Repos: Το extreme makeover της αγοράς – Τι βλέπει η ΕΚΤ

Οι αγορές repos είναι ζωτικής σημασίας για τις τράπεζες προκειμένου να προμηθεύονται ρευστότητα και τίτλους. Αντιπροσωπεύουν επίσης έναν ουσιαστικό κρίκο στην αλυσίδα μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Κι ενώ το ευρωσύστημα βρίσκεται σε διαδικασία μείωσης του αποτυπώματός του στην αγορά, οι αγορές repo περνούν μια φάση αλλαγής.

Οι αναλυτές της ΕΚΤ Svetla Daskalova, Federico Maria Ferrara, Pedro Formoso da Silva, Pamina Karl και Θωμάς Βλασσόπουλος με έκθεσή τους του στο Blog της ΕΚΤ εξετάζουν τη δυναμική που διαμορφώνεται σε αυτήν την αγορά.

Η νομισματική πολιτική και οι αγορές repo συνδέονται στενά. Η κατάργηση της προσαρμογής της νομισματικής πολιτικής και η συνεχιζόμενη μείωση του αποτυπώματος του ευρωσυστήματος στις χρηματοπιστωτικές αγορές έθεσαν σε κίνηση ορισμένες δυνάμεις με αντισταθμιστικά αποτελέσματα στις αγορές repos της ζώνης του ευρώ.

Repos: Μια αναταραχή θα μπορούσε να οδηγήσει την Fed να μειώσει τα επιτόκια;

Οι αναλυτές της ΕΚΤ εξηγούν ότι τα «Repo» είναι συντομογραφία του όρου «συμφωνία επαναγοράς», μια συναλλαγή κατά την οποία ένας συμμετέχων στην αγορά πουλά έναν τίτλο σε έναν άλλο, με συμφωνία για επαναγορά του αργότερα. Επομένως, τα repos μπορούν να προσφέρουν έναν ασφαλή τρόπο δανεισμού και κατάθεσης μετρητών για τράπεζες και άλλους χρηματοπιστωτικούς μεσάζοντες ή ένα μέσο για την απόκτηση μιας συγκεκριμένης ασφάλειας.

Επιπλέον, οι αγορές repo έχουν κρίσιμη σημασία για την ομαλή λειτουργία της αγοράς κρατικών ομολόγων, καθώς παρέχουν τη χρηματοδότηση για επενδύσεις σε ομόλογα και βοηθούν τους συμμετέχοντες στην αγορά να προμηθεύονται συγκεκριμένους τίτλους. Οι διαταραχές στις αγορές repos μπορούν να επεκταθούν σε δευτερογενείς αγορές κρατικών ομολόγων, επηρεάζοντας τη ρευστότητα της αγοράς και τις συνθήκες χρηματοδότησης των τραπεζών. Έτσι, η δυσλειτουργία στις αγορές repos μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα και να εμποδίσει την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.

Repos και ομόλογα

Σύμφωνα με την ΕΚΤ,  από το 2022, το ευρωσύστημα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο προς τη μείωση της παρουσίας του στις αγορές κρατικών ομολόγων. Οι πρόωρες αποπληρωμές των Στοχευμένων Πράξεων Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης (TLTROs) το 4ο τρίμηνο του 2022, μετά την απόφαση αλλαγής της τιμολόγησής τους , έθεσαν σε κίνηση αυτή τη διαδικασία.

Με τις αποπληρωμές άνω των 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ των εκκρεμών TLTRO, σχεδόν το 60% των εξασφαλίσεων που είχαν προηγουμένως κινητοποιηθεί σε αντάλλαγμα για αυτά τα κεφάλαια, έχει επιστρέψει στην αγορά. Ειδικά το 4ο τρίμηνο του 2022, σημαντικοί όγκοι κρατικών ομολόγων που προηγουμένως ήταν δεσμευμένα ως εξασφάλιση έχουν επιστρέψει στις αγορές repos (ασφάλεια αξίας σχεδόν 300 δισ. ευρώ μέχρι τώρα). Μετά από αυτή την αρχική φάση, το ποσό των κρατικών ομολόγων που κυκλοφόρησε παρέμεινε σταθερό.

Αυτό το αρχικό βήμα των αποπληρωμών TLTRO ακολούθησε η απόφαση να ξεκινήσει μια σταδιακή απορροή του χαρτοφυλακίου αγορών περιουσιακών στοιχείων (APP) τον Μάρτιο του 2023 και να μειωθούν οι διαθέσεις του χαρτοφυλακίου αγορών έκτακτης ανάγκης πανδημίας (PEPP) από τον Ιούλιο του 2024.

Αυτές οι αποφάσεις συνέβαλαν σημαντικά στη συρρίκνωση του αποτυπώματος του ευρωσυστήματος στις αγορές κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ, η οποία υποστηρίχθηκε περαιτέρω από την αύξηση της καθαρής έκδοσης.

Δυσκολίες

Πριν από την εκτεταμένη μείωση της παρουσίας του ευρωσυστήματος στην αγορά, οι αγορές repo αντιμετώπισαν ορισμένες δυσκολίες. Το 2022, η εύρυθμη λειτουργία των αγορών repo παρεμποδίστηκε από τη σπανιότητα περιουσιακών στοιχείων υψηλής ποιότητας, όπως τα κρατικά ομόλογα υψηλής αξιολόγησης.

