Τις πταίει για τον σημερινό πολιτικό σεισμό;

Τα στερεότυπα της μεταπολεμικής εποχής καταρρέουν παταγωδώς το ένα μετά το άλλο. Τα κατεστημένα καταρρέουν, ενώ ανέρχονται αντισυστημικές και ακραίες πολιτικές δυνάμεις, αποφασισμένες να αυτομεταλλαχθούν όσο χρειάζεται προκειμένου να καταλάβουν την εξουσία.

Τα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, που θα μπορούσαν σήμερα να προσφέρουν κάποια διέξοδο, ενσωματώθηκαν στα κατεστημένα, υπαλληλοποιήθηκαν από τις καπιταλιστικές ελίτ, υιοθέτησαν ξύλινη γλώσσα, απομακρύνθηκαν από τα λαϊκά στρώματα, ανέδειξαν μετριότητες σε ηγετικές θέσεις, έπαψαν να εμπνέουν και να συγκινούν τις μάζες. Προσχώρησαν στη λογική ενός μη λειτουργικού, όπως αποδείχθηκε, δήθεν νεοφιλελεύθερου μοντέλου, το οποίο οδήγησε σε μαζική αποβιομηχάνιση και ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες.

Τα κάποτε χριστιανοδημοκρατικά και συντηρητικά κόμματα αυτογκλωβίστηκαν σε ατραπούς πολυπολιτισμικότητας και δικαιωματισμού, απέτυχαν να συγκροτήσουν συντεταγμένο σχέδιο ελέγχου της μαζικής μετανάστευσης με ανθρωπιστικούς όρους, υιοθέτησαν διάφορα εθνομηδενιστικά ιδεολογικά σχήματα, άφησαν το πεδίο της διάσωσης της ευρωπαϊκής ταυτότητας και των ευρωπαϊκών αξιών στην Ακροδεξιά.

Τα ευρωπαϊκά φεντεραλιστικά και φιλελεύθερα σχήματα αντικατέστησαν το ευρωπαϊκό όραμα με τη μη εκλεγμένη αυτοαναφορική και συντεχνιακή γραφειοκρατία των Βρυξελλών, επικράτησαν η μικροπολιτική, η λογική των φθοροποιών συμβιβασμών, η αναξιοκρατία και η μετριοκρατία, ενώ η διαφθορά διαχύθηκε σε όλο το εύρος του ευρωπαϊκού συγκροτήματος.

Υποτιμήθηκε, με ελιτίστικη αλαζονεία και υπεροψία, η λαϊκή αντίδραση στην εκ των άνω προσπάθεια βίαιης επιβολής του δικαιωματισμού και της πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Ενώ η Ευρώπη έχανε σιγά σιγά τα ευρωπαϊκά της χαρακτηριστικά και μεταβαλλόταν σε χώρο καθόλου αρμονικής συνύπαρξης διαφόρων αυτοχθόνων, ασιατικών και αφρικανικών πληθυσμιακών ομάδων με μηδενικούς δεσμούς στοιχειώδους συνοχής, οι ελίτ κώφευαν και καθηύδαν. Επίσης αγνοήθηκε η δημογραφική κατάρρευση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, ενώ η αποχριστιανοποίηση της Ευρώπης θεωρήθηκε εθελοτυφλικά «πρόοδος» απέναντι στην ογκούμενη διεκδικητική εισαγόμενη ασιατική θρησκοληψία. Προς την οποία όμως επεδείχθη ανοχή ή και συμπάθεια.

Η σταδιακή εξαφάνιση της Αριστεράς και η μαζική προσχώρηση των λαϊκών στρωμάτων στην Ακροδεξιά δεν σήμαναν συναγερμό. Η μετατόπιση αυτή όμως λειτούργησε ως μηχανισμός δημοκρατικής νομιμοποίησης των κομμάτων τύπου Λεπέν, Μελόνι κ.λπ. Διότι, ασφαλώς, σε μια κοινωνία με μακρά δημοκρατική παράδοση όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, οι μεγάλες μάζες που προσχωρούν σε ακροδεξιά κόμματα δεν αποτελούνται από ακροδεξιούς ψηφοφόρους. Και τα κόμματα που ενσωματώνουν αυτές τις μεγάλες μάζες αφομοιώνουν τις δημοκρατικές διαδικασίες και τελικώς αφομοιώνονται από αυτές. Τελικώς, τόσο τα παλαιά ακροδεξιά κόμματα όσο και τα νέα ταυτοτικά κόμματα της Δεξιάς δεν αμφισβητούν τους δημοκρατικούς θεσμούς ούτε επιδιώκουν την επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων, ώστε να χαρακτηρίζονται «ακροδεξιά». Η δε επιμονή να χαρακτηρίζονται «ακροδεξιοί» όσοι επιδιώκουν να διασώσουν την εθνική τους ταυτότητα από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης οδηγεί ακόμα περισσότερους ψηφοφόρους στα ταυτοτικά κόμματα της Δεξιάς.

Είναι γνωστή στους ιστορικούς η ακαμψία που χαρακτηρίζει τα συστήματα που φθίνουν. Η συνειδητοποίηση έρχεται πάντα πολύ αργά, όταν η τροπή των πραγμάτων έχει κριθεί. Τώρα η Ευρώπη βρίσκεται σε αυτό ακριβώς το σημείο και αναμένεται η συνέχεια.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης