Πολιτικοί ηγέτες: Ένας στους τέσσερις είναι άνω των 70 ετών

Στα 81 χρόνια του πείστηκε ο Τζο Μπάιντεν να εγκαταλείψει την κούρσα για την επανεκλογή του και να κάνει «τόπο στα νιάτα». Ποια νιάτα; Την ηλικίας 59 ετών Κάμαλα Χάρις, που βρίσκεται στο άνθος της πολιτικής της καριέρας; Ή μήπως τον αισίως επιβιώσαντα της δολοφονικής επίθεσης Ντόναλντ Τραμπ, που στις 14 Ιουνίου έκλεισε τα 78 έτη του βίου του και βαδίζει στα 79 και εφόσον ξαναμπεί στο Λευκό Οίκο θα βγει (Θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος) στις 20 Ιανουαρίου 2029, δηλαδή έξι μήνες προτού κλείσει τα 84;

Το καθυστερημένο «αντίο» Μπάιντεν και μια…μοναδική εκλογική χρονιά για τις ΗΠΑ

Οι μεγάλες δημογραφικές αλλαγές και εν προκειμένω η εκτίναξη του προσδόκιμου καλής ζωής (η ευχή «Χρόνια Πολλά και Καλά» πιάνει όλο και συχνότερα) ευνοούν την παράταση του εργασιακού βίου μέχρι την προχωρημένη «τρίτη ηλικία». Εντάξει, σε αναμετρήσεις πολύ απαιτητικές καραδοκούν οι αναποδιές και οι γκάφες που μπορούν να εκθέσουν ανεπανόρθωτα κάποιον που το παίζει «αιωνίως νεανίας» και αρνείται να αποσυρθεί – όχι να πάρει τη σύνταξή του και να συνεχίσει να δουλεύει.

Το πάθημα του Μπάιντεν στην καταστροφική τηλεμαχία με τον Τραμπ θα μείνει παροιμιώδες και θα γίνει «case study» στην Πολιτική Επικοινωνία. Παρότι η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ εκτέθηκε αντιμαχόμενος έναν σχεδόν συνομήλικό του και μάλιστα με πολύ πιο ευάλωτες στον έλεγχο της κοινής λογικής θέσεις και απόψεις για την πολιτική και για τη ζωή την ίδια.

Όταν μιλάει η πείρα

Παρά τα ευτράπελα και τις κοτσάνες, που δεν είναι «προνόμια» των ηλικιωμένων αλλά ξεφεύγουν και από τα χείλη πολύ νεότερων, υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ της παράτασης του εργασιακού βίου έως τα βαθιά γεράματα. Και το πλέον προβεβλημένο επιχείρημα είναι η πείρα – θα παρατηρούσε βέβαια κάποιος ότι ένας υπερήλιξ πεπειραμένος πολιτικός θα μπορούσε αντί να εκτίθεται στην πρώτη γραμμή να προσφέρει τις σοφές υπηρεσίες του από το παρασκήνιο σε ένα νεότερο που θα είχε περισσότερα κουράγια για να συμμετέχει σε εξαντλητικές συσκέψεις ή να ταξιδεύει διαρκώς με το αεροπλάνο ή με το αυτοκίνητο στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων του ή των προεκλογικών περιοδειών.

«Στα 91 του ο Αλφ Νταμπς έχει δύο κριτήρια που καθοδηγούν την απόφασή του να συνεχίσει να εκπροσωπεί τους Εργατικούς στη βρετανική Βουλή των Λόρδων. Το πρώτο κριτήριο είναι προσωπικό: θεωρεί ότι μπορεί να συνεισφέρει ιδιαίτερα σε ζητήματα προσφύγων, έναν τομέα στον οποίο έχει μακρά εμπειρία καθώς το 1939 έφυγε από την Τσεχοσλοβακία κυνηγημένος μαζί με άλλα παιδιά για να φθάσει μέσω του Kindertransport στη Βρετανία», γράφουν οι «Financial Times».

Το δεύτερο κριτήριο του Αλφ Νταμπς έχει να κάνει με την οικογένεια και τους συναδέλφους του. Όσο πιστεύουν ότι έχει την ψυχική και πνευματική ικανότητα για να συνεχίσει, θα συνεχίζει. «Αν βλέπεις κάποιο σημάδι ότι ‘το χάνω’, σε παρακαλώ να μου το πεις», λέει. Ο πρώην βουλευτής δεν θέλει να έχει την ίδια μοίρα με ηλικιωμένους συνομηλίκους του, που έχει δει «να περιφέρονται γύρω από τους Λόρδους και να φαίνονται εντελώς χαμένοι», όπως ο ίδιος τονίζει.

Η νέα κυβέρνηση των Εργατικών αναμένεται πάντως να θεσμοθετήσει για τα μέλη του κόμματος που μετέχουν στη Βουλή των Λόρδων την υποχρέωση να αποσύρονται στο τέλος της βουλευτικής περιόδου, αν κατά τη διάρκειά της κλείσουν τα 80 έτη του βίου τους. «Δεν μουτρώνω, προσωπικά δεν έχω κανένα πρόβλημα για να μείνω σπίτι μου», λέει ο Νταμπς, που πάντως υπερασπίζεται τη δουλειά που κάνουν συνομήλικοί του – ανέφερε ως παραδείγματα τον Μάικλ Χέζελταϊν, που είναι επίσης 91 ετών, και τον πρώην ηγέτη των Εργατικών Νιλ Κίνοκ που είναι «μόνο» 82.

