Υποδομές: Γόρδιος δεσμός η χρηματοδότηση – Ποια έργα τρέχουν, ποια φρενάρουν

Σε στενούς δημοσιονομικούς δρόμους καλείται να κινηθεί το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών καθώς oι υποδομές του αύριο «ζητούν» πόρους οι οποίοι προφανώς δεν υπάρχουν… σε αφθονία και για αυτό το λόγο η πολιτική ηγεσία προτεραιοποιεί συγκεκριμένα έργα (για να βγει ο λογαριασμός), βάζοντας προσωρινά στον πάγο άλλες παρεμβάσεις.

Αθηναϊκή Ριβιέρα: Τα έργα που μεταμορφώνουν την ακτογραμμή της πρωτεύουσας

«Όλα μαζί δεν γίνονται, πρέπει να θέσουμε προτεραιότητες, οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι», επεσήμανε χθες ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, επιχειρώντας να θέσει το αυστηρό πλαίσιο στο οποίο βαδίζει η χώρα, η οποία επιδίδεται σε αγώνα δρόμου για να εξασφαλίσει πόρους για την υλοποίηση υφιστάμενων και νέων έργων.

Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο ρίχνει το βάρος στην υλοποίηση υφιστάμενων έργων (εντός χρονοδιαγραμμάτων) ενώ στην προκήρυξη διαγωνισμών για νέα έργα θα προχωρήσει εφόσον έχει εξασφαλίσει και το τελευταίο… ευρώ της χρηματοδότησής τους.

Game changer η αποκατάσταση στις υποδομές της Θεσσαλίας

Το καταστροφικό πέρασμα του Daniel από την Θεσσαλία έβαλε νέα δεδομένα στο τραπέζι αλλάζοντας την ατζέντα, τις προτεραιότητες και τις χρηματοδοτικές ανάγκες.

Η κλιματική κρίση και η αντιμετώπιση των συνεπειών της επί της ουσίας ξαναγράφει τον χάρτη των έργων του αύριο, έργα τα οποία πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα standards με την ανθεκτικότητα των υποδομών απέναντι στη μανία της φύσης να έρχεται σε πρώτο πλάνο.

Έτσι, από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών καταρτίζεται η κατάλληλη στρατηγική για την προώθηση κρίσιμων έργων υποδομών αλλά και πηγών χρηματοδότησής τους για τα επόμενα χρόνια.

Μόνο για τα έργα αποκατάστασης στη Θεσσαλία χρειάζονται περί τα 1,4 δισ. ευρώ (600 εκατ. θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης), για οδικές, σιδηροδρομικές και σχολικές υποδομές.

Μέχρι τις αρχές Φθινοπώρου θα έχουν υπογραφεί οι σχετικές συμβάσεις συνολικού προϋπολογισμού 1,4 δισ. ευρώ. Στους διαγωνισμούς θα συμμετάσχουν εταιρείες που έχουν την αντίστοιχη ικανότητα.

Στο κυνήγι των κονδυλίων

Το υπουργείο ξύνει τον πάτο του βαρελιού, κυνηγώντας πόρους από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (πέριξ των 500 εκατ. ευρώ), ΕΣΠΑ 2021 -2027 (περί τα 2,2 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σττην Ελλάδα), το Ταμείο Ανάκαμψης (2,5 δισ. ευρώ για υποδομές, βιώσιμες μεταφορές και συντήρηση έργων), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), κοινοτικές δράσεις (π.χ. τα προγράμματα CEF για τον σιδηρόδρομο) αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, στοχεύοντας να ανοίξει περαιτέρω η χρηματοδοτική βεντάλια για να τρέξουν νέα έργα.

Τι μπαίνει στον πάγο προσωρινά

Παρεμβάσεις που θα έδιναν ανάσα στην Αττική που ασφυκτιά από την κυκλοφοριακή συμφόρηση (Λ. Κύμης, επεκτάσεις Αττικής Οδού τόσο προς τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, όσο και στο τμήμα Ελευσίνα – Οινόη) και κρίσιμα έργα τόνωσης του σιδηρόδρομου (αξιόπιστη σιδηροδρομική σύνδεση για να διευκολυνθούν οι μεταφορές εμπορευμάτων από το νέο επιχειρηματικό πάρκο που θα κατασκευαστεί στην Φυλή) αναγκαστικά, ελλείψει ρευστού, μένουν για την ώρα στο συρτάρι μέχρι να εξασφαλιστούν τα κονδύλια που θα τα βάλουν στις ράγες, με το μικρότερο κόστος για το δημόσιο.

