Ελληνική οικονομία: Το μήνυμα των ευρωεκλογών και τα περιθώρια Μητσοτάκη

Αλλαγές στον τρόπο που χειρίζεται την οικονομική της πολιτική φαίνεται να φέρνει το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών στην κυβέρνηση της ΝΔ, καθότι η απώλεια των 13 και πλέον ποσοστιαίων μονάδων μέσα σε 12 μήνες είναι ηχηρή. Άλλωστε, το βασικό νόημα της πρώτης χθεσινής τοποθέτησης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν στη λογική του ότι έλαβε το μήνυμα και θα προχωρήσει σε αλλαγές. Το δίχως άλλο οι αλλαγές σχετίζονται με την ελληνική οικονομία, καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις του προηγούμενου διαστήματος αποτύπωναν τη δυσαρέσκεια των πολιτών σε σχέση με την ακρίβεια.

Η δημοσιονομική χαλαρότητα της μεταπανδημικής περιόδου έχει ολοκληρωθεί ανεπιστρεπτί σε ευρωπαϊκό και προφανώς σε ελληνικό επίπεδο. Εάν η καλή πορεία του τουρισμού σε συνδυασμό με την καλή εκτέλεση του προϋπολογισμού (λόγω ακρίβειας) το επιτρέψει, τότε ίσως προκύψουν κάποιες παρεμβάσεις για το πολίτες, ενόψει και της επερχόμενης ΔΕΘ. Αυτό θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις, οι οποίες ενδέχεται να περιλαμβάνουν και ανασχηματισμό της κυβέρνησης, με ταυτόχρονη αλλαγή πορείας σε κάποιο βαθμό.

Ευρωεκλογές 2024: Ηχηρό χαστούκι σε Ελλάδα και Ευρώπη – Το σοκ σε Γαλλία και Γερμανία

Σφιχτά περιθώρια 4ετίας

Ωστόσο, το θέμα είναι το ποια περιθώρια υπάρχουν για παρεμβάσεις, όταν από τις αρχές του 2025 θα επιστρέψουν για τα καλά οι δημοσιονομικοί κανόνες. Στις 21 Ιουνίου η Κομισιόν θα παρουσιάσει τα όρια αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για κάθε κράτος-μέλος. Για την Ελλάδα, σύμφωνα με πληροφορίες, υπολογίζεται ότι θα «κλειδώσει» κοντά στο 2,5% με 3%.

Επί της ουσίας οι επόμενοι 4 προϋπολογισμοί θα συνταχθούν με βάση αυτά τα ποσοστά που θα ανακοινωθούν σε λίγες ημέρες. Συνεπώς, αυτό το ποσοστό θα αφήσει πολύ περιορισμένα περιθώρια για αυξήσεις δαπανών την επόμενη χρονιά, πέραν των ήδη δρομολογημένων, κάτι που προκαλεί επιπλέον «πίεση» στην κυβέρνηση της ΝΔ μετά τις βαριές απώλειες που υπέστη στις ευρωεκλογές.

Καυτό τρίμηνο

Το βέβαιο είναι πως η κυβέρνηση έχει ένα καυτό τρίμηνο μπροστά της, αφού τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να καταθέσει στην Κομισιόν ένα 4ετές οικονομικό πλάνο, κάτι που ξεπερνά και τα χρονικά όρια της παρούσας κυβερνητικής θητείας, ενώ θα πραγματοποιηθεί με χειρότερους πολιτικούς όρους, μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Πέραν των περιορισμένων επιλογών που θα έχει η κυβέρνηση για τα επόμενα χρόνια, τίθεται το θέμα του να βρει κάποιο δημοσιονομικό χώρο εντός του 2024, προκειμένου να ενισχύσει τα εισοδήματα. Πριν τις ευρωπαϊκές κάλπες, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης είχε ξεκόψει κάθε συζήτηση. Τώρα όμως, τα δεδομένα αλλάζουν. Η αντιπολίτευση θα πιέζει όλο και περισσότερο για ενισχύσεις προς τους πολίτες, εφόσον υπάρχουν υπερέσοδα στον προϋπολογισμό. Άλλωστε, το πρώτο τετράμηνο του 2024 υπάρχει υπέρβαση στα φορολογικά έσοδα της τάξης των 2 δισ. Ευρώ, το 2023 πραγματοποιήθηκε υπέρβαση 5 δισ. Σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό της περυσινής χρονιάς, ενώ ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα ξεπεράστηκε κατά περίπου 2,5 δισ. Ευρώ, ήτοι όσος είναι ο ΕΝΦΙΑ που πληρώνουν οι Έλληνες πολίτες μέσα σε μια χρονιά.

