Φυσικό αέριο: Η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται από τη Ρωσία [γραφήματα]

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η Κομισιόν διαπιστώνουν ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να απεξαρτηθούν στο βαθμό που, πιθανώς, θα ήθελαν από τη Μόσχα για τις προμήθειες φυσικού αερίου που έχει ανάγκη η ΕΕ. Η απευθείας παροχή του καυσίμου στην Ευρώπη μέσω αγωγών, τομέας που κυριαρχεί η Ρωσία, εξακολουθεί να αποτελεί ιδιαίτερα δελεαστική λύση ακόμη κι απέναντι στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) με αποτέλεσμα να παίζεται διαρκώς σκληρό πόκερ για τις προμήθειες.

Ήδη μετά την μεγάλη πτώση στις εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία η οποία σημειώθηκε αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Μόσχα τώρα έχει αρχίσει να βλέπει ξανά σημαντική αύξηση στις εξαγωγές αυτές προς την ΕΕ μέσω εναλλακτικών οδών.

Προχωρά στην ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου Katlan στο Ισραήλ η Energean

Με την κρατική ρωσική Gazprom να βρίσκει άλλες διαδρομές πώλησης του αερίου της στην Ευρώπη, νέο σχέδιο απεξάρτησης για να αντικατασταθεί το ρωσικό φυσικό αέριο που ρέει στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας με φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να αποτελέσει συγκαλυμμένη εξαγωγή του εν λόγω καυσίμου από τη Ρωσία, εκτιμούν τώρα παράγοντες της αγοράς που επικαλούνται οι Financial Times.

Όλα αυτά την ώρα που χώρες της ΕΕ αυξάνουν σημαντικά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου παρά τις προσπάθειες του μπλοκ να μειώσει τις αγορές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία.

Οι χώρες της ΕΕ εισήγαγαν περίπου 30% περισσότερο φυσικό αέριο από τη Ρωσία τον Μάιο του 2024 σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2022, σύμφωνα με στοιχεία της ομάδας έρευνας αγοράς ICIS που επικαλείται η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt. Οι εισαγωγές φυσικού αερίου στην ΕΕ εξακολουθούν να παραμένουν χαμηλές σε σύγκριση με τα προπολεμικά επίπεδα, αφού η ΕΕ εισήγαγε περίπου 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα από τη Ρωσία τον Μάιο του 2021, ενώ το Μάιο του 2024 οι εισαγωγές διαμορφώνονταν στα 4,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Σε σύγκριση με τα 3,7 δισεκατομμύρια τον Σεπτέμβριο του 2022, ωστόσο, εξακολουθεί να καταγράφεται σημαντική και σταθερή αύξηση, δείχνουν τα ίδια στοιχεία.

Αυξάνονται οι ρωσικές εισαγωγές από την Ελλάδα

Επιπλέον, ορισμένες χώρες εγκαταλείπουν εναλλακτικές που είχαν προγραμματίσει για τη διαφοροποίηση των εισαγωγών φυσικού αερίου. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, ένας από τους πολλούς προγραμματισμένους τερματικούς σταθμούς LNG δεν θα πραγματοποιηθεί τελικά, ενώ οι ρωσικές εισαγωγές αντιπροσωπεύουν πλέον το 60% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της Ελλάδας όπως σημειώνεται.

Σε αποκαλυπτικό του ρεπορτάζ ο Οικονομικός Ταχυδρόμος είχε αναφέρει στις 22 Ιουλίου ότι νέες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για αύξηση του μεριδίου πωλήσεων της Gazprom στην Ελλάδα στο 80%, με το φυσικό αέριο από τη Ρωσία κερδίζει έδαφος έναντι των άλλων πηγών προέλευσης.

