Ιαπωνία: Έχει τη λύση για τις επιχειρήσεις-ζόμπι – Αφήστε τις να αποτύχουν

Τα χρόνια της παραπαίουσας ανάπτυξης και της μείωσης του πληθυσμού άφησαν πολλές από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της Ιαπωνίας να τα βγάζουν πέρα με κρατική βοήθεια και σχεδόν δωρεάν χρηματοδότηση.

Αυτές οι εταιρείες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου επτά στις δέκα θέσεις εργασίας, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με μια υποβόσκουσα κρίση, καθώς η στήριξη της εποχής της πανδημίας εξαντλείται και τα επιτόκια αυξάνονται για πρώτη φορά εδώ και 17 χρόνια.

Ιαπωνία: To «υπερόπλο» των 1,5 τρισ. δολαρίων που μπορεί να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές

Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας είναι διατεθειμένη να αφήσει περισσότερες εταιρείες που δεν αποδίδουν επαρκώς, δήλωσαν τρεις ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι στο Reuters, προβαίνοντας σε μια άνευ προηγουμένου παραδοχή που αντανακλά την επείγουσα ανάγκη αντικατάστασης των επιχειρήσεων που έχουν περιέλθει σε τέλμα, με εκείνες που είναι σε θέση να προσφέρουν ανάπτυξη.

Αν και οι αξιωματούχοι δεν περίμεναν ότι η μετάβαση αυτή θα γίνει γρήγορα, περιέγραψαν την αλλαγή στον τρόπο σκέψης ως σαφή παρέκκλιση για μια χώρα που συνήθως προσπαθούσε να αποφύγει τις πτωχεύσεις και να προστατεύσει τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας με κόστος την παραγωγικότητα.

Η κίνηση αυτή θα βοηθήσει την Ιαπωνία να διοχετεύσει εργαζόμενους και επενδύσεις στις πιο παραγωγικές εταιρείες της σε μια σφιχτή αγορά εργασίας, αυξάνοντας τους μισθούς.

Ιαπωνία: Ποια είναι η λύση

Σίγουρα, η κυβέρνηση αναμένει ότι η αλλαγή θα έρθει μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών και όχι μέσω χρεοκοπιών και απολύσεων μεγάλης κλίμακας, γι’ αυτό και έχει δημιουργήσει συμβουλευτικά κέντρα προς την κατεύθυνση αυτή.

Αυτή η επανεξέταση της παραδοσιακής προσέγγισης της Ιαπωνίας για τις επιχειρήσεις αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια, μεταξύ των οποίων και το κοινωνικό συμβόλαιο που διέπει τη μεταπολεμική οικονομία.

«Πολλοί ιδιοκτήτες μικρών βιοτεχνιών ανήκουν στη γενιά πριν από εμένα και τείνουν να διαχειρίζονται τις επιχειρήσεις τους ως μηχανικοί», δήλωσε ο 46χρονος Fujita, ο οποίος διευθύνει την 72 ετών εταιρεία Sakai Seisakusyo στην Kakamigahara, στην κεντρική Ιαπωνία. «Δεν έχουν πραγματικά εφαρμόσιμες δεξιότητες όταν πρόκειται να αγοράσουν μια άλλη εταιρεία».

Η εταιρεία του Fujita κατασκευάζει εξαρτήματα για βρύσες και ημιαγωγούς και θέλει να επεκταθεί περισσότερο σε εξαρτήματα υψηλότερης αξίας, γι’ αυτό και εξαγόρασε δύο γειτονικές επιχειρήσεις κατά την τελευταία δεκαετία.

Το Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Ιαπωνίας δήλωσε ότι θα συνεχίσει να στηρίζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με χρηματοδότηση και άλλα μέτρα, προσθέτοντας ότι οι εταιρείες πρέπει να ενισχύσουν την κερδοφόρα δύναμή τους μέσω επενδύσεων και αυξημένης παραγωγικότητας.

Σύμφωνα με τα δεδομένα που παρέθεσε η ιαπωνική κυβέρνηση, οι πτωχεύσεις βρίσκονται τώρα «σε ελαφρώς ανοδική τάση» και έχουν επιστρέψει στα προπανδημικά επίπεδα, ενώ οι εργαζόμενοι αλλάζουν θέσεις εργασίας για καλύτερες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων υψηλότερων μισθών.

«Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά την κατάσταση για να διασφαλίσουμε ότι οι πτωχεύσεις δεν θα αυξηθούν σε ακατάλληλο επίπεδο που θα προκαλούσε αύξηση του ποσοστού ανεργίας», ανέφερε στο Reuters.

