Το φάντασμα του νεοφασισμού στοιχειώνει την Ευρώπη

Η έκπληξη στις πρόσφατες ευρωεκλογές ήταν ότι το αποτέλεσμα που όλοι περίμεναν πραγματικά επήλθε. Για να παραφράσουμε μια κλασική σκηνή από τους Αδελφούς Μαρξ: μπορεί η Ευρώπη να μιλάει και να συμπεριφέρεται σαν να κινείται προς τη ριζοσπαστική Δεξιά, αλλά μην αφήνετε να σας ξεγελάσει αυτό∙ η Ευρώπη όντως κινείται προς τη ριζοσπαστική Δεξιά.

Γιατί πρέπει να επιμείνουμε σε αυτή την ερμηνεία; Επειδή τα περισσότερα από τα μέινστριμ μέσα ενημέρωσης έχουν προσπαθήσει να την υποβαθμίσουν. Το μήνυμα που ακούμε διαρκώς είναι: «Ασφαλώς, η Μαρίν Λεπέν, η Τζόρτζια Μελόνι και η Alternative für Deutschland (AfD) φλερτάρουν περιστασιακά με φασιστικά μοτίβα, αλλά δεν υπάρχει λόγος πανικού, γιατί εξακολουθούν να σέβονται τους δημοκρατικούς κανόνες και θεσμούς όταν βρεθούν στην εξουσία». Ομως αυτή η εξημέρωση της ριζοσπαστικής Δεξιάς θα πρέπει να μας προβληματίσει όλους, διότι σηματοδοτεί μια ετοιμότητα των παραδοσιακών συντηρητικών κομμάτων να συμπορευτούν με το νέο κίνημα. Το αξίωμα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, «Καμία συνεργασία με τους φασίστες», έχει εγκαταλειφθεί σιωπηλά.

Το μήνυμα αυτών των εκλογών είναι σαφές. Η πολιτική διαχωριστική γραμμή στις περισσότερες χώρες της ΕΕ δεν είναι πλέον μεταξύ της μετριοπαθούς Δεξιάς και της μετριοπαθούς Αριστεράς, αλλά μεταξύ της συμβατικής Δεξιάς, την οποία ενσαρκώνει ο μεγάλος νικητής, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (που περιλαμβάνει χριστιανοδημοκράτες, φιλελεύθερους-συντηρητικούς και παραδοσιακούς συντηρητικούς), και της νεοφασιστικής Δεξιάς, την οποία εκπροσωπούν η Λεπέν, η Μελόνι, η AfD και άλλοι.

Το ερώτημα τώρα είναι αν το ΕΛΚ θα συνεργαστεί με τους νεοφασίστες. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζει το αποτέλεσμα ως θρίαμβο του ΕΛΚ απέναντι και στα δύο «άκρα», ωστόσο το νέο κοινοβούλιο δεν θα περιλαμβάνει κανένα αριστερό κόμμα του οποίου ο εξτρεμισμός να είναι έστω και ελάχιστα συγκρίσιμος με εκείνον της Ακροδεξιάς. Μια τέτοια «ισορροπημένη» άποψη από την κορυφαία αξιωματούχο της ΕΕ στέλνει ένα δυσοίωνο μήνυμα.

Ο νέος φασισμός υποστηρίζεται και από πρόσφατες τάσεις. Πέραν της Λεπέν, ένας άλλος μεγάλος νικητής των ευρωεκλογών είναι ο Φειδίας Παναγιώτου, ένας κύπριος YouTuber, ο οποίος στο παρελθόν είχε τραβήξει την προσοχή με τις προσπάθειές του να αγκαλιάσει τον Ιλον Μασκ. Κατέβηκε υποψήφιος με βάση μια αντι-κομματική πλατφόρμα, κέρδισε το 19,4% της λαϊκής ψήφου και εξασφάλισε μια έδρα.

Παρόμοια πρόσωπα έχουν επίσης εμφανιστεί στη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Σλοβενία και αλλού, δικαιολογώντας όλα τις υποψηφιότητές τους με το «αριστερό» επιχείρημα ότι, αφού η δημοκρατική πολιτική έχει γίνει ανέκδοτο, μπορούν κάλλιστα να κατέβουν κλόουν ως υποψήφιοι. Είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Αν αρκετοί άνθρωποι απελπιστούν από τη χειραφετητική πολιτική και αποδεχτούν την υποχώρηση στα καραγκιοζιλίκια, ο πολιτικός χώρος για τον νεοφασισμό διευρύνεται.

Η ανάκτηση αυτού του χώρου απαιτεί σοβαρή, αυθεντική δράση. Παρ’ όλες τις διαφωνίες μου με τον Εμανουέλ Μακρόν, πιστεύω ότι ορθώς απάντησε στη νίκη της γαλλικής Ακροδεξιάς διαλύοντας την Εθνοσυνέλευση και προκηρύσσοντας νέες βουλευτικές εκλογές. Η ανακοίνωσή του αιφνιδίασε σχεδόν τους πάντες, και είναι σίγουρα ριψοκίνδυνη. Αλλά είναι ένα ρίσκο που αξίζει να αναληφθεί. Ακόμη και αν η Λεπέν κερδίσει και αποφασίσει ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός, ο Μακρόν, ως πρόεδρος, θα διατηρήσει τη δυνατότητα κινητοποίησης μια νέας πλειοψηφίας κατά της κυβέρνησης. Πρέπει να πολεμήσουμε τον νέο φασισμό όσο πιο δυναμικά και γρήγορα γίνεται.

Ο Zizek Slavoj είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στη European Graduate School, διεθνής διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και συγγραφέας

Πηγή: Premium Έκδοση ΤΑ ΝΕΑ