Βρετανία: Ο φορολογικός γρίφος της υπουργού Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς

Είναι μετριοπαθής πολιτικός η υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης των Βρετανών Εργατικών Ρέιτσελ Ριβς, όπως εξάλλου είναι και ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ – καμία σχέση με τον ριζοσπάστη πρώην επικεφαλής του κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν.

Προειδοποίησε η Ριβς εξάλλου ότι ο προϋπολογισμός για το 2025 που θα καταθέσει τον Οκτώβριο θα περιλαμβάνει αυξήσεις παλαιότερων ή/και επιβολή νέων φόρων. Σκοπός της αύξησης των δημοσίων εσόδων από τους Εργατικούς δεν είναι τόσο η αναδιανομή του πλούτου – πόσω μάλλον η άσκηση επιδοματικής πολιτικής – αλλά η κάλυψη μιας «τρύπας» 22 δισ. στερλινών (26 δισ. ευρώ) στα δημόσια οικονομικά της Βρετανίας.

Ρέιτσελ Ριβς: «Θα κάνουμε τη Βρετανία να χτίσει την οικονομία της ξανά» -Τι είπε στην πρώτη της ομιλία

Μπορεί η Ριβς και ο πρωθυπουργός της ανήκουν στη μετριοπαθή, «κεντρώα» πτέρυγα του Εργατικού Κόμματος, ωστόσο δεν φαίνεται να αγνοούν και την κοινωνική τάξη των ψηφοφόρων που (θεωρητικά) τους εξέλεξαν. Έτσι απέκλεισαν να αυξήσουν τους συντελεστές φόρων που «επιβαρύνουν τους εργαζόμενους», συμπεριλαμβανομένων του ΦΠΑ, του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων και τις εισφορές Εθνικής Ασφάλισης.

«Ποιούς φόρους όμως σκέπτεται να αυξήσει και ποιούς νέους μελετά να εφαρμόσει η Ρέιτσελ Ρέιβς;», αναρωτιέται η οικονομική ρεπόρτερ του BBC Φαρία Μασούντ. Και απαριθμεί τέσσερις εναλλακτικές που έχει η νέα υπουργός Οικονομικών.

1.Ένας «κρυφός φόρος»

Μια επιλογή της υπουργού θα ήταν να εισαγάγει ένα «κρυφό φόρο», να ασκήσει δηλαδή μια πολιτική αύξησης των δημοσίων εσόδων που δεν χαρακτηρίζεται ως φορολόγηση. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών (IFS) Τζον Πόλσον θεωρεί ότι η προφανέστερη παρέμβαση αφορά το αφορολόγητο. Τα κατώτατα όρια για τη φορολόγηση του εισοδήματος και την είσπραξη ασφαλιστικών εισφορών έχουν παγώσει έως το 2028 με απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης των Συντηρητικών. Οι Εργατικοί θα μπορούσαν να παρατείνουν την χρονική ισχύ των κατώτατων αυτών ορίων.

Πρόκειται για μια πολιτική που ονομάζεται «δημοσιονομική οπισθέλκουσα» και ισοδυναμεί με αύξηση της φορολόγησης, δεδομένου ότι με την αύξηση των μισθών και των ημερομισθίων όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι χαμηλού εισοδήματος θα υπερβαίνουν το αφορολόγητο και ως εκ τούτου θα διευρύνεται η σημερινή φορολογική βάση και θα αυξάνονται τα δημόσια έσοδα.

Η δεξαμενή σκέψης Resolution Foundation υπολογίζει ότι το πάγωμα του αφορολόγητου που αποφάσισαν οι Συντηρητικοί θα αποφέρει έσοδα περίπου 40 δισ. στερλινών έως το 2028. Ο  διευθυντής του Resolution Foundation Τζέιμς Σμιθ δήλωσε στο BBC ότι διατηρώντας απλώς το αφορολόγητο έως το 2028, αποφεύγοντας να το αναπροσαρμόσει (ανεβάζοντάς το), η Ρέιτσελ Ριβς ίσως να καλύψει τη δημοσιονομική «τρύπα» δίχως να χρειαστεί να κάνει τίποτε άλλο, ούτε καν να παρατείνει το πάγωμά του πέραν του 2028.

2. Αύξηση φόρου κεφαλαιακών κερδών

Ένας ακόμα δρόμος που θα μπορούσε να ακολουθήσει η κυρία Ριβς θα ήταν να αυξήσει το φόρο επί των κερδών κεφαλαίου. «Μιλάμε για τα κέρδη που προκύπτουν από την πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου, όπως είναι για παράδειγμα οι μετοχές, η αξία του οποίου έχει αυξηθεί», εξηγεί η ρεπόρτερ του BBC. «Ο φόρος κεφαλαιακών κερδών καταβάλλεται μεταξύ άλλων από ιδιώτες, από αυτοαπασχολούμενους, από επιχειρηματικούς εταίρους και από ιδιοκτήτες εταιρειών», προσθέτει η Φαρία Μασούντ.

Εν προκειμένω στη Βρετανία ξεκινά με συντελεστή 10% (ή 18% σε πωλήσεις μη επαγγελματικών ακινήτων) για κέρδη άνω των 3.000 στερλινών (3.550 ερώ). Ο συντελεστής αυξάνεται στο 20% για οποιοδήποτε ποσό άνω των 3.000 στερλινών ή στο 24% όταν πρόκειται για μη επαγγελματικά ακίνητα.