Σύμφωνα με αποκαλυπτικά στοιχεία του ΔΕΣΦΑ για τις εισαγωγές φυσικού αερίου στη χώρα μας τα οποία παρουσίασε ο ΟΤ την περασμένη εβδομάδα, «Το ρωσικό αέριο στο πρώτο εξάμηνο του έτους που μπήκε από το Σιδηρόκαστρο στην εγχώρια αγορά αντιστοιχούσε στο 50,76% όταν το πρώτο εξάμηνο του 2023 ήταν στο 21,44%. Οι εισαγωγές του καυσίμου από τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 117,45%. Ανήλθαν στις 15,70 TWh από 7,22 TWh, ενώ το σύνολο των εισαγωγών φέτος ήταν στις 30,93 TWh και το πρώτο εξάμηνο του 2023 στις 33,67 TWh».

Σκληρό πόκερ με Ρωσία, Ουκρανία και Αζερμπαϊτζάν

Σήμερα μεγάλες ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου κατευθύνονται προς την Ευρώπη μέσω αγωγών που διαπερνούν –μεταξύ άλλων- την Ουκρανία, με την κυβέρνηση στο Κίεβο να εξετάζει εάν μπορεί να αντικαταστήσει τις ποσότητες αυτές από τη Ρωσία με προμήθειες από το Αζερμπαϊτζάν.

Το Αζερμπαϊτζάν όμως θα μπορεί να παρέχει μόνο μικρό μέρος της απαραίτητης αυτής ποσότητας προς την Ευρώπη, η οποία καλύπτεται σήμερα από τη Ρωσία. Επιπλέον, το νέο καύσιμο πιθανότατα θα πρέπει να μεταφέρεται τόσο μέσω της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας πριν να φτάσει στην Ευρώπη. Όλα αυτά εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά για το πώς θα μπορούσε στην πράξη να εφαρμοστεί μια τέτοια αλλαγή στον προμηθευτή, αποκαλύπτουν οι Financial Times.

Κίνδυνος για επάρκεια σε Σλοβακία, Ουγγαρία, Αυστρία

Εάν δεν βρεθεί άλλη λύση, τότε μπορεί να υπάρξουν ελλείψεις στις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και ειδικά για τις χώρες που βρίσκονται στα πιο ανατολικά του μπλοκ, όπως είναι οι Σλοβακία, Ουγγαρία και Αυστρία, ανέφεραν διπλωμάτες της ΕΕ σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.

Το όλο ερώτημα για το εάν θα μπορούσε να αντικατασταθεί το φυσικό αέριο της Ρωσίας με ποσότητες από το Αζερμπαϊτζάν έχει δημιουργηθεί επειδή στα τέλη του έτους λήγει συμβόλαιο μεταξύ της κρατικής ενεργειακής εταιρείας της Ουκρανίας Naftogaz και της αντίστοιχης ρωσικής Gazprom για την τροφοδοσία της αγοράς αυτής. Η κυβέρνηση στο Κίεβο έχει αρνηθεί να διαπραγματευτεί απευθείας με της Ρωσία για ανανέωση του συμβολαίου αυτού λόγω του πολέμου που μαίνεται στη χώρα μεταξύ των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα να μην διαφαίνονται αυτή τη στιγμή προοπτικές για την ανανέωσή τους.

Οι FT επικαλούνται τον επικεφαλής της Naftogaz, Oleksiy Chernyshov, ο οποίος αποκάλυψε ότι η βασική εναλλακτική που εξετάζει σήμερα η Ουκρανία είναι να αντικατασταθούν ποσότητες φυσικού αερίου από τη Ρωσία με ποσότητες από το Αζερμπαϊτζάν. Το σκεπτικό είναι να εισάγει το Αζερμπαϊτζάν φυσικό αέριο από τη Ρωσία και στη συνέχεια να εξάγει το δικό του προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού της Ουκρανίας. Όμως το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να παρέχει μόνο 2 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τα 14 δις κυβικά μέτρα που λαμβάνει η ΕΕ μέσω του αγωγού στην Ουκρανία, παραδέχτηκε ο Chernyshov.