Τουρκία: Επενδυτική «απόβαση» στην Αφρική

Τρείς Τούρκοι υπουργοί επισκέφθηκαν την Τετάρτη το Νίγηρα, μια απο τις φτωχότερες χώρες του κόσμου και όχι μόνον της αφρικανικής ηπείρου αλλά σημαντικής απο άποψη ορυκτών πόρων και πρώτων υλών.

Αυτός ακριβώς ήταν ένας απο τους βασικούς , αλλά όχι ο μοναδικός,  λόγος της τουρκικής αποστολής υψηλού επιπέδου στην πρωτεύουσα Νιαμέϊ καθώς η Αγκυρα ενδιαφέρεται για ουράνιο και ο Νίγηρας , είναι μεσα στην πρώτη δεκάδα των χωρών σε αποθέματα αυτου του κρίσιμου ορυκτού.

Τουρκία: Έκλεισε το μεγάλο deal για το νέο εργοστάσιο EV της κινεζικής BYD

Μάλιστα, η Τουρκία θέλει να διασφαλίσει την προμήθεια ουρανίου απο το Νίγηρα για το πρώτο της πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου που «χτίζει» στα νοτιοανατολικά της χώρας με την υποστήριξη της Rosatom, μιας ρωσικής κρατικά ελεγχόμενης εταιρείες και απο τις μεγαλύτερες στον κόσμο στην κατασκευή και λειτουργία πυρηνικών σταθμών καθώς εκτός απο την γειτονική χώρα και την ίδια τη Ρωσία κατασκευάζει άλλες 30 μονάδες σε χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, το Μπαγκλαντές αλλά και η Αίγυπτος.

Το ισχυρό ενδιαφέρον της Τουρκίας για το ουράνιο του Νίγηρα «εξηγούν» οι μελλοντικοί της σχεδιασμοί για τα νέα πυρηνικά εργοστάσια που προγραμματίζει σε συνεργασία και με την τεχνολογική υποστήριξη της Μόσχας.

Η Τουρκία θέλει το ουράνιο της … Γαλλίας

Αλλά το ουράνιο δεν ήταν ο μοναδικός λόγος της επίσκεψης της υψηλού επιπέδου αποστολής, στην πρωτεύουσα του Νίγηρα. Διαφορετικά θα ήταν αρκετή η παρουσία του Τούρκου υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ (Alparslan Bayraktar) και του υφυπουργού Εμπορίου Οζγκούρ Βολκάν (Ozgur Volkan).

Επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν (Hakan Fidan) και σ΄αυτην συμμετείχε επίσης ο υπουργός Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ (Yasar Guler) αλλά και ο επικεφαλής της Τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών Ιμπραϊμ Καλίν (Ibrahim Kalin).

Η παρουσία των τριών ανώτατων αξιωματούχων σχετίζεται αφενός με τη σημασία που αποδίδει η Αγκυρα στην επέκταση της στην αφρικανική ήπειρο αλλά και με την «ολική αλλαγή πλαισίου» στον τομέα της εκμετάλλευσης ουρανίου στο Νίγηρα, στον οποίο μέχρι πρότινος κυριαρχούσε η Γαλλία με τις τεράστιες ανάγκες σε ουράνιο και για την ακρίβεια η γαλλική εταιρεία Orano, παλαιότερα γνωστή ως Areva.

Η Γαλλία για σχεδόν μισό αιώνα προμηθεύεται σχεδόν το 1/5 των αναγκών της σε ουράνιο απο το Νίγηρα, την πρώην αποικία της στη Δυτική Αφρική και αυτη η εξάρτηση δημιουργούσε ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη και επέκταση του ενεργειακού της συστήματος που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην παραγωγή των πυρηνικών σταθμών με συμμετοχή που αφενός ξεπερνά το 75% στο ενεργειακό μίγμα αλλά και με συμβολή στα κρατικά ταμεία που ξεπερνά τα 3 δισεκατομμυρια ευρώ, λόγω των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση η Γαλλία είναι ενας απο τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και στον κόσμο, που παράγεται σε πυρηνικά εργοστάσια.

Το πραξικόπημα

Η υπόθεση είναι αρκετά περίπλοκη καθώς στην πραγματικότητα η Γαλλία -και όχι μόνον η Orano- ουσιαστικά εκδιώχθηκαν απο το Νίγηρα απο τη νέα ηγεσία της χώρας που προέκυψε απο στρατιωτικό πραξικόπημα. Το τελευταίο επεισόδιο ήταν η ανάκληση της άδειας στη γαλλική εταιρεία.

Είχε προηγηθεί η απόφαση του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν να τερματίσει την στρατιωτική επιχείρηση και την παρουσία της γαλλικής δύναμης στην περιοχή του Σαχέλ (Sahel), μια δύσκολη απόφαση για τον αρχηγό του γαλλικού κράτους που θεωρούσε την αποστολή των γαλλικών στρατευμάτων (αντιμετώπιση της τρομοκρατίας) αλλά και συνολικά την στρατιωτική παρουσία στην πρώην γαλλική αποικία αρκετά κρίσιμη. Ωστόσο, το κόστος κυρίως σε ανθρώπινες απώλειες αλλά και η επικράτηση των πραξικοπηματιών έβαλαν τέλος στις φιλοδοξίες του Εμμανουέλ Μακρόν για την γαλλική παρουσία στη Δυτική Αφρική και τις εξελίξεις στις τρεις χώρες της περιοχής Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρα και Μάλι , οι οποίες συνδέονται , πλέον, και με κοινό σύμφωνο.