Το πρόβλημα με τα ζόμπι

Περίπου 251.000 εταιρείες ήταν «ζόμπι» πέρυσι, που σημαίνει ότι τα κέρδη τους δεν κάλυπταν τις πληρωμές τόκων για μεγάλο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Teikoku Databank, το υψηλότερο ποσοστό εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Η συντριπτική πλειονότητα είχε το πολύ 300 υπαλλήλους.

Σύμφωνα με τα κυβερνητικά μέτρα που δημοσιεύθηκαν τον Μάρτιο, οι τράπεζες ενθαρρύνονται να βοηθήσουν στην εξυγίανση των αδύναμων εταιρειών αντί να συνεχίσουν να τις στηρίζουν με δάνεια. Τα μέτρα δεν αναφέρουν άμεσα τα ζόμπι ή τον «οικονομικό μετασχηματισμό», έναν όρο που χρησιμοποιούν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής για να αναφερθούν στις ισχυρότερες εταιρείες που αντικαθιστούν τις ασθενέστερες.

Διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές, θα επιτραπεί σε περισσότερες εταιρείες να χρεοκοπήσουν, ωστόσο η κυβέρνηση δεν μπορεί να το πει αυτό ρητά, καθώς θα διακινδύνευε δημόσιες αντιδράσεις που θα ήταν ανεπιθύμητες για το κυβερνών κόμμα.

Η Ιαπωνία βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ όσον αφορά τους ετήσιους μισθούς και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Το τελευταίο, βαρόμετρο της παραγωγικότητας της εργασίας, δείχνει την Ιαπωνία στα 33.834 δολάρια, πίσω από τη Γαλλία και την Ιταλία.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν όρια στο πόση δημιουργική καταστροφή μπορεί να αντέξει η χώρα. Σε ορισμένες αγροτικές περιοχές, οι επιχειρήσεις που υπολειτουργούν παραμένουν απαραίτητες για τις κοινότητες.

Η κυβέρνηση προσέχει να μη θεωρηθεί ότι «εγκαταλείπει» την στήριξη των μικρών εταιρειών, δήλωσε ο Τατσούρο Όγια της δικηγορικής εταιρείας Ohe Tanaka and Oya, ο οποίος έχει εμπειρία στην αναδιάρθρωση μικρών εταιρειών.

«Προσπαθούν να απαλύνουν τον πόνο όσο το δυνατόν περισσότερο μέσω του διχτυού ασφαλείας της ανακατεύθυνσης των εργαζομένων σε αναπτυσσόμενες εταιρείες», είπε.
Ο πρωθυπουργός Φουμίο Κισίντα έχει ασκήσει πιέσεις στις εταιρείες να αυξήσουν τις αμοιβές. Παρέδωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση των τελευταίων τριών δεκαετιών φέτος, κατά μέσο όρο 5,1%, ενώ οι μικρότερες κατά μέσο όρο 4,5%, σύμφωνα με τον συνδικαλιστικό όμιλο Rengo, αν και αυτό δεν αντικατοπτρίζει τους μισθούς σε πολλές μη συνδικαλισμένες μικρές εταιρείες.

Η αξία του μηδέν

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν θα πρέπει να είναι αποδέκτες “πολιτικών πρόνοιας”, δήλωσε ο Ακίρα Αμάρι, νομοθέτης με επιρροή από το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα.

Ο στόχος είναι να τις βοηθήσουν να αυξήσουν την παραγωγικότητα, τα κέρδη και τους μισθούς, ώστε να μπορούν να πληρώνουν φόρους, δήλωσε σε συνέντευξή του.

Η Ιαπωνία δαπάνησε 63,2 τρισεκατομμύρια γιεν, ή περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια, για τη στήριξη των ΜΜΕ στην πανδημία, σύμφωνα με έκθεση του υπουργείου Οικονομικών του 2022, με περίπου 267 δισεκατομμύρια δολάρια να εκταμιεύονται ως δάνεια, τα οποία απαιτούσαν μηδενικές εξασφαλίσεις και είχαν περιόδους χάριτος μηδενικού επιτοκίου-πληρωμής.

Οι πτωχεύσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα καθώς τα δάνεια κατέστησαν ληξιπρόθεσμα. Σχεδόν 5.000 εταιρείες πτώχευσαν μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου, ο υψηλότερος αριθμός του πρώτου εξαμήνου της δεκαετίας, σύμφωνα με την Teikoku Databank. Οι πτωχεύσεις αυξήθηκαν κατά ένα τρίτο πέρυσι.