Αυτό απείλησε να καθυστερήσει τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στα πρώτα στάδια του κύκλου σύσφιξης. Η βελτιωμένη διαθεσιμότητα εξασφαλίσεων έκτοτε συνέβαλε στη σημαντική άμβλυνση τέτοιων ελλείψεων περιουσιακών στοιχείων και διαδραμάτισε θετικό ρόλο στη διασφάλιση πολύ ταχύτερης ευθυγράμμισης των επιτοκίων επαναγοράς με τις αλλαγές στα επιτόκια πολιτικής.

Δυναμική στις κρατικές καταθέσεις και σύνδεση με αγορές repos

Εκτός από τη μείωση της παρουσίας του ευρωσυστήματος στις αγορές κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ, ορισμένες άλλες δυναμικές του ισολογισμού είχαν επίσης αντίκτυπο στις αγορές repos. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι καταθέσεις μη νομισματικής πολιτικής – δηλαδή οι καταθέσεις που τοποθετήθηκαν στο Ευρωσύστημα από κυβερνήσεις της ζώνης του ευρώ και οντότητες του επίσημου τομέα εκτός της ζώνης του ευρώ. Το περιβάλλον των αρνητικών επιτοκίων είχε οδηγήσει σε αύξηση τέτοιων καταθέσεων από το 2014.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, πολλά γραφεία διαχείρισης χρέους της ζώνης του ευρώ έχτισαν επίσης μεγάλα ταμειακά αποθέματα για να μετριάσουν τη μεταβλητότητα των ταμειακών ροών και τον κίνδυνο χρηματοδότησης εν όψει της αυξημένης μακροοικονομικής αβεβαιότητας και των μεγάλων δημοσιονομικών δεσμεύσεων. Οι καταθέσεις μη νομισματικής πολιτικής ξεπέρασαν τα 1.000 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Τέτοιες ανησυχίες επηρέασαν τη μετακύλιση των αυξήσεων των επιτοκίων πολιτικής της ΕΚΤ στις αγορές repos τον Σεπτέμβριο του 2022.

Οι δράσης της ευρωζώνης

Οι αναλυτές της ΕΚΤ τονίζουν ότι ενόψει των πιθανών δυσμενών επιπτώσεων στη λειτουργία της αγοράς, το Ευρωσύστημα ανέλαβε δράση για να εξασφαλίσει την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.

Πρώτον, τον Σεπτέμβριο του 2022 , το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αφαιρέσει προσωρινά το ανώτατο όριο των επιτοκίων του μηδέν τοις εκατό για την αποζημίωση των κρατικών καταθέσεων που διατηρούνται στο Ευρωσύστημα, γεγονός που έδωσε κίνητρα στις κυβερνήσεις να διατηρήσουν τη ρευστότητα στους λογαριασμούς του Ευρωσυστήματος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2023 , το Διοικητικό Συμβούλιο ανακοίνωσε νέο ανώτατο όριο για την αποζημίωση των κρατικών καταθέσεων της ζώνης του ευρώ, το οποίο ορίστηκε στο €STR μείον 20 μονάδες βάσης. Αντίστοιχα προσαρμόστηκε και η αποζημίωση των καταθέσεων ξένων κεντρικών τραπεζών. Αυτές οι αλλαγές τέθηκαν σε ισχύ την 1η Μαΐου 2023.

Στόχος αυτών των προσαρμογών ήταν να ενθαρρυνθεί η σταδιακή και τακτική μείωση των καταθέσεων μη νομισματικής πολιτικής, ελαχιστοποιώντας έτσι τον κίνδυνο πιθανών δυσμενών επιπτώσεων στη λειτουργία της αγοράς. Ως αποτέλεσμα, οι καταθέσεις μη νομισματικής πολιτικής παρουσιάζουν πτωτική τάση από το τέλος του καλοκαιριού του 2022 και δεν υπήρξαν σημαντικές διαταραχές στις αγορές repos που να προκλήθηκαν από αυτές τις εκροές.

Στο κατώφλι του μετασχηματισμού

Η ανάλυση τονίζει ότι συνολικά «γίναμε μάρτυρες χαλάρωσης της σπανιότητας περιουσιακών στοιχείων και βελτιωμένης λειτουργίας της αγοράς repos το 2023 και το 2024».

Ωστόσο, υπογραμμίζουν, δεδομένης της ακόμα υψηλής πλεονάζουσας ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ, η φύση της αγοράς repo παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη προς το παρόν, καθώς συνεχίζεται να κυριαρχεί η πρόθεση άντλησης εξασφαλίσεων. Όσον αφορά το μέλλον, η πρόκληση θα είναι εάν οι αγορές repo μπορούν να μεταβούν επιτυχώς σε ένα νέο παράδειγμα στο οποίο θα αποτελούν ένα αποτελεσματικό και αποτελεσματικό όχημα για τη διανομή ρευστότητας στη ζώνη του ευρώ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς το Ευρωσύστημα περιορίζει την παρουσία του στις αγορές χρηματοδότησης και η πλεονάζουσα ρευστότητα απορροφάται εκ νέου.

Συμπέρασμα

Καθώς το Ευρωσύστημα μειώνει το αποτύπωμά του, οι αγορές πρέπει να ανταποκριθούν στην πρόκληση της παροχής βιώσιμων και αποτελεσματικών εναλλακτικών λύσεων. Για τις τράπεζες, αυτό σημαίνει προετοιμασία για την αξιοποίηση πολλαπλών και εναλλακτικών πηγών ρευστότητας, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως αποτέλεσμα, στο μέλλον, οι αγορές repos θα πρέπει να αποδείξουν την ικανότητά τους να αναδιανέμουν αποτελεσματικά τη ρευστότητα σε όλες τις γωνιές του χρηματοπιστωτικού συστήματος.