Απο τις επαφές της τουρκικής αντιπροσωπείας στην πρωτευουσα του Νίγηρα, Νιαμέϋ. – photo AA

Η παρουσία λοιπόν των τούρκων υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας αλλά και του αργηχού της υπηρεσιας πληροφοριών έχει σχέση με το «χώρο» που δημιουργούν οι νεότερες εξελίξεις και τον οποίο επιιδώκει να καλύψει η Τουρκία, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, καθώς η Αγκυρα εκτιμά πως οι αφρικανικές χώρες εκτός απο εν δυνάμει αγοραστές των όπλων που παράγει η στρατιωτική της βιομηχανία είναι και ιδανικές για στρατιωτική συνεργασία.

Αλλωστε, η Τουρκία έχει ήδη δημιουργήσει ενα πλέγμα σημαντικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην αφρικανική ήπειρο: αφενός έχει βάσεις στη Λιβύη αλλά και στη Σομαλία. Η δεύτερη μάλιστα είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση εκτός των τουρκικών συνόρων, αν μάλιστα θεωρηθεί ότι οι εγκαταστάσεις και το προσωπικό στην κατεχόμενη Κύπρο δεν αποτελούν στρατιωτική βάση με την έννοια και το σχήμα της ελεύθερης και αμοιβαιας συμφωνίας δύο κρατών αλλά εγκαταστάσεις και στρατό κατοχής που επιβλήθηκαν -πριν απο 50 χρόνια- με εισβολή, κατα παράβαση και σε πλήρη δυσαρμονία με αποφάσεις του ΟΗΕ.

Οι εξαγωγές τουρκικών όπλων

Πριν λίγους μήνες, τον περασμένο Φεβρουάριο,  την τουρκική πρωτευουσα είχε επισκεφθει ο νέος πρωθυπουργος του Νίγηρα  ύστερα απο πρόσκληση του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Στο πρόγραμμα του Αλι Ζεΐνε (Ali Mahamane Lamine Zeine) , όπως εύκολα μπορει να εικάσει κανείς, «χώρεσαν» και επισκέψεις σε εταιρείες του αμυντικού τομέα.

Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας για εξαγωγές αμυντικού υλικού είναι προφανείς και αυτές θέλησε να διερευνήσει ένας άλλος αξιωματούχος που συμμετείχε στην, υπο τον Χακάν Φιντάν, τουρκική κυβερνητική αποστολή, ο γραμματέας Αμυντικών Βιομηχανιών Χαλούκ Γκοργκούν (Haluk Gorgun).

Η Αγκυρα, υπολογιζει αρκετά στην επέκταση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και αυτο είναι μία από τις προτεραιότητες της κυβέρνησης Ερντογάν. Το 2023, ο όγκος των τουρκικών εξαγωγών άμυνας αυξήθηκε κατά 27%, φτάνοντας το υψηλό ρεκόρ των 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Αγκυρα, ελπίζει ότι οι εξαγωγές , μεταξυ άλλων, μη επανδρωμένων αεροσκαφων θα έχει συνέχεια και στις αφρικανικές χώρες, μετα το Αζερμπαιτζάν και την Ουκρανία.

Κατασκευαστικός τομέας και εξαγωγές

Η Τουρκία επενδύει σταθερά και με συνέπεια στην αφρικανική ήπειρο εδω και μια εικοσαετία. Χαρακτηριστικό τις προσπάθειας αλλα και του «βάθους» που θέλει να δημιουργήσει η γειτονική χώρα στη «μαυρη ηπειρο» είναι οι πλούσιες ανταλλαγές και η δυνατότητα που παρέχει η Αγκυρα σε φοιτητές απο αφρικανικές χώρες να σπουδάσουν σε τουρκικά Πανεπιστήμια.

Η ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων και οι συνεπείς προσπάθειες έχουν ήδη αποδώσει καρπούς καθώς απο ο όγκος των εμπορίκων συναλλαγών έχει σχεδόν εξαπλασιαστει: Απο τα  5,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2003 έφτασε στα 34,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021.

Σημαντική, είναι και η δραστηριότητα που αναπτύσουν οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες.  Τα έργα που αναλήφθηκαν , με συμβαλλόμενες τουρκικές  εταιρείες,  επεκτάθηκε γρήγορα και έφτασε τα 77,8 δισεκατομμύρια δολάρια.

Επιπλέον, οι τουρκικές κυβερνήσεις ενθάρυναν την επέκταση της  Turkish Airlines προς την Αφρική με πρόφανή στόχο να διευκολύνει την επιχειρηματική όσμωση και τις επαφές μεταξύ επιχειρηματιών. Πλέον, η τουρκική αεροπορική εταιρεία πετά σε δεκάδες αφρικανικές πόλεις. Πριν την αναστάτωση που προκάλεσε η πανδημία του Covid 19 , Turkish Airlines είχε φτάσει τους  60 προορισμούς σε 39 χώρες.

Και επειδή ελάχιστα πράγματα στην εξωτερική πολιτική και στη διπλωματία είναι θέματα τυχης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η τουρκική αντιπροσώπευση στην Αφρική έχει πλησιάσει τις ικανότητες των μεγάλων χωρών του πλανήτη καθώς η Τουρκία έχει αυξήσει τις διπλωματικές της αποστολές. Μέσα σε 20 χρόνια ο αριθμός των Πρεσβειών της Τουρκίας στην Αφρική απο μόλις 12 το 2002, αυξήθηκε σε 44 το 2022.