Βαρύ το πλήγμα της ακρίβειας

Τα παραπάνω οφείλονται εν πολλοίς στην ακρίβεια, η οποία έχει πλήξει τα νοικοκυριά, με την κυβέρνηση να είναι ανένδοτη για τη λήψη κάποιων μέτρων, όπως για παράδειγμα η προσωρινή μείωση έμμεσων φόρων. Πάντως Σε δεινή οικονομική κατάσταση βρίσκονται χιλιάδες νοικοκυριά σε όλη την Ελλάδα, εξαιτίας της εκτεταμένης ακρίβειας, η οποία παραμένει σε ισχύ, παρά την πτώση τυο πληθωρισμού τον Μάιο. Η ακρίβεια είναι εδώ, επί μια 3ετία  και αποδεικνύει πως δεν δαμάζεται από τα μέτρα…ασπιρίνες που λαμβάνει η κυβέρνηση, αλλά ούτε και από την επιστολή του πρωθυπουργού προς την κα Φον ντερ Λάιεν

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι προϋπάρχουσες και πάγιες τους πολλούς τελευταίους μήνες αρνητικές εκτιμήσεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους παραμένουν αμείωτες και μάλιστα οριακά αυξημένες (43,3 έναντι 43,2), σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ, κάτι που αποτυπώνει την έντονη ανησυχία που επικρατεί. Παράλληλα, οι προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών επιδεινώνονται σημαντικά τον Μάιο (-41 από 36,7). Άλλωστε, υπάρχει επιδείνωση των προβλέψεων για άνοδο των τιμών (+32 μονάδες έναντι +28,6), αλλά και Περαιτέρω μικρή αύξηση του ποσοστού που «μόλις τα βγάζει πέρα» (+66% από +61%). Σημαντική αύξηση του ποσοστού των νοικοκυριών που διακατέχονται από αβεβαιότητα για την οικονομική κατάστασή τους (61% έναντι 48%).

Οι αντιδράσεις των επιχειρήσεων

Δεν είναι όμως μόνο τα νοικοκυριά. Η κυβέρνηση δυσαρέστησε και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων είναι εκτός Ταμείου Ανάκαμψης, μεγάλο μέρος τους βρίσκεται εκτός τραπεζικού δανεισμού, ενώ υπάρχουν και συσσωρευμένα χρέη που χρειάζονται ρύθμιση, σύμφωνα με τους εκπροσώπους των φορέων τους. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα αποτελούν 99% του συνόλου και έχουν ζητήσει μετ επιτάσεως αλλαγές στους όρους συμμετοχής στο Ταμείο Ανάκαμψης, κάτι που φαίνεται να μην…άκουσε η κυβέρνηση ούτε στην τελευταία αναθεώρηση, η οποία δημιούργησε αντιδράσεις. Όπως φυσικά και ο νόμος Χατζηδάκη, ο οποίος έφερε επιβαρύνσεις για χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες της τάξης των 550 εκατ. Ευρώ το 2024 με την εφαρμογή του τεκμαρτού εισοδήματος και μάλιστα, χωρίς να έχει προυπάρξει σχετική νύξη πριν από τις εθνικές κάλπες του 2023. Μάλιστα, το 2025, η επιβάρυνση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη έως και 35%, καθώς το τεκμαρτό εισόδημα έχει συνδεθεί ευθέως με τον κατώτατο μισθό, ο οποίος αυξήθηκε φέτος.