαναεριοποίησης LNG παραμένει απολύτως ζωτικής σημασίας για την περιοχή και αποτελεί τη βάση για το επόμενο οραματικό έργο στην ενεργειακή ανάπτυξη της περιοχής – τον Κάθετο Διάδρομο. Χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα υποδομή από την Ελλάδα μέχρι την Ουκρανία, ο Κάθετος Διάδρομος θα επιτρέψει στο LNG που εισάγεται μέσω Ελλάδας να γεμίσει τις τεράστιες δεξαμενές αποθήκευσης στην Ουκρανία, παρέχοντας μια νέα πηγή φυσικού αερίου για την Κεντρική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια και συμβάλλοντας στη μείωση της αστάθειας των τιμών στην πορεία. Θα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τις κινήσεις της ΕΕ να αποσυνδεθεί πλήρως από το ρωσικό αέριο έως το 2027.

Ταυτόχρονα, η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως ηγέτης στις προσπάθειες για την ευρωπαϊκή ενεργειακή μετάβαση και η Κομισιόν αναφέρει τακτικά τη χώρα ως μοντέλο ανάπτυξης των ΑΠΕ. Ενας βασικός τομέας στον οποίο εστιάζουν οι ΗΠΑ και η Ελλάδα θα είναι οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας που προσφέρουν την προοπτική μεγαλύτερης ευελιξίας, περισσότερων πηγών ενέργειας, περισσότερης καθαρής ενέργειας που εισέρχεται στο δίκτυο και πιο αξιόπιστης και οικονομικά προσιτής ενέργειας για τους καταναλωτές. Μεταξύ των άφθονων ΑΠΕ της Ελλάδας, το Αιγαίο κατατάσσεται ψηλά στην κατάταξη με μερικές από τις κορυφαίες σταθερές ταχύτητες ανέμου όλο τον χρόνο συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια είναι μια τεράστια ευκαιρία όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς η χώρα σας θέτει τα θεμέλια για να εξάγει καθαρή ενέργεια προς τον Βορρά.

Στο πλαίσιο αυτό, η δημιουργία μιας ασφαλούς, αξιόπιστης αλυσίδας εφοδιασμού με τις υπεράκτιες αιολικές επενδύσεις είναι κρίσιμης σημασίας για τον ευρωπαϊκό και αμερικανικό σχεδιασμό του τομέα ως πυλώνα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων.

Πώς επηρεάζει η σημερινή γεωπολιτική κρίση την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση;

Την τελευταία διετία, η ενεργειακή ασφάλεια και η ενεργειακή μετάβαση έχουν βρεθεί στο επίκεντρο πολλών διπλωματικών δεσμεύσεων. Ο πρόεδρος Μπάιντεν είπε ότι «η ενεργειακή ασφάλεια είναι εθνική ασφάλεια», ενώ η κλιματική αλλαγή αποτελεί προτεραιότητα και εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής. Ο πλανήτης αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις ταυτόχρονα: ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας – συμπεριλαμβανομένων των εντεινόμενων στοχευμένων χτυπημάτων στον ενεργειακό τομέα της Ουκρανίας από τις 22 Μαρτίου – και η εργαλειοποίηση των ενεργειακών πόρων, η αστάθεια στη Μέση Ανατολή ως αποτέλεσμα του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, οι διακοπές σε βασικές ναυτιλιακές διαδρομές στην Ερυθρά Θάλασσα κ.ά.

Επιπρόσθετα, βρισκόμαστε σε κρίσιμο σημείο όσον αφορά την αποφυγή των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Γι’ αυτό είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι πρέπει να συνεργαστούμε για να διαμορφώσουμε ενεργειακά συστήματα που θα μπορούν να αντέξουν σε αυτού του είδους την αστάθεια, ενώ παράλληλα θα προστατεύονται από υπαρξιακές απειλές. Η ενεργειακή ασφάλεια και η ενεργειακή μετάβαση είναι δύο έννοιες που συμπληρώνουν η μία την άλλη, καθώς η πιο ασφαλής πηγή ενέργειας προέρχεται από τοπικό επίπεδο και έχει χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Τι πρέπει να συμβεί για να «απογαλακτιστούν» οι περισσότερες δυτικές χώρες από τις ρωσικές πηγές ενέργειας;

Μέσω μηχανισμών όπως το Συμβούλιο Ενέργειας ΗΠΑ – ΕΕ, εργαζόμαστε για να υποστηρίξουμε τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για τον τερματισμό της εξάρτησής της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, διαφοροποιώντας τον ενεργειακό της εφοδιασμό, μειώνοντας τη ζήτηση και αυξάνοντας την προσφορά, ενώ προάγουμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Η απομάκρυνση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια έχει προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι είχε προβλεφθεί και σηματοδοτεί μια μόνιμη αλλαγή στον διεθνή ενεργειακό χάρτη. Η Ρωσία δεν θα θεωρηθεί ποτέ ξανά αξιόπιστος προμηθευτής ενέργειας. Με τη βοήθεια των εταίρων μας στην αμερικανική αγορά προμήθειας, συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε τους Ευρωπαίους μέσω εξαγωγών LNG, γεγονός που βοήθησε την ΕΕ να φτάσει σε επίπεδα – ρεκόρ αποθήκευσης φυσικού αερίου.

Η ΕΕ σημειώνει επίσης πρόοδο στη μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα μέσω του σχεδίου της RePowerEU. Η ΕΕ υπερέβη τον εθελοντικό στόχο για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15%, με τη ζήτηση φυσικού αερίου να μειώνεται κατά 18% μεταξύ Αυγούστου 2022 και Μαρτίου 2024, εξοικονομώντας 125 δισ. κυβικά μέτρα. Η ΕΕ αντικαθιστά επίσης τα ορυκτά καύσιμα με καθαρή ενέργεια – το μπλοκ αύξησε σωρευτικά την εγκατεστημένη αιολική και ηλιακή δυναμικότητα κατά 36% μεταξύ 2021 και 2023, εξοικονομώντας περίπου 24 δισ. κυβικά μέτρα αερίου σε διάστημα δύο ετών.

Οι ΗΠΑ έχουν στόχο να σταματήσουν την ανάπτυξη του ρωσικού ενεργειακού τομέα. Πώς μπορεί να καταστεί εφικτό;

Οι κυρώσεις μας έχουν σχεδιαστεί για να υποβαθμίσουν τις μελλοντικές δυνατότητες παραγωγής και εξαγωγής ενέργειας της Ρωσίας, αποφεύγοντας παράλληλα τη διατάραξη των παγκόσμιων ενεργειακών αγορών. Δεν έχουμε στρατηγικό συμφέρον να μειώσουμε την παγκόσμια παραγωγή, κάτι που απλώς θα ανέβαζε τις τιμές της ενέργειας σε όλο τον κόσμο και θα μείωνε τα κέρδη του Πούτιν. Εμείς και οι σύμμαχοί μας, ωστόσο, μοιραζόμαστε έντονο ενδιαφέρον για την υποβάθμιση της θέσης της Ρωσίας ως κορυφαίου προμηθευτή ενέργειας με την πάροδο του χρόνου για να διασφαλίσουμε ότι η Μόσχα δεν θα μπορέσει ποτέ ξανά να χρησιμοποιήσει τους ενεργειακούς πόρους της ως εργαλείο καταναγκασμού. Η προσέγγισή μας αναγκάζει τον Πούτιν είτε να πουλήσει το πετρέλαιό του κάτω από το ανώτατο όριο τιμής, είτε να αντιμετωπίσει υψηλό κόστος για την εξαγωγή του μέσω διαφορετικών οδών.