Απαλλοτριώσεις ακινήτων: Ο ιδιοκτήτης, πέραν της αξίας του ακινήτου, πρέπει να αποζημιωθεί και για διαφυγόντα κέρδη

Επί απαλλοτρίωσης ακινήτου, στην έννοια της πλήρους αποζημίωσης, σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση της πλήρους Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (ΟλΑΠ 1/2024), περιλαμβάνεται η αξία του απαλλοτριουμένου ακινήτου, αλλά και η περαιτέρω ζημία του ιδιοκτήτη, η οποία δεν συνδέεται μεν άμεσα με την αξία του απαλλοτριουμένου, είναι όμως συνέπεια της απαλλοτρίωσης της ιδιοκτησίας του.

Επομένως, περιλαμβάνεται και η ζημία του ιδιοκτήτη από την απωλεσθείσα πρόσοδο του απαλλοτριωθέντος ακινήτου του και του, μετά την απαλλοτρίωση, εναπομένοντος τμήματος αυτού, όταν η εν λόγω ζημία είναι συνέπεια της κηρυχθείσας απαλλοτρίωσης, διότι έτσι το δικαίωμα αποζημίωσης ικανοποιείται πλήρως και εντεύθεν διασφαλίζεται ο σεβασμός στη περιουσία του ιδιοκτήτη.

Κατά συνέπεια, περιλαμβάνονται στην έννοια της πλήρους αποζημίωσης, ως διακεκριμένο οικονομικό μέγεθος, τα διαφυγόντα κέρδη από την εκμετάλλευση των επικειμένων εντός του απαλλοτριουμένου ακινήτου και του, μετά την απαλλοτρίωση, εναπομένοντος τμήματος αυτού, όταν η απώλεια του είναι συνέπεια της απαλλοτρίωσης και ανάγεται μόνο σ’ αυτήν.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω, είναι νόμιμη η αξίωση του καθ’ ου η απαλλοτρίωση για επιδίκαση διαφυγόντων κερδών από την εκμετάλλευση των επικειμένων εντός του απαλλοτριουμένου ακινήτου και του, μετά την απαλλοτρίωση, εναπομένοντος τμήματος αυτού, εφόσον τα αιτούμενα διαφυγόντα κέρδη αποτελούν συνέπεια της απαλλοτρίωσης και έχουν ως μόνη αιτία αυτή. Ειδικότερα, είναι νόμιμη η αξίωση του καθ’ ου η απαλλοτρίωση για επιδίκαση διαφυγόντων κερδών, από επιχείρηση, η οποία λειτουργεί στο ακίνητο που απαλλοτριώνεται, ή στο τμήμα αυτού, που απομένει μετά την απαλλοτρίωση, εφόσον τα διαφυγόντα αυτά κέρδη, συνιστούν, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, άμεση συνέπεια της απαλλοτρίωσης και η αιτία τους ανάγεται σε αυτήν.

Η δε μη εξέταση, λόγω του χαρακτηρισμού της, ως μη νόμιμης, της αξίωσης αυτής για επιδίκαση διαφυγόντων κερδών, που αιτούνται ως διακεκριμένο οικονομικό μέγεθος και αποτελούν άμεση συνέπεια της απαλλοτρίωσης, αντιτίθεται προς τον πρόσφορο χαρακτήρα της αποζημίωσης, εξασθενεί την επάρκεια αυτής και διαταράσσει τη δίκαιη ισορροπία, η οποία πρέπει να υφίσταται μεταξύ του γενικού και του ατομικού συμφέροντος, κατά τρόπο ασυμβίβαστο με τη έννοια του άρθρου 1 παρ. 1 του ως Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου τη ΕΣΔΑ.

Το δικαίωμα όμως του ιδιοκτήτη για αποκατάσταση της ζημίας του από την, συνεπεία της απαλλοτρίωσης, απώλεια της προσόδου του απαλλοτριωθέντος ακινήτου και του, μετά την απαλλοτρίωση, εναπομένοντος τμήματος αυτού και την επιδίκαση για την αιτία αυτή διαφυγόντων κερδών, δεν μπορεί να επεκταθεί πέρα από το χρόνο συντέλεσης της απαλλοτρίωσης, η οποία προϋποθέτει καταβολή στο δικαιούχο της δικαστικώς προσδιορισθείσας αποζημίωσης ή νόμιμη κατάθεση αυτής, οπότε ο ιδιοκτήτης, έχοντας στη διάθεσή του την αποζημίωση για το ακίνητό του, που απαλλοτριώθηκε και την ιδιαίτερη αποζημίωση για το τυχόν εναπομείναν τμήμα αυτού, είναι σε θέση με την αξιοποίηση του σχετικού χρηματικού ποσού, να επιτύχει ανάλογο, προς την απωλεσθείσα πρόσοδο του απαλλοτριωθέντος ακινήτου του, όφελος, τηρουμένης έτσι της εύλογης και δίκαιης ισορροπίας μεταξύ αφενός του δημόσιου συμφέροντος και αφετέρου του δικαιώματος προστασίας της περιουσίας του προσώπου.

Η Σουζάνα Κλημεντίδη είναι δικηγόρος