Αλλάζει το πλαίσιο στις πρότυπες προτάσεις

Την ίδια στιγμή, ο  υφυπουργός υποδομών και μεταφορών, Νίκος Ταχιάος, προανήγγειλε νέο νομοθετικό πλαίσιο στις πρότυπες προτάσεις για τα δημόσια έργα. «Δεν μπορεί ο υπουργός και ο γενικός γραμματέας να αποτελούν μέλη της επιτροπής που αξιολογούν τις πρότυπες προτάσεις οι οποίες θα αφορούν παραχωρήσεις και ΣΔΙΤ. Πρέπει να επιλέξουμε λύσεις που μπορούν σε σύντομο χρόνο να ωριμάσουν και να υλοποιηθούν διασφαλίζοντας ταυτόχρονα πως δεν θα υπερβούμε τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο», επεσήμανε στέλνοντας μήνυμα και στον κλάδο των κατασκευών.

Τι προχωρά

Στην χθεσινή συνέντευξη Τύπου που παρέθεσε ο κ. Σταϊκούρας δεσμεύτηκε, μεταξύ άλλων, για τα εξής εμβληματικά έργα:

1)Ο αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Ε65 θα παραδοθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025 (το τμήμα που μένει από την Καλαμπάκα μέχρι την Εγνατία Οδό).

2) Η βασική γραμμή του μετρό Θεσσαλονίκης θα παραδοθεί τον Νοέμβριο του 2024 ενώ το β’ εξάμηνο του 2025 θα παραδοθεί και η επέκταση της Καλαμαριάς.

3) Ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα – Πύργος θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2025.

4)Το Flyover (ο υπέργειος περιφερειακός) στη Θεσσαλονίκη αναμένεται να έχει παραδοθεί έως τον Μάιο του 2027.

5)Για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης προχωρά η συμβασιοποίηση της παραχώρησης για το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο ενώ τα πρώτα εργοτάξια στο τμήμα από Χερσόνησο Ηρακλείου έως τον Άγιο Νικόλαο έχουν εγκατασταθεί.

6)Για την γραμμή 4 του μετρό της Αθήνας, στο τμήμα από Κατεχάκη μέχρι Ευαγγελισμό ο μετροπόντικας αναμένεται να ολοκληρώσει τα περίπου 5 χλμ μέχρι το τέλος του 2025 ενώ τα 7,1 χλμ από την Βεΐκου μέχρι τον Ευαγγελισμό αναμένεται να διανοιχτούν μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2026.

Πεδίο δόξης λαμπρό για τις κατασκευές… αρκεί να βρεθούν οι πόροι

Αξίζει να σημειωθεί πως βάσει πρόσφατων μελετών (ΙΟΒΕ, PWC), στον τομέα των υποδομών στην Ελλάδα τα αμέσως επόμενα χρόνια αναμένονται δημοπρατήσεις έργων, συνολικής αξίας 40-50 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η αξία παραγωγής του κλάδου των κατασκευών εκτιμάται ότι έφτασε το 2023 τα 12,8 δισ. ευρώ, επίπεδο υψηλότερο κατά 84% συγκριτικά με το 2017. Απέχει όμως… έτη φωτός από τα 43 δισ. ευρώ του ονειρώδους 2006.

Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου ανήλθε το 2023 (στοιχεία μέχρι το εννεάμηνο του έτους) σε 15,35 δισ. ευρώ, σημαντικά αυξημένο κατά 63% έναντι του προηγούμενου έτους και περίπου τριπλάσιο συγκριτικά με τον μέσο όρο της περιόδου 2018-2020.

52,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2026

Με βάση την ανάλυση των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας εκτιμάται ότι σε έργα που έχουν άμεση σχέση με τις κατασκευές θα κατευθυνθούν επιχορηγήσεις ύψους 9,9 δισ. ευρώ, κινητοποιώντας συνολικούς πόρους ύψους 12,8 δισ. ευρώ. Τα κατασκευαστικά έργα που στηρίζονται με επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης αφορούν κυρίως τους πυλώνες της πράσινης μετάβασης (6,3 δισ. ευρώ) και των ιδιωτικών επενδύσεων (2,7 δισ. ευρώ).

Μαζί με τους πόρους από τα δάνεια του ΤΑΑ (και τους κινητοποιούμενους από τα δάνεια πόρους χρηματοδότησης) εκτιμάται ότι για έργα με άμεση σχέση με τις κατασκευές θα κινητοποιηθούν την περίοδο 2022-2026 συνολικά 23,9 δισ. ευρώ (12,8 δισ. ευρώ από τις επιχορηγήσεις και 11,1 δισ. ευρώ από τα δάνεια).