Οι εξ αριστερών επικριτές του μέτρου επισημαίνουν ότι οι συντελεστές του κεφαλαιακού φόρου είναι σημαντικά χαμηλότεροι από τους συντελεστές φόρου εισοδήματος και ως εκ τούτου θα ευνοήσει τους έχοντες και κατέχοντες. Αλλά και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, που συγκαταλέγονται μεταξύ των (επίσης θεωρητικά) δυνητικών ψηφοφόρων των Εργατικών έχουν ενστάσεις για το φόρο αυτό.

«Καμία σοβαρή κυβέρνηση που ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη δεν θα αποφάσιζε αύξηση του φόρου σε επιχειρηματίες που πωλούν μια μικρή επιχείρηση. Η επένδυση σε μια μικρή επιχείρηση είναι ήδη μία από τις λιγότερο συμφέρουσες, από φορολογικής απόψεως, κινήσεις που μπορεί να κάνει κάποιος με τα χρήματά του», δήλωσε στο BBC η Τίνα Μακένζι της βρετανικής Ομοσπονδίας Μικρών Επιχειρήσεων (FSB).

3. Μείωση ελάφρυνσης συνταξιοδοτικών εισφορών

Στη Βρετανία όσοι αποταμιεύουν σε ιδιωτικά ταμεία συνταξιοδότησης επωφελούνται φορολογικά μέχρις ενός ορίου για τις εισφορές αυτές. Η έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα είναι ανάλογη με το συντελεστή φορολόγησης του εισοδήματός τους. Δηλαδή όσοι φορολογούνται με το βασικό συντελεστή 20% έχουν ανάλογη ελάφρυνση, όσοι φορολογούνται με τους υψηλότερους συντελεστές 40% ή 45% (ναι, στη Βρετανία με τη μακρά θατσερική παράδοση επιβάλλεται συντελεστής φόρου εισοδήματος 45%, ενώ ο ενιαίος συντελεστής ΦΠΑ είναι 20% και οι μειωμένοι 5% και 0% επιβάλλονται σε είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, όπως η ενέργεια στα σπίτια, τα παιδικά καθίσματα αυτοκινήτων, τα παιδικά ρούχα και τρόφιμα).

Εν προκειμένω υπάρχει η σκέψη να εισαχθεί ενιαίος συντελεστής φορολογικής ελάφρυνσης των συνταξιοδοτικών εισφορών έτσι ώστε το σύστημα να είναι λιγότερο γενναιόδωρο για άτομα με υψηλότερα εισοδήματα. Κάποιοι ωστόσο σημειώνουν ότι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά σε ό,τι αφορά την αποταμίευση για τα χρόνια της συνταξιοδότησης.

4. Αύξηση φόρου κληρονομιάς

Ο συντελεστής φόρου κληρονομιάς στη Βρετανία είναι 40% σε περιουσίες άνω των 325.000 στερλινών (385.000 ευρώ). Σε χαμηλότερες αξίες είναι μηδενικός. Έτσι, στην πράξη επιβάλλεται σε λιγότερες από μία στις 20 κληρονομιές θανόντων. Επίσης περιουσίες που ξεπερνούν σε αξία τις 325.000 στερλίνες μπορούν να μεταβιβαστούν αφορολόγητες αν ο κληρονόμος ή η κληρονόμος είναι σύζυγος του θανόντος, αν είναι πολιτικός εταίρος, φιλανθρωπικός οργανισμός δημοτικό ή ερασιτεχνικό αθλητικό σωματείο.

Επιπλέον, το αφορολόγητο μπορεί να φθάσει στις 500.000 στερλίνες (592.000 ευρώ) αν ένα ακίνητο αποτελεί μέρος συνολικής περιουσίας που καταλήγει σε παιδιά ή εγγόνια του τεθνεώτος. Είναι προφανές ότι το αφορολόγητο στις κληρονομιές είναι αρκετά υψηλό και ως εκ τούτου μια κυβέρνηση Εργατικών θα μπορούσε είτε να αυξήσει το συντελεστή είτε να κατεβάσει το όριο είτε να επιβάλει φορολόγηση για ορισμένα κληρονομικά περιουσιακά στοιχεία, όπως η γεωργική γη ή οι συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις, που κληρονομούνται αφορολόγητες ανεξαρτήτως ποσού.

Ο Τζέιμς Σμιθ του Resolution Foundation θεωρεί ότι ο φόρος κληρονομιάς πρέπει να μεταρρυθμιστεί ούτως ή άλλως, επειδή «υπάρχουν ένα σωρό ‘παραθυράκια’ στο σύστημα που επιτρέπουν στους κληρονόμους μεγάλων περιουσιών να αποφύγουν τελείως την επιβολή φόρου κληρονομιάς». Ωστόσο, άλλοι αναλυτές επισημαίνουν ότι με το μέτρο αυτό η κυβέρνηση δεν πρόκειται να συγκεντρώσει σημαντικά ποσά, ίσως ένα δισ. στερλίνες ή το πολύ δύο δισεκατομμύρια. Εξάλλου παρότι αφορά κυρίως την οικονομική ελίτ, «πρόκειται για έναν εξόχως αντιδημοφιλή φόρο, την κατάργηση του οποίου πολλοί ζητούν με άρθρα, ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις τους», σημειώνει το BBC.