Οι ξένοι μετανάστες προκόβουν στη Γαλλία

Η Γερμανία υποδέχεται κάθε χρόνο 500.000 οικονομικούς μετανάστες, πολλούς μαζί με τις οικογένειές τους από εμπολεμες χώρες της Μέσης Ανατολής, για να τους μάθει γερμανικά, να τους εκπαιδεύσει, να τους ενσωματώσει στην κοινωνία και να αμβλύνει το οξύ δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Ανάλογα πράττει και η γειτονική Γαλλία, παρότι δεν έχει θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα ελεγχόμενης εισαγωγής οικονομικών μεταναστών – σημειωτέον ότι το 2015, χρονιά της προσφυγικής κρίσης, η Γερμανία λόγω των συνθηκών υποδέχθηκε 900.000 ξένους μετανάστες.

Σε αντίθεση με τη Βρετανία, όπου ούτε οι ντόπιοι είναι εύκολο να ανελιχθούν οικονομικοκοινωνικά και να περάσουν από τη working class στη middle class (πόσω μάλλον από τη middle class στην upper class), στη Γαλλία υπάρχει μεγάλη κοινωνική κινητικότητα. Οι ξένοι μετανάστες και κυρίως τα παιδιά τους τάχιστα αναρριχώνται επαγγελματικά και οικονομικά – άρα και κοινωνικά – και ενσωματώνονται στη γαλλική κοινωνία. Με βασικό εφόδιο, βέβαια, την εκπαίδευσή τους, η οποία στη Γαλλία είναι δωρεάν (και υποστηρικτική για τους γονείς) σε όλες τις βαθμίδες – δεν υπάρχει καν Παραπαιδεία.

Οι εκλογές των κοινωνικών δικτύων – Τι συνέβη στη Γαλλία

Φυσικά και υπάρχουν φυλετικά στερεότυπα και ρατσισμός. Διαφορετικά η Ακροδεξιά της Λεπέν δεν θα αναδεικνυόταν πρώτη στις πρόσφατες εκλογές. Αλλά το επίσημο κράτος είναι ανεκτικό, τιμώντας εν πολλοίς το επαναστατικό εθνικό σύνθημα «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη» που υπάρχει εδώ και δυόμιση αιώνες στα γαλλικά εθνικά σύμβολα και τους θυρεούς – αντίστοιχο με το «Ελευθερία ή Θάνατος» της Ελλάδας.

Ισότητα προς τα πάνω

«Υπάρχει στη γαλλική κοινωνία μια κινητικότητα συχνότερα προς τα άνω παρά προς τα κάτω», παρατηρεί μιλώντας στη «Les Echos» η Εμιλί Ρεϊνό, υπεύθυνη του κλάδου κοινωνικών μελετών της επίσημης στατιστικής υπηρεσίας της Γαλλίας Insee. Και πρώτη παρατήρηση της έρευνας που διενήργησε τη διετία 2019-2020 και δημοσιοποίησε τη Δευτέρα το Insee είναι ότι οι 1,8 εκατομμύρια απόγονοι μεταναστών, δηλαδή άνθρωποι που γεννήθηκαν στη Γαλλία με τουλάχιστον έναν γονέα γεννημένο στο εξωτερικό, εργαζόμενο ή έχοντας εργαστεί στη Γαλλία κατά τις ηλικίες από 35 έως 59 ετών, έχουν καταλάβει κοινωνικές θέσεις αρκετά κοντά σ’ αυτές των Γάλλων πολιτών δίχως γονέα μετανάστη.

«Αυτό δεν ίσχυε για τους γονείς των σημερινών γόνων μεταναστών, οι οποίοι ασκούσαν λιγότερο εξειδικευμένα επαγγέλματα», τονίζει η Εμιλί Ρεϊνό. Σήμερα, όπως φαίνεται και στα γραφήματα, το 15,7% των επιχειρηματικών στελεχών στη Γαλλία είναι απόγονοι μεταναστών. Το αντίστοιχο ποσοστό των Γάλλων δίχως ξένη καταγωγή που καταλαμβάνουν υψηλές ιεραρχικές θέσεις είναι 19,7%.