Μέσος όρος τα 62 έτη

Εν πάση περιπτώσει, ο Μπάιντεν και ο Τραμπ αποτελούν μειοψηφία. Υπάρχουν σήμερα συνομήλικοί τους ή ακόμα μεγαλύτεροι σε ηλικία ηγέτες που είναι απολύτως μάχιμοι. Δεν είναι «διακοσμητικοί», όπως οι πρόεδροι της Ιταλίας Σέρτζιο Ματαρέλα και της Ιρλανδίας Μάικλ Χίγκινς, 82 και 83 ετών αντίστοιχα, ή ο βασιλιάς της Νορβηγίας Χάραλντ Ε’ που είναι 87 ετών. Μιλάμε για πολιτικούς με απαιτητικά εκτελεστικά καθήκοντα και ευθύνες, όπως ο ηγέτης των Παλαιστινίων Μαχμούτ Αμπάς, ο οποίος εφέτος κλείνει τα 88 έτη του βίου του.

Σύμφωνα με το Pew Research, η μέση ηλικία των ηγετών σε εθνικό επίπεδο ήταν την 1^η Μαΐου τα 62 έτη. Η έρευνα του Ινστιτούτου έδειξε ότι η ηλικία ενός στους τρεις παγκόσμιους ηγέτες (του 34% συγκεκριμένα) είναι 60άρηδες. Περίπου το ένα πέμπτο (22%) είναι γύρω 50 έως 59 ετών, άλλο ένα πέμπτο (19%) είναι 70-79 ετών, ενώ το 16% των ηγετών είναι πολύ νέοι, από 40 έως 49 ετών. Ο Μπάιντεν είναι μεταξύ του 5% των ηγετών που έχουν περάσει τα 80 έτη του βίου τους.

Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο Μπάιντεν συμφώνησε μεν να εγκαταλείψει την προσπάθεια επανεκλογής του, αλλά δεν παραιτείται από την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν κρίνεται ικανός ως υποψήφιος πλανητάρχης, αλλά κρίνεται ικανός ως πλανητάρχης. Έτσι θα συνεχίσει να ασκεί απερίσπαστος τα καθήκοντά του έως τις 20 Ιανουαρίου 2025, που θα παραδώσει στο νικητή των εκλογών του Νοεμβρίου, στην Κάμαλα Χάρις ή στον Ντόναλντ Τραμπ.

Ηλικιακός ρατσισμός

«Το να εργάζεστε μεγαλύτεροι είναι μια προοπτική για περισσότερους από εμάς, καθώς οι ηλικίες συνταξιοδότησης αυξάνονται παράλληλα με το προσδόκιμο ζωής. Αλλά με δεδομένο το δημογραφικό πρόβλημα, οι επιχειρήσεις θα βρεθούν να διαγκωνίζονται για να εξασφαλίσουν νεότερους στην ηλικία εργαζόμενους και να στρέφονται όλο και περισσότερο σε μεγαλύτερους σε ηλικία, αφού οι νέοι θα σπανίζουν», όπως επισημαίνει ο συγγραφέας του δοκιμίου «The Longevity Imperative», Άντριου Σκοτ.

Σε πολλούς επαγγελματικούς τομείς παρατηρείται ένας ηλικιακός ρατσισμός, παρατηρούν οι ειδικοί. Και γι’ αυτό φέρουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης οι εργοδότες, οι οποίοι «δεν έχουν προλάβει ακόμα να αφομοιώσουν το γεγονός ότι η επιστήμη της ιατρικής αύξησε το προσδόκιμο ζωής». Οι πολιτικοί βέβαια είναι μια ξεχωριστή περίπτωση αφού, άπαξ και κατακτήσει κάποιος την εξουσία, δύσκολα πείθεται για να την αποχωριστεί – ευτυχώς που στις Δημοκρατίες διενεργούνται και εκλογές…

Ανάλογα ισχύουν όμως και για όσους κατέχουν άλλες θέσεις ευθύνης και διαχειρίζονται εξουσία. Αυτοί μπορεί να είναι επιχειρηματίες, μάνατζερ μεγάλων ομίλων, ακόμα και οι εκπαιδευτικοί – δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα η ηλικία συνταξιοδότησης των καθηγητών Πανεπιστημίου είναι τα 67 έτη του βίου τους.

Η Έμιλι Άντριους, αναπληρώτρια διευθύντρια εργασίας στο βρετανικό Κέντρο για Καλύτερη Γήρανση (Centre for Ageing Better), δήλωσε στους «FT» ότι «αντί να βλέπεις τους υπαλλήλους αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα της ηλικίας, είναι πιο χρήσιμο να εξετάζεις αν οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους». Είναι εξάλλου λογικό κάποιος εργαζόμενος, ειδικά αν βρίσκεται σε ιεραρχικά ανώτερη θέση ευθύνης, να αποδεικνύει διαρκώς τη γνωστική του ικανότητα και εν γένει την καταλληλότητά του για τον ρόλο. Ακόμα κι αν είναι πλανητάρχης.