Ο Αμάρι δήλωσε ότι οι επαναλαμβανόμενες συγχωνεύσεις και εξαγορές θα επιτρέψουν στις μικρότερες εταιρείες να επεκταθούν σε κλάδους με υψηλότερο περιθώριο κέρδους και θα επιτρέψουν στους εργαζόμενους να μάθουν νέες δεξιότητες.

«Δεν θέλουμε οι μεσαίες επιχειρήσεις να παραμείνουν μεσαίες, θα πρέπει να στοχεύουν στο να γίνουν μεγάλες», πρόσθεσε στο Reuters.

Η εταιρεία του Fujita στην Kakamigahara πραγματοποίησε την πιο πρόσφατη εξαγορά της το 2020, αγοράζοντας έναν κατασκευαστή εξαρτημάτων αυτοκινήτων και ιατρικών εξαρτημάτων.

Για τη διαπραγμάτευση των όρων, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν έναν σύμβουλο από το κέντρο βοήθειας για τις εξαγορές μικρών επιχειρήσεων. Η κυβέρνηση πλήρωσε τη μισή αμοιβή του συμβούλου.

Περίπου 1.681 μικρές επιχειρήσεις αποκτήθηκαν με τη βοήθεια αυτών των κέντρων κατά το έτος έως τον Μάρτιο του 2023, σύμφωνα με τα κυβερνητικά στοιχεία.

Σε ρήξη με το παρελθόν

Μια επιλογή για τις επιχειρήσεις που αγωνίζονται είναι να αυξήσουν τις τιμές, αλλά αυτό είναι δύσκολο να γίνει μετά από χρόνια αποπληθωρισμού.

Η Kiryu Shinkin Bank, ένας μικρός δανειστής στην Gunma, βόρεια του Τόκιο, δημιούργησε πέρυσι μια ομάδα για να βοηθήσει τους σκληρά δοκιμαζόμενους εταιρικούς πελάτες.

Οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων διστάζουν να αυξήσουν τις τιμές από φόβο μήπως χάσουν πελάτες, δήλωσε ο διευθυντής Τακάσι Χαράντα, που τόνισε πως οι ιδιοκτήτες αισθάνονται επίσης υπεύθυνοι να διατηρήσουν τις εταιρείες για τους υπαλλήλους τους, αποτρέποντας δραστικές αλλαγές.

«Είναι τόσο επικεντρωμένοι στο να μην κλείσουν την επιχείρησή τους», δήλωσε ο Χαράντα.
Παρόλα αυτά, ορισμένες οικογενειακές επιχειρήσεις σπάνε το καλούπι.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Γιουζίκο Ιζούμι που αφού ανέλαβε την οικογενειακή εταιρεία μπισκότων Izumiya Tokyoten μετά τον θάνατο του πατέρα της πριν από έξι χρόνια, κατάλαβε πωςη εταιρεία είχε χάσει χρήματα για μια δεκαετία. Μείωσε το κόστος, μετέφερε την έδρα της από το Τόκιο στο εσωτερικό του εργοστασίου της στο βιομηχανικό Kawasaki και αύξησε τις τιμές για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια.

Συνεργάστηκε με έναν εικονογράφο για να σχεδιάσει μια νέα σειρά προϊόντων με θέμα τη γάτα. Αντιμετώπισε κάποια αρχική εσωτερική αντίσταση, αλλά τώρα πουλάει 120.000 συσκευασίες ετησίως, που αποτελεί μεγάλη επιτυχία για την 97χρονη Izumiya, η οποία ανέφερε κέρδη για τα τελευταία τρία χρόνια.

«Ο πατέρας μου και εγώ δεν συμφωνούσαμε με τον τρόπο που θα μπορούσαμε να σπάσουμε τον παλιό τρόπο λειτουργίας και να βελτιώσουμε την παραγωγικότητα», δήλωσε στο Reuters η Ιζούμι. «Έτσι αποφάσισα να αλλάξω τα πράγματα». Τώρα, επιδιώκει να διευρύνει την πελατειακή της βάση στοχεύοντας στον εισερχόμενο τουρισμό.

Όμως για πολλές επιχειρήσεις, η ώρα της κρίσης πλησιάζει καθώς η εποχή του εύκολου χρήματος τελειώνει και το αδύναμο γεν ανεβάζει το κόστος.

Ο Γιασούσι Νόρο, πρόεδρος της NBC Consultants, η οποία συμβουλεύει μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επισήμανε πως ακούει όλο και περισσότερα από εταιρείες που παλεύουν με το χρέος και αναμένει ότι αυτό θα αυξηθεί καθώς τα επιτόκια αυξάνονται. «Το μοντέλο των ΜΜΕ που λειτουργούσε μέχρι τώρα λόγω των χαμηλών επιτοκίων, καταρρέει», κατέληξε.