Στους αντίποδες, λίγο περισσότεροι από ένας στους δύο γόνους μεταναστών (συμπεριλαμβανομένου του 19% των ανειδίκευτων) είναι εργάτες ή χαμηλόβαθμοι υπάλληλοι. Οι γόνοι αμιγώς γαλλικών οικογενειών γίνονται εργάτες ή χαμηλόβαθμοι υπάλληλοι σε ποσοστό κάτι λιγότερο του 50%, συμπεριλαμβανομένου και ενός 16,2% που είναι ανειδίκευτοι εργάτες.

Το σημείο εκκίνησης

Λόγω διαφοράς στην κοινωνική θέση των γονέων μεταξύ των δύο ομάδων που εξέτασαν οι ερευνητές του Insee, φάνηκε ότι η ανοδική κοινωνική κινητικότητα είναι σαφώς μεγαλύτερη στην πρώτη κατηγορία (των γόνων μεταναστών) συγκριτικά με τη δεύτερη. Διότι το «σημείο εκκίνησης» των πρώτων ήταν πιο χαμηλά από των «γηγενών» Γάλλων.

Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνουν και άλλα στοιχεία, όπως για παράδειγμα ότι το 37% των ανδρών που προέρχονται από μετανάστες γονείς έχουν αναρριχηθεί σε μια κοινωνική ομάδα εργαζομένων «ανώτερη» από αυτή που ανήκαν οι πατεράδες τους. Στους συνομηλίκους τους δίχως μεταναστευτική καταγωγή το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόνο 27%.

Ανάλογο χάσμα 10 εκατοστιαίων μονάδων μονάδων παρατηρείται και στις γυναίκες σε σύγκριση με τις μητέρες τους. Σε ποσοστό 49% οι κόρες μεταναστών ανελίχθηκαν κοινωνικοοικονομικά, έναντι ποσοστού μόνο 39% για τα κορίτσια που είχαν και τους δύο γονείς Γάλλους. «Σημειώστε ότι η κοινωνική καταγωγή διαδραματίζει ακόμη ισχυρότερο ρόλο όταν και οι δύο γονείς είναι μετανάστες», σημειώνει η ερευνήτρια του Insee.

Μάθε παιδί μου γράμματα

Τη σημασία που έχει το σημείο εκκίνησης ενός νέου μέλους μιας κοινωνίας εξηγεί η γαλλίδα κοινωνιολόγος: «Πρώτον είναι πιο εύκολο να προχωρήσεις όταν ξεκινάς από πιο χαμηλά στην κοινωνική κλίμακα. Υπάρχει ένα είδος μηχανικής επίδρασης, θα έλεγε κανείς ότι η άνωση είναι μεγαλύτερη για όλους όσοι βρίσκονται στη βάση της κοινωνικής κλίμακας», εξηγεί η Ρεϊνό.

Δεύτερον, «με ισοδύναμα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά μεταξύ μεταναστών και μη μεταναστών γονέων (ηλικία, φύλο, τυπικά προσόντα, τόπος διαμονής ή τομέας δραστηριότητας), τα παιδιά των μεταναστών έχουν, για κάθε κοινωνικο-επαγγελματική ομάδα καταγωγής, ανάλογες αλλά όχι περισσότερες πιθανότητες για να προχωρήσουν και να ανελιχθούν», υπογραμμίζει η ερευνήτρια του Insee.

Σε αυτή την περίπτωση, το «κύριο καύσιμο» για την ανάβαση της κοινωνικής κλίμακας – και το κλειδί για την ίση μεταχείριση και αναγνώριση ενός πολίτη ανεξαρτήτως καταγωγής στη Γαλλία – παραμένει το πανεπιστημιακό δίπλωμα. Ακριβέστερα το επίπεδο εκπαίδευσης και εξειδίκευσης που έχει. «Για να γίνεις στέλεχος στη Γαλλία, ανεξάρτητα από την καταγωγή σου, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχεις κάνει τουλάχιστον τριετείς πανεπιστημιακές σπουδές», σημειώνει η Αμελί Ρεϊνό.